हिन्दू परम्परामा मातातीर्थ औँसीको महत्व

२६ वैशाख, काठमाडौं । आमाहरू प्रतिको गहिरो श्रद्धा र हाम्रो जीवनलाई आकार दिने मातातीर्थ औँसीले हिन्दू भक्तजनहरूको हृदयमा मातृत्व र ईश्वरीय नारी ऊर्जाको सम्मान गर्न समर्पित पवित्र अवसरको रूपमा विशेष स्थान राख्छ । पुरातन परम्परा र शास्त्रहरूमा जरा गाडिएको, मातातीर्थ औँसी आज देशभर तथा सामाजिक सन्जालहरुमा मनाईदै छ ।

मातातीर्थ औँसी वा मातृ दिवस हिन्दू संस्कृतिमा अत्यन्त भक्ति र सम्मानका साथ मनाइन्छ । यो वैशाख कृष्ण अमावस्या को शुभ दिनमा पर्दछ । यो दिन आमाहरूप्रति कृतज्ञता व्यक्त गर्न र उनीहरूको सुख, समृद्धि र कल्याणको लागि आशीर्वाद खोज्न समर्पित गरिन्छ।

हिन्दू शास्त्र र मातातीर्थ औँसी

हिन्दू शास्त्रहरूमा आमा प्रतिको श्रद्धा गहिरो रूपमा निहित छ। वेद, उपनिषद, पुराण र अन्य विभिन्न ग्रन्थहरूले मातृत्वको गुणहरूको प्रशंसा गर्दछ र आमाको सम्मानको महत्त्वलाई जोड दिन्छ। सबैभन्दा सम्मानित ग्रन्थहरू मध्ये एक, भगवत् गीता, मातृ प्रेम र सम्मानको महत्त्वलाई जोड दिन्छ। भगवान कृष्णले भगवत् गीतामा भनेका छन् ।

माता स्वर्ग, माता पृथिवी, माता हि तिर्यगव्यगस् ।

माता अतस् पिता दैवतं, परमं दैवतमुच्यते।।

यस श्लोकले आमा स्वर्ग बराबर, आमा पृथ्वी बराबर र आमा सबै दैवी प्राणीहरूको बराबर हुन् भन्ने कुरामा जोड दिन्छ। त्यसैले आमालाई परम देवी मान्नुपर्छ। भन्ने अर्थ दिन्छ ।

आध्यात्मिक दृश्टिकोण 

मातातीर्थ औँसीले एक सांस्कृतिक अनुष्ठान को मात्र नभई यसले गहिरो आध्यात्मिक महत्त्वलाई मूर्त रूप दिन्छ। यसले आमाको रूपमा ईश्वरीय उपस्थिति र बिना शर्त प्रेम, बलिदान र पालनपोषणको अनुस्मारकको रूपमा कार्य गर्दछ। यसले भक्तजनहरूलाई यस शुभ दिनमा मात्र नभई हरेक दिन आफ्ना आमाहरूप्रति हृदयदेखि कृतज्ञता र स्नेह व्यक्त गर्न प्रोत्साहित गर्दछ।

अन्नाद्भवन्ति भूतानि पर्जन्यादन्नसम्भवस्।

यो मातृवत् परो भूतेषु स एव न यतेऽपि सस्।।

मनुस्मृतिको यो श्लोकले मातृप्रेम र हेरचाहको महत्त्वलाई उजागर गरेको छ। यसमा भनिएको छ कि जसले सबै प्राणीहरूलाई आमाको स्नेह र करुणाले सम्मान गर्छ, चाहे तिनीहरूको जन्म वा स्थिति जस्तोसुकै भए पनि त्यो वास्तवमा महान हुन्छ,।

मातातीर्थ औँसी उत्सवको दिन मात्र होइन यो आमाप्रति कृतज्ञता, श्रद्धा र भक्तिको गहिरो अभिव्यक्ति हो। यसले हाम्रो जीवनमा आमाहरूले खेल्ने अमूल्य भूमिका र समय र स्थानलाई पार गर्ने प्रेमको अनन्त बन्धनको मार्मिक अनुस्मारकको रूपमा कार्य गर्दछ। मातातीर्थ अनेसीको अवलोकन गर्दा, हामी हाम्रा आमाहरूको सम्मान र कदर गरौं, उनीहरूको आशीर्वाद खोज्दै र उनीहरूको निःस्वार्थ प्रेम र करुणालाई हाम्रो जीवनमा मूर्त रूप दिने प्रयास गरौं।

सबै आमाहरूमा मातातीर्थ औँसीको शुभकामना ।

लेखक जनक खड्का संचारकर्मी तथा ज्योतिष हुन् । उनि वैदिक ज्योतिषका विज्ञ मानिन्छन् ।