बधाई परम्परामा प्रधानमन्त्रीदेखि मन्त्रीसम्मका स्टण्ड, अपाच्य र अनावश्यक फाइँफुट्टी

२ साउन, काठमाडौं । आज बुधबार प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको स्टाटस आयो, बधाई र शुभकामनाका कारण प्रधानमन्त्री कार्यालयमा भीडभाड भयो, महत्वपूर्ण काममा समय दिन सकिएन । अब बधाई र शुभकामना दिने कुरालाई डिजिटल बनाउ । जसले बधाई थाप्ने र दिने दुवैलाई सहज होस । प्रधानमन्त्री यसै पनि व्यस्त हुने भएकाले उनले सहज बाटो प्रयोग गर्न आग्रह गरेको हुनुपर्छ ।  

बधाईको चर्चा प्रायः प्रधानमन्त्री र मन्त्रीकै हुन्छ । त्यो भन्दा मुनिको तहमा वा कार्यमा पनि बधाई र शुभकामना दिने चलन छ, चर्चा हुँदैन, उनीहरू अनावश्यक स्टण्ड गर्दैनन् । म काम गर्न आएको हुँ मलाई डिस्टर्व नगर्नु भन्ने आशय व्यक्त गर्दैनन् । बधाई दियो सकियो । तर, पछिल्लो समय नयाँ व्यक्ति मन्त्री बन्दा स्टण्ड देखाउने परम्पराको विकास भएको छ । 

अघिल्लो पटकको प्रधानमन्त्रीकालमा ओलीले आफूलाई पोष्टरमा महाराजा नै प्रमाणित गर्न खोजे । राज्यको करोडौं रकम सकेर उपत्यकाका चोक र सडकमा राखिएका बिजुलीका पोल उनको पोष्टरले भरिएका थिए । सामाजिक सुरक्षा कोष स्थापना गराएको खुसियालीमा ओलीले आफूलाई हिरो भन्दै पोष्टरमा फोटो राख्न लगाए । तर, यो कोष स्थापना गर्ने निर्णय कांग्रेसले धेरै अगाडि गरिसकेको थियो । ओलीको यो कदम अशोभनीय र अमर्यादित भएको टिप्पणीहरू धेरै आए । एमाले र नेता कार्यकताहरु ओलीको तस्वीरयुक्त पोष्टर पोलमा झुण्डाएर महान नेता र प्रधानमन्त्री भनेर महिनौसम्म दौडिए । तर, ओली बेहाल र अपहेलित भएर सत्ताबाट बाहिरिनुपर्यो । 

 त्यसपछि याे स्टण्ड राजनीति काठमाडौं महानगरको मेयरमा बालेन शाह विजय भएर आएपछि हल्का देखियो । त्यसपछि नयाँ शक्ति हौ भन्दै आएका राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सांसद र मन्त्रीहरूले देखाए । माला लगाउँदिन, खादा नल्याउनु, म काम गर्न आएको मान्छे इत्यादि । यस्तै यस्तै भनेर के के न गर्छु भन्ने धमास दिए । तर, कसैले खालो सारेनन् । सबैको अवस्था महिना दिन नबित्दै देखिन थाल्यो । बधाई अस्वीकार गरेकाहरू लुत्रुक्क पर्न थाले । 

एक वर्ष अघि प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको मन्त्रिपरिषदमा उपप्रधानमन्त्रीसहित गृहमन्त्री बनेका रवि लामिछाने दोस्रो पटक सो पदमा आउँदा त्यो स्टण्ड घट्यो । माओवादी कोटामा मन्त्री बनेका सुदन किराँतीले पनि राम्रै स्टण्ड देखाए । संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री बनेका उनले मन्त्रालयमा खादा र माला किन्ने पैसा राख्न भन्दै पेटिका राखिदिए । त्यसमा करिब तीन लाख पैसा पनि उठ्यो । यो पैसा के गरे उनैलाई थाहा होला । 

मन्त्री सुदन किराँतीले मन्त्रीको पदभार ग्रहण गरेकै दिनदेखि खादा, माला र बुकेको प्रयोग नगर्ने घोषणा गर्दै त्यसको सट्टा सहयोग रकम संकलन गरी दुर्गम क्षेत्रको शिक्षालाई सहयोग गर्ने घोषणासहित उक्त सहयोग पेटिका राखेका थिए । त्यो स्टण्ड परम्परा यो ओली नेतृत्वको मन्त्रिपरिषदमा पनि देखियो । केही मन्त्रीले ठाडै  भने त केहीले फेसबुक पेजतिर पनि राखे । परराष्ट्रमन्त्री बनेकी आरजु राणा देउवाले पनि हल्का स्टण्ड देखाइन् । 

कांग्रेस कोटाबाट प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारमा कानुन मन्त्री बनेका धनराज गुरुङले पनि बधाई दिन आएकाहरूको अगाडि आफूलाई महान सदाचारी र कर्मनिष्ठ नेता देखाउन खोजे । उनी कांग्रेसका उपसभापति समेत हुन् । माला लगाउने, खादा लगाउने संस्कारलाई उनले गलत मात्रै सावित गर्न खोजेनन् । सामाजिक कुरीति र जातीवादलाई यही कार्यकालमा अन्त्य गराउँछु भन्दै दलित समुदायबाट भान्से राखेका थिए । धेरै जिल्ला भ्रमणमा जाँदा उनले खाना खान र बास बस्न दलितका घर पनि खोजे । तर, कानुन मन्त्री भएर माखो मारेनन् । न दलितका विषयमा केही गरे, न जनजातिका लागि केही गरे । यो केवल उनको राजनीतिक स्टण्ड मात्रै भयो । जसले उनैलाई हानी पुर्यायो ।        

शीतलनिवासमा शपथ लिएर पहिलो पटक मन्त्रालय पुगेका स्वास्थ्यमन्त्री प्रदीप पौडेलले फूलमाला र खादा लगाउन अस्वीकार गरे । आएका शुभचिन्तकको चित्त दुख्ने गरी नै उनले भने, कर्मचारीले पनि अमिलो मुख लगाए । मन्त्रालयमा कर्मचारीले उनको स्वागतमा सबै तयारी गरे पनि उनले मानेनन् । उनले स्वास्थ्य मन्त्रालयमा रहेर काम गरेर देखाउन नसकेसम्म कतै पनि माला र खादा नलगाउने घोषणा गरे । 

उनले यो भनाइ राखे लगत्तै कर्मचारीले हेरौँला भने । साथीभाई शुभचिन्तक कसैले पनि राम्रो मानेनन् । सामाजिक सञ्जालदेखि सबैतिर समाचार बने । तर, मन्त्री पौडेलले यो गर्न आवश्यक थिएन । आएकालाई धन्यवाद भनिदिएको भए पुग्थ्यो भन्नेहरू धेरै भेटिए । बधाई दिने नेपाली परम्परा हो । कुनै नयाँ कामको सुरुवात गर्दा, पद सम्हाल्दा, जिम्मेवारीमा पुग्दा, प्रतिस्पर्धामा अगाडि आउँदा होस वा विवाहदेखि सुत्केरीसम्म बधाई दिने चलन छ। मृत्यु संस्कार बाहेकका प्रायः सबैमा बधाई आउँछ । कुनै काम सुरु गर्दा राम्रो होस भन्ने शुभचिन्तकको चाहना व्यक्त गर्ने संस्कार हो, बधाई ।   
   
अनावश्यक चर्चा र सहानुभूति कमाउन पनि बधाईका समयमा मलाई चाहिँदैन भन्ने एउटा तर्क भयो । बधाई थाप्नेका भन्दा बधाई दिन आउनेको उद्देश्य अनेक हुन्छन् । आफ्ना काम बनाउने चाहना नै हो सबैको । सचिवालयमा नियुक्ति खाने, ठेक्कापट्टा हात पार्ने, चाहेको ठाउँमा सरुवा जस्ता धेरै कारणले बधाई दिन चाहनेको भीड हुन्छ ।  विगतको अनुभवले प्रधानमन्त्री ओलीले डिजिटल माध्यमबाट बधाई तथा शुभकामना दिन उपयुक्त हुने बताएका हुन् । तर, बधाई लिने चाहना ओलीको पनि कम छैन । 
 
गत वर्ष उनले पर्सामा एक सय ५१ किलोको माला लगाए । नेकपा एमालेको जिल्ला समिति पर्साले आयोजना गरेको पार्टी प्रवेश कार्यक्रममा पार्टी कार्यकर्ताहरूले उनलाई १ सय ५१ किलोको माला लगाइदिएका थिए । माओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड पनि यसका सौखिन हुन् । उनले गोरखादेखि तराईका जिल्लामा पुगेर लगाएका मालाका काण्डहरू धेरै छन् । सामान्य रुपले हेर्दा बधाई थाप्ने र अतिथिको सम्मान गर्ने संस्कार माथिको राजनीति पछिल्ला दिनहरूमा पाच्य हुँदै गएको देखिँदैन ।