कम्युनिष्ट नेताको स्थानः माओवादीले समाजवादी क्रान्तिको तयारी गर्ने !

पछिल्लो समय नेपालका राजनीतिक दलहरूमा छटपटी देखिन थालेको छ । यो छटपटी देखिनुको कारण दलका शीर्ष नेताहरूले आफ्नो हातमा सत्ता भएका बेला केही पनि गर्न सकिएन, अब कसरी अस्तित्वमा रहिरहने भन्ने देखिन्छ । लामो विद्रोही युद्ध लडेर आएको माओवादी र त्यसको कमाण्ड गरेका सो दलका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डमा अहिले छटपटी सुरु भएको छ । उनले शान्ति प्रक्रियापछि पटक पटक सत्ता सम्हाले पनि युद्धका बेला प्रतिबद्धता जनाएका अनेकौं मुद्दाहरूका साथै कम्युनिष्ट शक्तिकै नीति मानिने समाजवाद सम्झनसम्म नसकेकाले अहिले पछुतो गर्न थालेका छन् ।

उनले आफू जनयुद्धजस्तै समाजवादी क्रान्तिको तयारीमा रहेको बताएका छन् । सत्तासुखमा छँदा समाजवादका पूर्ण विरोधी चरम दलाली र कमिसनलाई सकेसम्म सशक्त बनाएका प्रचण्डले अहिले सत्ताबाट बाहिरिएको र पार्टीलाई समेत थाम्न हम्मे परिरहेको समयमा कस्तो समाजवादको सुरु गर्ने होलान् ? हुन त आफूलाई विकासको स्वप्नद्रष्टा मान्ने प्रधानमन्त्री तथा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले पनि आफ्नो नेतृत्वको तत्कालीन नेकपाको सरकार हुँदा समाजवाद सुरु गरेँ भनेकै हुन् । उनले अहिले उसबेला तामझामका साथ सुरु गरेका प्रधामन्त्री रोजगार कार्यक्रमबाट प्रधानमन्त्री शब्द हटाउन निर्देशन दिएका छन् । राष्ट्रपति कृषि कार्यक्रमबाट राष्ट्रपति हटाउने, प्रदेशका कार्यक्रम अगाडिको मुख्यमन्त्री हटाउन तथा यस्तै कार्यक्रमबाट उच्च ओहदा नजोड्न निर्देशन दिएका छन् । यी सबै अवस्था आफूले प्रतिबद्धता गरेका काम सम्पन्न गर्न नसकेकामा उत्पन्न छटपटी हो । 

समाजवाद होस्, प्रजातान्त्रिक समाजवाद होस्, खुला पुँजीवाद होस् वा मिश्रित अर्थव्यवस्था होस् व्यवस्थित रुपमा अघि बढाउन आधारहरु तयार परिनुपर्छ । ती आधारहरू दलका शीर्षनेताले सत्ताको बागडोर सम्हालेका बेलामा हो । अझ कम्युनिष्ट नेता त्यसैमा पनि पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डजस्तो समाजवाद दिन्छौं, जनताको जीवन स्तर फेर्छौं, जातीय, क्षेत्रीय तथा लैंगिक समानता कायम गर्छौं भनेर त्यति डरलाग्दो युद्धमा जनतालाई होमेका नेताले अति अल्प समय पनि आफ्ना नीति लागू गर्न रात, दिन लाग्नुपर्थ्यो । विश्व खुला पूँजीवादबाट उच्चतम अवस्थामा पुगेको र समाजवादीहरु कमजोर बन्दै गएको अवस्थामा सबैभन्दा पहिले आफूबाटै सुरु गरेर देशका सबै क्षेत्रमा समाजवादका आधारशिला तयार गर्न लाग्नुपर्थ्यो । उनले त्यसो नगरेर सत्ता सम्हालेका बेला चरम दलाली तथा कमिसनतन्त्रलाई मात्रै बढाएनन् आफ्नो पूरै दललाई समेत चुर्लुम्म डुबाइदिए । आफ्नो र दलका प्रभावशाली नेताहरूको जीवनस्तर र काम गराइ पुँजीवादी भनिने नेताहरूको भन्दा कति हो कति उच्च देखेर जनताले जिब्रो टोकिरहेका छन् । उनीसँग अहिले आफ्ना नीति लागू गर्न सक्ने अवस्था छैन । कार्यकर्ता नै थाम्न पनि कठिन पर्ने अवस्थामा समाजवादको कल्पना सपना मात्रै हो ।

अहिले विश्वका कम्युनिष्ट नेताहरु नीतिगत रुपमा रक्षात्मक अवस्थामा छन् । नेपालका कम्युनिष्ट नेताहरु भने त्यसभन्दा पनि तल गइने डरले चरम छटपटीमा देखिन्छन् । शक्तिका हिसाबले, जनमतका हिसाबले कम्युनिष्ट दलहरु राम्रै अवस्थामा देखिए पनि नीतिगत रुपमा,विचारका रुपमा अत्यन्तै कमजोर अवस्थामा छन् । उनीहरु कुनै पनि कम्युनिष्ट नीतिहरु लागू गर्न सक्ने अवस्थामा पनि छैनन् । राष्ट्रिय रुपमा मात्रै होइन दलभित्र पनि कम्युनिष्ट नीतिको अभ्यास गर्न सकेका छैनन् र सक्ने अवस्था पनि छैन । समाजवादका लागि सबैभन्दा पहिले राष्ट्रका सबै क्षेत्रबाट दलाली र कमिसनतन्त्रलाई हटाउन सक्नुपथ्र्यो । सार्वजनिक शिक्षा र स्वास्थ्यलाई व्यवस्थित बनाउन सक्नुपर्थ्यो । कम्युनिष्ट दलका नेताहरूले यी क्षेत्रमा कुनै पनि काम गर्न सकेनन् । यी कुरा समाजवाद उन्मुख अर्थतन्त्रका आधार स्तम्भ हुन् । कम्युनिष्ट नेताहरु प्रधानमन्त्री भएका बेला भ्रष्टाचार बढ्ने, तस्करीका नयाँ, नयाँ क्षेत्रको विकास हुने र ती काण्डमा यिनै नेताले नेतृत्व गरेका दलका नेताहरु मुछिने गरेका छन् ।

यो अवस्था सामान्य होइन । यस्तो अवस्थामा प्रचण्डले केको समाजवादको तयारी गर्लान् ? ठीक छ, शासन चलाउनमा आफू कमजोर भए त्यो अपराध होइन तर अरु कुनै नेतालाई अगाडि आउन नदिएर सधैं आफैं सत्ता र शक्तिको हालीमुहाली गरेर बस्नु भनेको राजनीतिक अपराध नै हो । आफू संगठनमा अब्बल रहे सत्ता चलाउन अन्य नेतालाई अगाडि सार्न सक्थे, विशेषज्ञलाई अगाडि ल्याउन सक्थे तर त्यसो गर्न उनी तयार छैनन् र अरु दलका कुनै पनि नेता तयार भएका छैनन् । अर्को, पुष्पकमल दाहाल कम्युनिष्ट विचारक वा चिन्तक होइनन्, उनी त कार्यकर्ता उत्तेजित गरेर युद्ध चलाउने कमान्डर मात्रै हुन् । जनताले आफूलाई डरले हेरुन्, चमत्कारिक (करिस्मेटिक) नेताका रुपमा हेरुन् भन्ने चाहन्छन् । विचार, विवेक, योजना र कार्यान्वयनबिना जनताले पत्याउने कुरा भएन । यी कुराका आधार पनि शून्यको अवस्थामा पुगेपछि जनताले मान्ने आधार के ? यही कारणले उनको दल र शक्ति कमजोर बन्दै गएको हो । 

अहिले कांग्रेससँग गठबन्धन गरेर सत्ता र शक्तिमा रहन सफल एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली पनि कम्युनिष्ट नीतिका हिसाबले रक्षात्मक अवस्थामा छन् । हुन त उनी पनि कम्युनिष्ट विचारक होइनन्, संगठनकर्ता मात्रै हुन् । उनले जनताका लागि विकास नै सबैभन्दा ठूलो कुरा हो भन्ने मान्यता राख्छन् । केही दिनपहिले जनतालाई नीतिको के अर्थ रहन्छ ? विकास चाहिन्छ भनेका छन् । विकास मोडल पनि केही नीतिगत आधारमा अडिएको हुन्छ । उनको अहिलेसम्मको अवस्थालाई हेर्दा त्यस्तो विकासको मोडल (प्रारुप) तयार गरेर अगाडि बढेका छैनन् । उनले सबै क्षेत्रबाट आएका वा सुनेका योजना अगाडि सार्न चाहन्छन् तर तिनको आधारतिर ध्यान दिँदैनन् । आफ्ना अघिल्ला सत्ताकालमा अगाडि सारेका अति न्यून योजनाबाहेक अरु किन पूरा हुन सकेनन् ? त्यसको कारण के हो भन्ने कुराको अध्ययन, अनुसन्धान गर्न पनि चाहेका छैनन् । उनको नेतृत्वको तत्कालीन नेकपाको सरकारका बेला त उनले पनि आफूलाई नेपालको विकासका अवतारै हुँ जस्तो गरेका हुन् तर त्यस बेलाका योजना विफल भएपछि अहिले भने अलि संयमित भएजस्तो देखिन्छ ।

अहिले आफूले जे भन्छु ती पूरा भएरै छाड्छन् भन्ने मान्यताबाट पछि हटेजस्तो देखिन्छ । अहिले त समाजवादका आधार र अवस्था त यी नेताहरूले पूरै रुपमा भत्काइसके, अब थाल्ने हो भने केही रुपमा समाजवादका पक्षहरु तथा धेरै पूँजीवादका पक्षहरूलाई मिलाएर कल्याणकारी राज्य व्यवस्थामा जान सकिन्छ । प्रजातान्त्रिक समाजवादमा जान सकिन्छ । त्यसका लागि पनि अहिले चलिरहेका चरम दलाली र कमिसनबाट शीर्ष नेताहरु नै सबैभन्दा पहिले मुक्त हुँदै दल र राष्ट्रलाई नै मुक्त गर्न सक्नुपर्छ । अहिलेकै अवस्थामा त केपी ओलीको समाजवादको सुरुवात तथा प्रचण्डको समाजवादी क्रान्तिको तयारी मृगमरिचिका मात्रै हो ।