गंगालाल अस्पतालको जग्गामा भोगाधिकार विवादः सरकारलाई न महानगर टेर्छ, न बाँसबारी क्लब

२८ भदौ, काठमाडौं । शहीद गंगालाल राष्ट्रिय हृदयरोग केन्द्र र बाँसबारी क्लबबीच जग्गा भोगाधिकार सम्बन्धी विवाद यतिबेला मातहतका निकायलाई टाउको दुखाइको विषय बनेको छ । स्वास्थ्य मन्त्रालयले देशकै प्रतिष्ठित र पहिलो मुटु रोग अस्पताल गंगालाल राष्ट्रिय हृदयरोग केन्द्रलाई ०५८ सालमा भोगाधिकार गर्न दिएको जग्गाको उपभोग भने स्थानीय बाँसबारी क्लबले जबरजस्ती गरिरहेको छ । क्लबले गुण्डागर्दी शैलीमा उपभोग गरिरहेको जग्गा फिर्ता ल्याउन सरकारी संयन्त्रहरु लागिरहे पनि सम्भव भएको छैन ।

तत्कालीन श्री ५ को सरकारले २०५८ साल कार्तिक २७ गतेको मन्त्रिपरिषदको निर्णय अनुसार तत्कालीन बाँसबारी छाला जुत्ता कारखानाको स्वामित्वमा रही निजीकरण पछि स्वास्थ्य मन्त्रालयको स्वामित्वमा आएको र शहीद गंगालाल राष्ट्रिय हृदय रोग केन्द्रको कम्पाउण्ड भित्र रहेको साविक काठमाडौं नगर २२/६ को कि.नं. ४३० को ७ रोपनी १३ आना र साविक काठमाडौं नगर २२/६ कि.नंं ६३७ को ११ रोपनी १४ आना २ पैसा मध्येबाट स्वास्थ्य मन्त्रालय मातहतका परिषदहरुलाई उपभोग गर्न उपलब्ध गराइएको कटाई बाँकी जग्गा ९ रोपनी १४ आना गरी कुल १७ रोपनी ११ आना जग्गा हृदयरोग केन्द्रले भोगाधिकार गर्ने गरी उपलब्ध गराएको थियो । 

गंगालाल अस्पताललाई सरकारले आवश्यकता अनुसार उपभोग गर्न दिएको जग्गामध्ये ७ रोपनी १३ आना जग्गा भने बाँसबारी क्लबले जबरजस्ती कब्जा जमाई एक निजी स्कुललाई भाडामा लगाएर बसेको छ । अहिले सो जग्गामा नेपालस्थित पाकिस्तानी दूतावासले क्लब कै अनुरोधमा पार्क बनाइदिएको छ । पाकिस्तान–नेपाल मैत्री पार्क नाम दिइएको सो जग्गा पछिल्लो समय क्लबका केही पदाधिकारीको स्वार्थमा वार्षिक १५ लाख भाडा लिने गरी युलियन्स स्कुललाई खेल मैदानका रुपमा उपभोग गर्न दिएको क्लब स्रोतको भनाई छ । अझ रोचक त के छ भने स्थानीय सरकारका रुपमा रहेको काठमाडौं महानगरपालिकाले सरकारी राजश्वको चरम दुरुपयोग गर्दै अस्पतालको जग्गामा करिब ५ करोडको लागतमा फुटसल खेलमैदान बनाउन लगानी गरेको छ । जो आफैमा अख्तियारको दुरुपयोग हो र सरकारी राजश्वमाथि अवैध चलखेल पनि हो ।

बिगतमा सरकारी जग्गा संरक्षण गर्ने अभियान चलाएर हाई हाई भएका काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर बालेन शाहले पनि यो जग्गा विवादमा खास चासो दिएका छैनन् । महानगरले सरकारी सम्पत्तिमाथि बनेका अनधिकृत संरचना हटाउने अभियान पनि यसमा लागु भएको छैन । बरु महानगरको राजश्वको चरम दुरुपयोग भइरहेको छ । सरकारी सम्पत्तिमाथि बाँसबारी क्लबका नाममा रजाई गरिरहेको भन्ने अस्पताल पक्षको भनाइ छ । काठमाडौं महानगरपालिका वडा नं. ३ का वडाअध्यक्ष प्रेम थापा नै सो क्लबको पनि अध्यक्ष रहेकोले अस्पतालको जग्गा अनधिकृत रुपमा निजी स्कुललाई भाडामा दिएर अख्तियारको चरम दुरुपयोग भइरहेको छ ।

खासमा यो जग्गामा भौतिक संरचना बनाउने वा कसैलाई भाडा लगाउने अधिकार भने गंगालाल अस्पतालसँग मात्रै छ । यद्यपि यो अधिकारको प्रयोग गर्न अस्पतालले पाइरहेको छैन । बाँसबारी क्लबले अनाधिकृत एवं जबरजस्ती कब्जा गरी विभिन्न संरचनासमेत निर्माण गरिरहेको छ । सरकारले यो जग्गा अस्पतालका लागि दिएकाले बाँसबारी क्लबलाई आवश्यक पर्दा गंगालाल अस्पतालसँगै सम्झौता गरेर लिनुपर्ने हो । तर, उल्टो उक्त जग्गामा बाँसबारी क्लबको रजगज छ । सरकारी संयन्त्रहरु पनि एकअर्कामाथि दोषारोपण गरिरहेका छन् ।

जब की शहीद गंगालाल हृदयरोग केन्द्र देश कै प्रतिष्ठित र विशेषज्ञ सेवासहितको मुटु रोग अस्पतालका रुपमा चर्चित छ । बिरामीहरूको अत्यधिक चापले गर्दा अस्पताललाई स्थान अभाव भएको मात्र छैन, बिरामी लिएर आउने एम्बुलेन्स वा अन्य सवारी साधन पार्किङ स्थानको पनि चरम अभाव देखिएको छ । बिरामीले मुख्य सडकमै बल्ग्रेल्ती पार्किङ राख्दा त्यस क्षेत्रमा चर्को ट्राफिक जाम समेत हुने गरेको छ ।

तर बाँसबारी क्लब अस्पतालभन्दा अगाडिदेखि हामीले यो सरकारी जग्गा प्रयोग गर्दै आएकाले सरकारले फिर्ता नलिएसम्म उपभोग गरिरहने भन्ने मनस्थिति देखाएर आनाकानी गरिरहेको छ । काठमाडौं महानगर पनि क्लबलाई हटाउने र जग्गा फिर्ता गराउने पक्षमा देखिएको छैन । उ पनि यो जग्गा सकेसम्म आफैं उपयोग गर्ने पक्षमा छ । अब भने हस्तक्षेप गरेर भएपनि उक्त जग्गा फिर्ता ल्याउने स्वास्थ्य मन्त्रालयको तयारी छ ।

आफ्नो जग्गा आफैंले उपभोग गर्न नपाएको र बाँसबारी क्लबले अनधिकृत रुपमा कब्जा गरी मनोमानी गरिरहेको भन्दै गंगालाल अस्पतालले विभागीय मन्त्रालय, स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयलाई उक्त जग्गा फिर्ता गरिदिन आग्रह गर्दै आएको छ । ०५८ सालमै सरकारले उपभोग गर्न दिएको सो जग्गाबाट बाँसबारी क्लबलाई हटाउन यस अघिका कुनै पनि प्रशासकले चासो नदिएको भेटिएको छ । सो अस्पतालको कार्यकारी निर्देशकका रुपमा नियुक्ति लिएर आउने प्रशासक हुन वा अन्य अस्पताल प्रशासनको पनि यसमा गम्भीर लापरबाही देखिएको छ । अहिले बल्ल अस्पताल प्रशासनको आग्रहपछि स्वास्थ्य मन्त्रालयले जिल्ला प्रशासन कार्यालय काठमाडौंसँग प्रहरी बल प्रयोग गरेर भएपनि जग्गा फिर्ता गर्न सहयोग गरिदिन आग्रह गर्दै यही भदौ ७ गते पत्र पठाएको थियो । तर, जिल्ला प्रशासन कार्यालय काठमाडौंले यसमा कुनै चासो देखाएको छैन । 

स्वास्थ्य मन्त्रालयले जिल्ला प्रशासन काठमाडौंलाई पठाएको छ:

सोही मितिमा स्वास्थ्य मन्त्रालयले काठमाडौं महानगरलाई पनि पत्र लेखेर बाँसबारी क्लबले हडपेको जग्गा फिर्ता गरी अस्पताललाई सहयोग गरिदिन र त्यहाँ क्लबले बनाएका संरचना भत्काइदिन आग्रह गरेको थियो । तर, उल्टै महानगरकै बजेटमा सो जग्गामा फुट्सलका लागि खेल मैदान बनाइरहेको छ ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयले महानगरलाई पठाएको पत्र:

बाँसबारी क्लबले नै निजी क्षेत्रको युलियन्स स्कुललाई भाडामा मैदान दिएको अस्पतालको आरोप छ । गंगालाल अस्पताल प्रशासनको भनाइमा बाँसबारी क्लबले मनोमानी ढंगबाट युलियन्स स्कुललाई वार्षिक १५ लाख रुपैयाँ भाडामा दिएको छ । सो जग्गा स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले २०५८ साल मंसिर १५ गते अस्पताललाई भोगाधिकारका लागि दिएको थियो । यसबारेमा शहीद गंगालाल हृदय रोग केन्द्रका कुनै पनि कर्मचारी बोल्न मानेनन् ।

साबिक काठमाडौं महानगर–२२ हाल ३ नम्बर वडामा रहेको उक्त जग्गाको कित्ता नम्बर ४३० रहेको छ । क्लबको भवनसँगै उक्त जग्गामा फुटबल ग्राउण्डसमेत रहेको छ । अहिले सो जग्गाको एक भागमा  युलियन्स  स्कुलको प्लेग्राउण्ड बनाइएको छ । अहिले बाँसबारी क्लबका अध्यक्ष प्रेम थापा काठमाडौं महानगरपालिका वडा नम्बर ३ का वडाध्यक्ष पनि छन् । उनकै पहलमा क्लबले युलियन्स स्कुललाई भाडामा जग्गा दिएको अस्पताल स्राेतकाे भनाइ छ । तर, अध्यक्ष थापाले भने यसका क्लबको कुनै दोष नभएको बताएका छन् । 

जग्गा विवादबारे नेपालबहससँग कुरा गर्दै थापाले गंगालाल अस्पताल बनाउनुभन्दा धेरै अगाडिदेखि यो क्षेत्रमा बाँसबारी क्लब स्थापना भएको बताए । उनले यो जग्गा नेपाल सरकार स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको भएको र अस्पतालले अनावश्यक रुपमा क्लबलाई दोषी देखाएर विवादमा ल्याउने काम गरेको बताए । थापाले उक्त जग्गा सरकारी भएको र क्लबले युलियन्स स्कुललाई मैदान भाडामा लगायो भन्ने आरोप पनि गलत भएको बताए । सरकारी जग्गा खाली थियो । २०३७ सालमा क्लब स्थापना हुँदा गंगालाल अस्पताल बनेको थिएन । सरकारी जग्गा र खाली भएकाले क्लबले खेल खेलाउने गरेको थियो, उनले भने । 

अहिले उक्त जग्गामा बनिरहेको खेल मैदान बनाउने कुरामा पनि वडा र क्लबको कुनै हात नरहेको बताए । 'एक वडा एक खेल मैदान' भन्ने सरकारी नीतिअनुसार काठमाडौं महानगरपालिकाले सो मैदान बनाइरहेको थापाको भनाइ छ । उनले अनावश्यक रुपमा गंगालाल अस्पतालका केही व्यक्तिहरूले निहित स्वार्थ पूर्ति गर्न यो विवाद निकालेको भन्दै यो जग्गा स्वास्थ्य मन्त्रालयको नाममा रहेको र उसले जे चाह्यो त्यही हुने बताए । 'एक वडा एक खेल मैदान' योजना अन्तर्गत त्यहाँ मैदान बनाउन १ करोड विनियोजन भएको उनकाे भनाइ छ । 

यता, स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले भने यो विवाद अन्त्य गराउन हस्तक्षेप गर्ने तयारी गरेको छ । मन्त्रालयका प्रवक्ता प्रकाश बुढाथोकीले सो जग्गा कुनै क्लब वा व्यक्तिलाई अब प्रयोग गर्न नदिने र फिर्ता ल्याउने बताए । नेपालबहससँग उनले भने,‘ मन्त्रालयले अस्पताललाई आवश्यकता अनुसार उपयोग गर भनेर दिएको हो, त्यसमा अरु कसैले हस्तक्षेप गरेर प्रयोग गरिरहेको भन्ने कुरा आएको छ । यो हुन मन्त्रालयले दिँदैन । यथाशिघ्र फिर्ता गर्छौ ।  उनले बाँसबारीको मात्र नभएर अब मन्त्रालयले देशभरिका यस्ता जग्गा फिर्ता लिने बताए ।  

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले आफू मातहतका सबै विभाग, केन्द्र, अस्पताल र प्रयोगशालाका जग्गाको खोजी गर्न थालेको भन्दै प्रवक्ता बुढाथोकीले यस्ता जग्गाको संरक्षण तथा उचित व्यवस्थापनका लागि प्रशासन महाशाखा प्रमुखको संयोजकत्वमा समिति गठन भइसकेको र त्यस्ता जग्गाको विवरण, उपयोगको अवस्था लगायतका विवरण १५ दिनभित्र पठाउन निर्देशन भइसकेको बताए । बुधबार मन्त्रालयले जग्गा अतिक्रमण वा अन्य कुनै तरिकाले दुरुपयोग भएको थाहा भएमा मोवाइल नम्बर ९८५१२६४५५५ वा मन्त्रालयको इमेल ठेगानामा पठाउनका सूचना नै जारी गरेको थियो । 

गंगालाल अस्पतालको जग्गा उपभोग गरेकै विषयमा बाँसबारी क्लबभित्र पनि विवाद देखिएको छ । खेलमैदान बनाउने र शहीद स्मारक बी डिभिजन लिग फुटबल प्रतियोगिता गराउने विषयमा आन्तरिक विवाद रहेको एक सदस्यले बताए । उनका अनुसार खेल खेलाउन ६०/७० लाख लाग्ने अनुमान छ । अहिले १० देखि २० लाखसम्म युलियन्स स्कुलले क्लबलाई दिइरहेको छ । मनोमानी ढंगबाट क्लबले अस्पतालको जग्गा निजी स्कुललाई भाडामा दिएको भन्दै केही समय अघि अस्पतालका चिकित्सक र कर्मचारीहरूले  महानगरलाई निवेदन दिएका थिए । तर, यसबारे सुनुवाइ नभएको अस्पतालले जनाएको छ ।