उपभोक्ता मूल्य सूचकांकको आधार वर्ष परिवर्तन गर्दै राष्ट्र बैंक, अब प्रदेशस्तरीय आउने

९ असोज, काठमाडौं । नेपाल राष्ट्र बैंकले नयाँ आधार वर्ष बनाएर उपभोक्ता मूल्य सूचकांक सार्वजनिक गर्ने भएको छ । यसअघि २०७१/७२ लाई आधार वर्ष मानेर गणना हुँदै आएको थियो । यो वर्षबाट २०८०÷८१ लाई नयाँ आधार वर्ष मानेर उपभोक्ता मूल्य सूचकांक सार्वजनिक गर्ने भएको हो ।

राष्ट्र बैंकले हाउसहोल्ड बजेट सर्वेक्षण गर्ने गरेकोमा यो वर्ष केन्द्रीय तथ्याकं कार्यालयले गरेको नेपाल जीवनस्तर सर्वेक्षण र आधार मूल्यको तथ्यांक राष्ट्र बैंकले संकलन गरेको हो । बुधबार काठमाडौंमा पत्रकार सम्मेलन गरी राष्ट्र बैंकले नयाँ आधार वर्ष २०८०÷०८१ लाई बनाएर ‘उपभोक्ता मूल्य सूचकांक’ सार्वजनिक गर्ने जानकारी दिएको छ । 

बैंकले उपभोगको प्रवृत्ति, मूल्य संकलन केन्द्र विस्तार गरी ७७ जिल्लाको ८७ मूल्य भार पाँच वर्षमा परिवर्तन हुनुपर्ने मान्यता अनुसार आधार वर्ष परिवर्तन गरिएको जनाएको छ । पहिले प्रयोग नहुने वस्तु प्रयोग हुने र विगतमा प्रयोग हुने वस्तु अहिले प्रयोग नहुँदा हटाउनुपर्ने कारण आधार वर्ष परिवर्तन भएको हो ।

राष्ट्र बैंकका उपनिर्देशक सुमन न्यौपानेका अनुसार १ लाख २ हजार भन्दा बढी मूल्यका भार अंकसहित औसत निकालेर उपभोक्ता मूल्य सूचकांक निकालिन्छ । ५ सय २५ वस्तु तथा सेवाको मूल्यका आधारमा नयाँ मूल्य सूचकांक निकालिएको छ । जसमा प्रत्येक साता ५९ वस्तु तथा सेवा मासिक ९४ वस्तु तथा सेवा र त्रैमासिक रूपमा ३ सय ७२ वस्तु तथा सेवाको मूल्य संकलन हुने भएको छ ।
 

नयाँ आधार वर्षसँगै अब प्रदेशस्तरीय मूल्य सूचकांक पनि सार्वजनिक हुने भएको छ । यसअघि राष्ट्र बैंकले प्रदेशस्तरीय सूचकांक सार्वजनिक गर्ने गरेको थिएन । राष्ट्र बैंकले उपभोगको प्रवृत्ति, मूल्य संकलन केन्द्र विस्तार गरी ७७ जिल्लाको ८७ मूल्यभार पाँच वर्षमा परिवर्तन हुनुपर्ने मान्यताअनुसार आधार वर्ष परिवर्तन गरेको बताएको छ । 

विगतमा प्रयोग नहुने वस्तु अहिले प्रयोग हुने र विगतमा प्रयोग हुने वस्तु अहिले नहुँदा हटाउनु परेका कारण आधार वर्ष परिवर्तन भएको नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले बताए । उनले परिवर्तन गर्न खाजेका कुराहरू अहिले नै पूर्ण नहुने भन्दै परिवर्तन निरन्तर चल्ने प्रक्रिया भएको बताए । उपभोक्ता मूल्य सूचकांकमा केही तलमाथि भए आगामी दिनमा सुधार गर्दै लैजाने पनि गभर्नर अधिकारीले बताए ।

गभर्नर अधिकारीले उपभोक्ता मूल्य सूचकांक मार्केट सेन्टरहरू बढेर गएका, ५० जिल्ला मात्रै समेटिएकोमा अहिले सबै जिल्ला समेटिएको बताए । उनले ४९६ वस्तुको मूल्य संकलन गरिने भए पनि अहिले ५२५ पुर्याइएको बताए । अधिकारीले उपभोक्ता मूल्य सूचकांक उपभोगको प्रवृत्ति भएको परिवर्तन र समयानुकूलका मूल्यहरूलाई पनि समावेश गराएर डाइनामिक बनाउन खोजिएको बताए ।