राज्यसंयन्त्रमा कमजोरीः प्रधानमन्त्रीले तीन मन्त्री र मुख्यसचिवसँग किन गरे छलफल ?

१८ असाेज, काठमाडाैं । देश बाढी पहिरो र डुबानले तहस–नहस भइरहेका बेला राज्य संयन्त्रले कुनै पनि काम नगरेको विषयमा प्रधानमन्त्री कार्यालयमा गम्भीर छलफल भएको छ । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले उपप्रधानमन्त्री प्रकाशमान सिंह, गृहमन्त्री रमेश लेखक, रक्षामन्त्री मानवीर राई तथा मुख्यसचिवसँग गम्भीर छलफल गरेका हुन् ।

एकीकृत रुपमा काम नगर्दा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई अहिले प्रश्नको सामना गर्न गाह्रो भइरहेको अवस्थामा राज्यसंयन्त्र किन परिचालन हुन नसकेको भन्ने बारेमा छलफल गरेका हुन् । प्रधानमन्त्री आफैंले पनि विदेश रहेर कुनै पनि पहल नगरेको भन्दै आलोचना भइरहेको बेला उनले राज्यका प्रमुख मन्त्रालयका मन्त्रीहरूसँग समन्वय गर्दै छलफल गरेका हुन् ।

प्रधानमन्त्रीले नेपालमा बाढी पहिरो गइरहेका बेला सुरक्षा समिति बैठक वा सर्वदलीय बैठकमा भर्चुअल रूपमा भए पनि नेतृत्व लिन सक्नु हुन्थ्यो तर लिनु भएन भन्दै आलोचना भएको छ । ‘उहाँले त अमेरिका हुनुहुन्थ्यो भनेर छुट दिने हो भने पनि कार्यवाहक प्रधानमन्त्री र सरकारका मुख्यसचिवले पनि नेतृत्व लिन सक्थे तर दुवै निष्प्रभावी देखिनुभयो, यसबाट प्रधानमन्त्रीकै आलोचना भएको छ ।' एक मन्त्रीले भने ।

प्रधानमन्त्रीसँगको छलफलमा उपप्रधानमन्त्री र गृहमन्त्रीले नेपाली सेनाबाट समयमै हेलिकोप्टर उडाउन सहमत नभएको र १२ बजेसम्म हेलिकोप्टर उड्न नसकेको जानकारी गराएका थिए । ‘शनिवार सेनाले एकदमै असहयोग गर्यो, समयमा रक्षामन्त्री पनि भेटिनु भएन’, गृहमन्त्रीको भनाई उद्धृत गर्दै स्रोतले भन्यो ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले विपद् क्षति र राहत उद्धारका बारेमा जानकारी दिन मंगलबार पत्रकार सम्मेलन राखेका थिए ।  त्यहाँ उनले सरकारले गरेको कामको फेहरिस्त विवरण सुनाउन मुख्य सचिव एकनारायण अर्याललाई दिए पनि बाढी पहिरोको बारेमा थोरै मात्र जवाफ दिएर फर्केका थिए । ।

खासमा त्यस्तो विवरण मुख्यसचिवले प्रधानमन्त्रीलाई दिनुपर्ने हो, तर त्यहाँ उल्टो भयो । प्रधानमन्त्रीले विवरण अरूसँग लिएर मुख्यसचिवलाई दिनुभएको हो । प्रधानमन्त्रीले मुख्यसचिवसँग समयमा प्रशासनिक निकायलाई चुस्त नराखेको भन्दै असन्तुष्टि पोखेको थिए । प्रशासनिक संयन्त्रको नेतृत्व गरेको र गृह मन्त्रालयको समेत अनुभव भएका मुख्यसचिवले प्रधानमन्त्री विदेश भ्रमणमा रहेका बेला प्रधानमन्त्रीसँगै समन्वय गरेर सुरक्षाकर्मीलाई स्रोत साधन उपलब्ध गराउन र अन्य संयन्त्र परिचालन गर्न छाडेर किन गृहजिल्ला पुग्नुभएको हो भनेर प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषदका अधिकारीहरूले सोधखोज गरेका थिए ।  

विपद्का समयमा सक्रिय हुनुपर्ने अर्को मन्त्रालय हो, स्वास्थ्य मन्त्रालय । तर घाइतेको उपचारका लागि टोली खटाउन मन्त्रालयले कुनै पहल गरेन । राजमार्गमा अलपत्र हजारौं यात्रुको उद्धार र सुरक्षाका लागि रेडक्रस कतै देखिएन । अलपत्र परेकाहरूलाई आफ्नै ठाउँबाट औषधि र प्राथमिक उपचारका लागि मात्रै परिचालन गरेको भए पनि राहत हुन सक्थ्यो । तर कतै पनि मन्त्रालयको उपस्थिति देखिएन । स्वास्थ्य मन्त्री प्रदीप पौडेल बिहीबार मन्त्रालयबाट दुई सय मिटरको दुरीमा रहेको ट्रमा सेन्टर पुगेका थिए

अवरुद्ध राजमार्ग खोल्न सक्रिय हुनुपर्ने भौतिक मन्त्रालय मातहतका निकाय पनि निष्क्रिय रहे । भौतिक पूर्वाधार मन्त्री देवेन्द्र दाहाल आफैँ प्रदेश भ्रमणमा भएका बेला बाटो पन्छाउने हेभि इक्विप्मेन्ट परिचालन गर्ने निकायलाई निर्देशन दिने कोही भएन । घण्टौँ अलपत्र परेका यात्रुलाई खाना पानी दिनका लागि स्थानीय सरकार वा प्रदेश सरकार सक्रिय हुन सक्थे तर भएनन् । खानेपानी मन्त्रालयकै समेत भूमिका हुन सक्थ्यो, त्यो पनि भएन ।

यी सबै काम कार्यवाहक प्रधानमन्त्रीसँग समन्वय गरेर मुख्यसचिवले गर्न सक्नुपर्ने थियो । तर मुख्यसचिव अर्यालले कार्यवाहक प्रधानमन्त्री प्रकाशमान सिंहको फोन समेत नउठाएको आरोप त्यसैको उदाहरण भएको एक सहसचिवको बुझाइ छ । र त्यो असहयोग भएकै कारण स्रोत परिचालन र तत्काल अप्ठ्यारोमा परेकाहरूले राहत पाउन नसकेको गृह स्रोतको दाबी छ । संयन्त्र परिचालन गर्ने प्रमुख जिल्ला अधिकारीहरू छन् । तर उनीहरू पनि सक्रिय भएनन् । यही कारण कारबाही स्वरूप उनीहरूको सरुवा गरि सकिएको छ । कर्मचारीहरूमा पनि पार्टीगत हिसाबले विभाजन आएको प्रधानमन्त्री कार्यालयकै अधिकारीहरूले बताइरहेका छन् ।

गृह मन्त्रालयले बुधबार मात्रै ८ जना सहसचिवको कार्यदल बाढी प्रभावित क्षेत्रमा खटाएको छ । ‘यसपटक समन्वयको पुरै अभाव रह्यो, कर्मचारीहरू पनि विभाजित भएको देखियो, विपदका बेला राज्यका प्रमुख अंगका प्रमुखहरूले ‘रेडजोन’ उल्लंघन गरे । शहरी मन्त्री र रक्षामन्त्री शनिवार एक बजेसम्म सम्मान, पार्टीगत काममै व्यस्त भएको देखियो, प्रहरी महानिरीक्षक देश बाहिर गएको देखियो’, स्रोतले भन्यो ‘प्रधानमन्त्री विदेश जाने बित्तिकै सबै आफ्ना आफ्ना काममा लागे ।’