न्यूजील्याण्डकी कान्छी सांसद हानाले संसदमा गरेको विरोधको विश्वभर चर्चा

३० कात्तिक, काठमाडौं । न्यूजील्याण्डकी कान्छी सांसद हाना रावहिती मापी क्लार्क संसदमा गरेको उनको विरोधको शैलीका कारण विश्वभर चर्चामा छिन् । संसदभित्रको उनको एउटा भिडियो सामाजिक सञ्जालमा भाइरल भइरहेको छ ।

न्युजील्याण्डकी सांसद हाना संसदमा आदिवासी सन्धि विधेयक च्यातेपछि चर्चामा आएकी हुन् । बिहीबार न्यूजील्याण्डको संसदमा हानाको क्रोधित रुप देखियो । जसको भिडियो अहिले भाइरल भइरहेको छ । न्यूजील्याण्डको संसद बैठकको भिडियो हेरेर सबै छक्क परेका छन् ।

संसदमा आदिवासी सन्धि सम्बन्धि विधेयकमा मतदान गर्न सांसदहरू संसदमा भेला भएका थिए, तर देशकै कान्छी महिला सांसद हानाले बोल्ने मौका पाएपछि पहिले उभिइन्, आक्रोश देखाइन् र विधेयकको प्रति च्यातिन् । त्यसपछि उनले हाका र परम्परागत माओरी नृत्य प्रदर्शन गर्न थालेकी थिइन् । हानालाई नाच्दै गर्दा संसदमा रहेका सबै सांसदले हाका नाच्न थाले ।

सभाका अन्य सदस्यहरू र ग्यालरीमा बसेका दर्शकहरू हानासँग हाका नाच्दै गरेपछि सभामुख गेरी ब्राउनलीले केही समयका लागि सदन स्थगित गरेका थिए ।

१८४० को वैतांगी सन्धिमा निर्धारित सिद्धान्तहरू अन्तर्गत, जसले सरकार र माओरी बीचको सम्बन्धलाई मार्गदर्शन गर्दछ, जनजातिहरूलाई उनीहरूको भूमिहरू कायम राख्न र ब्रिटिशलाई शासन गर्ने बदलामा उनीहरूको हितको रक्षा गर्ने वाचा गरिएको थियो। उक्त विधेयकले ती अधिकारहरू सबै न्यूजील्याण्डका नागरिकहरूमा लागू हुनुपर्ने उल्लेख गरेको छ ।

को हुन् हाना रावहिटी मापी क्लार्क ?

न्यूजील्याण्डको १७० वर्षको इतिहासमा कान्छी सांसद बनेकी हाना संसदमा माओरी भाषामा गरेको भाषण विश्वभर चर्चाको विषय बनेको छ ।

न्युजील्याण्डको एओटेरोवाबाट निर्वाचित हाना सन् १८५३ पछि पहिलो पटक सबैभन्दा कान्छी सांसद बनेकी छिन् । हाना गत वर्ष अक्टोबरमा न्यूजील्याण्डको संसदमा निर्वाचित भएकी थिइन् । उनले ननैया महुतालाई पराजित गर्दै यो निर्वाचन जितेका हुन् । सन् २००८ देखि नै नैयाले यो सिट सम्हाल्दै आएका थिए । यति मात्र होइन, ननैया सन् १९९६ देखि सांसद थिए ।

न्यूजील्याण्ड हेराल्डको रिपोर्ट अनुसार हाना न्यूजिल्याण्डका मूल निवासीहरूको अधिकारको लागि लड्दै छिन्। हानाका बुबा तैतिमु मापी माओरी समुदायका हुन् र एनगा तामाटोआ समूहसँग सम्बन्धित छन्। हाना न्यूजील्याण्डको अकल्याण्ड र ह्यामिल्टन शहरहरू बीचमा अवस्थित एउटा सानो सहर हन्टलेकी बासिन्दा हुन्। उनी यहाँ माओरी समुदायका बालबालिकाका लागि बगैँचा चलाउँछिन् । उनी आफूलाई राजनीतिज्ञ नभई माओरी भाषाको संरक्षक मान्छिन् ।

हाका नृत्य दक्षिण प्रशान्त महासागरमा अवस्थित टापुहरूको परम्परागत नृत्य हो। न्यूजील्याण्ड रग्बी खेलाडीहरूले आफ्नो खेलहरू अघि यसको माओरी संस्करण प्रदर्शन गर्छन्, जुन विश्वभर मान्यता प्राप्त भएको छ । यो समूहमा आक्रामक मुद्रामा खुट्टा टाँस्दै र चिच्याएर नाचिन्छ ।

यससँगै केही परम्परागत गीतहरू सामूहिक रूपमा गाइन्छ । परम्परागत रूपमा हाका भ्रमण गर्ने जनजातिहरूलाई स्वागत गर्ने परम्परागत तरिका थियो, तर यसले युद्धमा जाने योद्धाहरूलाई उत्तेजित गर्ने काम पनि गर्‍यो । यो शारीरिक शक्तिको प्रदर्शन मात्र थिएन, यो सांस्कृतिक गौरव, शक्ति र एकताको प्रतीक पनि थियो ।