प्रियंका गान्धी लोकसभामा पुगेपछि कांग्रेस पार्टीमा कत्तिको प्रभाव पर्ला, के राहुल गान्धीलाई राहत मिल्छ ?

९ मंसिर, काठमाडौं । वायनाड लोकसभा सीटको उपचुनावको मतगणना २३ नोभेम्बरमा सम्पन्न भएको थियो। यस सिटमा प्रियंका गान्धीले सीपीआईका सत्यन मोकेरीलाई ४ लाख १० हजार मतले पराजित गरिन् । जबकि भाजपाकी नव्य हरिदास १ लाख ९ हजार मतका साथ तेस्रो भएकी छन् ।

प्रियंकाले वायनाडबाट उपनिर्वाचन जितेर राजनीतिमा प्रवेश गरे पनि उनले आफ्नो भाइ राहुलको ५ वर्ष पुरानो जितको कीर्तिमान तोड्न सकिनन् । राहुलले २०१९ को लोकसभा चुनावमा सीपीआई (एम) का पीपी सुनीरलाई ४ लाख ३१ हजार मतले पराजित गरेका थिए।

भारतीय कांग्रेसका लागि यो सीट जित्नु धेरै महत्त्वपूर्ण थियो, किनकि यो सीट राहुल गान्धीको राजीनामा पछि खाली भएको थियो र यस पटक प्रियंका गान्धी वाड्राको लागि, यो उनको राजनीतिक यात्राको पहिलो लोकसभा चुनाव हो।

कांग्रेस महासचिव सचिन पायलटले मतगणनाको एक दिन अघि नोभेम्बर २२ मा भनेका थिए, 'प्रियंकाले संसदमा राहुल गान्धीसँग हात मिलाउँदा निश्चित रूपमा बीजेपी र एनडीएलाई रातको निन्द्रा दिनेछ।'

पायलटले आफ्नो एक बयानमा भनेका थिए, 'हामी प्रियंका जीको वायनाडबाट ऐतिहासिक जित चाहन्छौं। उनले लामो समयदेखि पार्टीमा काम गरिरहेकी छिन् । कुनै समय उनले राहुल जी, सोनिया जी र राजीव जीका लागि व्यापक प्रचार गरेका थिए। त्यसैले पनि उनी देशभरका पार्टी कार्यकर्तासँग निकै राम्ररी जोडिएका छन् । ,

सोही बयानमा पायलटले थप भनेका छन्, 'लोकसभामा विपक्षी नेताको रूपमा राहुल गान्धीले सरकारलाई निशाना बनाएका छन्, उनीहरूलाई थप जवाफदेही बन्न बाध्य बनाएका छन् र प्रियंकाको प्रवेश एनडीएका लागि कठिन दिन हुनेछ। लोकसभामा वन प्लस वन ११ हुनेछ। संसदमा राहुल जीसँग उनको हात मिलाउनुले पक्कै पनि बीजेपी र एनडीएको निन्द्रा नदिनेछ। 

वायनाडमा प्रियंकाको जितले कांग्रेस पार्टीमा कत्तिको प्रभाव पार्छ?

वायनाड उपचुनावमा प्रियंका गान्धी वाड्राको विजयले कांग्रेस पार्टीको आन्तरिक समीकरण, यसको चुनावी रणनीति र पार्टीको राष्ट्रिय राजनीतिमा महत्त्वपूर्ण प्रभाव पार्न सक्छ। प्रियंकाको जितको फरक अर्थ हुनेछ, जसले पार्टीको राजनीतिक दिशालाई मात्र असर गर्दैन तर यसको रणनीतिक दृष्टिकोणलाई पनि नयाँ आकार दिनेछ।

कांग्रेसलाई कसरी राहत मिल्छ ? 

प्रियंका गान्धीको जितसँगै कांग्रेसमा गान्धी परिवारको नेतृत्व अझ बलियो हुने अनुमान गरिएकाे छ । यसको मतलब पार्टीमा गान्धी परिवारको महत्त्वपूर्ण भूमिकालाई बढावा मिल्नेछ। यदि प्रियंकाले जितिन् भने, पार्टीले गान्धी परिवारको नेतृत्वलाई सबैभन्दा बढी मन पराएको स्पष्ट हुनेछ र कांग्रेस यही परिवारको नेतृत्वमा मात्र अगाडि बढ्न सक्छ।

यसका साथै प्रियंका गान्धीलाई लिएर कांग्रेसका युवाहरूमा नयाँ उत्साह र आशा जागेको छ । उनको जितसँगै कांग्रेसले आगामी निर्वाचनमा पार्टीलाई नेतृत्व दिन सक्ने अर्को युवा र प्रभावशाली नेता पाउन सक्नेछ ।

प्रियंका गान्धीको अनुहारले पार्टीलाई राष्ट्रिय स्तरमा नयाँ पहिचान दिन सक्छ। उनी आपतकालीन विकल्पको रूपमा उभिन सक्छिन्, जसले कांग्रेसको अवस्था सुधार्ने अपेक्षा गरिएको छ।

मुस्लिम भोट बैंक सन्देश प्राप्त हुनेछ

प्रियंका गान्धीको जितले कांग्रेसलाई मुस्लिम भोट बैंकमा पनि सकारात्मक सन्देश दिन सक्छ। प्रियंका गान्धीले आफ्नो राजनीतिमा समावेशी दृष्टिकोण अपनाएकी छिन् र विभिन्न समुदायका मुद्दाहरूमा ध्यान केन्द्रित गरिरहेकी छिन्। उनको जितले कांग्रेस विभिन्न समाज र धर्म विशेष गरी मुस्लिमको रक्षा गर्ने पार्टी हो भन्ने सन्देश दिन सक्छ।

वायनाड सिट एउटा क्षेत्र हो जहाँ मुस्लिम मतदाताहरूको ठूलो जनसंख्या छ। यस्तो अवस्थामा प्रियंका गान्धीको जितले कांग्रेसलाई मुस्लिमहरूको समर्थन दिन सक्छ, जसले भाजपा र अन्य दक्षिणपन्थी शक्तिहरू विरुद्ध सन्तुलन कायम गर्न सक्छ। यसबाहेक प्रियंकाको जितले कांग्रेस धार्मिक ध्रुवीकरणको राजनीतिको विरुद्धमा उभिएको र सबै समुदायलाई समान महत्व दिने पार्टी हो भन्ने सन्देश पनि दिन सक्छ ।

दक्षिणबाट ठूलो अनुहार फेला पर्नेछ

प्रियंका गान्धीको विजयले दक्षिण भारतमा कांग्रेसको लागि अर्को बलियो अनुहार स्थापित गर्न सक्छ। कांग्रेसलाई दक्षिण भारतमा बलियो नेतृत्व चाहिन्छ, र प्रियंका गान्धीको उदय यहाँ पार्टीको लागि बलियो विकल्प हुन सक्छ। केरलामा कांग्रेसको राम्रो समर्थन आधार छ, र प्रियंकाको विजयले पार्टीलाई दक्षिण भारतमा नयाँ नेतृत्व दिन सक्छ।

 प्रियंका गान्धीको विजयले कांग्रेसलाई केरला र तमिलनाडु जस्ता राज्यहरूमा आफ्नो स्थिति बलियो बनाउने अवसर दिनेछ, जहाँ पार्टीको गतिविधि र नेतृत्वमा ध्यान केन्द्रित हुन सक्छ। प्रियंका गान्धी एक युवा र प्रगतिशील सोच नेता हुन्, र उनको विजयले दक्षिण भारतका युवा मतदाताहरूमा कांग्रेसप्रति नयाँ ऊर्जा र आकर्षण पैदा गर्न सक्छ।

गान्धी परिवारको आभा अन्तर्गत कांग्रेस

प्रियंका गान्धीको विजयले कांग्रेसमा गान्धी परिवारको महत्त्व अझ बढाउन सक्छ, जुन पार्टीको लागि ठूलो लाभदायक कदम साबित हुन सक्छ। कांग्रेसमा गान्धी परिवारको विशेष पहिचान र आभा छ, जसले पार्टीलाई राष्ट्रिय स्तरमा मान्यता दिन्छ। यदि प्रियंका गान्धी राजनीतिमा सक्रिय भइन् र वायनाड जस्तो चुनाव जिते भने गान्धी परिवारको यो आभा झनै बलियो हुनेछ । यसको अर्थ कांग्रेसले जनतामा बलियो पहिचान र विश्वास पाउनेछ, जुन चुनावी दृष्टिकोणबाट पार्टीका लागि फाइदाजनक हुनेछ ।

गान्धी परिवार बिना कांग्रेसको भविष्य प्रायः शंकास्पद रहन्छ। प्रियंकाको जितले गान्धी परिवारबाट पार्टीलाई अलग नगरी बलियो नेतृत्व र चुनावी सफलताको आशा बाँकी रहेको स्पष्ट पार्न सक्छ। यसबाहेक, प्रियंका गान्धीको अनुहार कांग्रेसको लागि बलियो ब्रान्ड बन्न सक्छ, जसले पार्टीको सन्देशलाई प्रभावकारी रूपमा देशभर फैलाउन सक्छ, विशेष गरी जहाँ कांग्रेसको विकल्प नभएको कारण भाजपा र अन्य दलहरू हावी भएका छन्।

कांग्रेसको आन्तरिक समीकरणमा प्रियंका गान्धीको विजयको प्रभाव

प्रियंका गान्धीको जितले कांग्रेस भित्रका केही आन्तरिक समीकरणहरू पनि परिवर्तन हुन सक्छ। प्रियंकाको जितले स्थानीय पार्टी कार्यकर्ता र नेताहरूलाई उत्साहित बनाउन सक्छ, जसले कांग्रेसलाई संगठनात्मक रूपमा नयाँ शक्ति प्रदान गर्न सक्छ।

समाचार एजेन्सीका अनुसार याे विषयमा राजनीतिक विश्लेषक विजय कुमार विश्वास गर्छन् कि वायनाडमा प्रियंका गान्धीको विजयले कांग्रेस नेतृत्वमा "नयाँ ऊर्जा" ल्याउन सक्छ, विशेष गरी यदि उनले पार्टीको भावी चुनावी रणनीतिहरूमा मुख्य भूमिका खेल्छिन्।

आधिकारिक रूपमा राजनीतिमा प्रवेश गर्ने प्रियंका आफ्नो परिवारको ९ औं सदस्य हुनेछिन् । उहाँभन्दा अगाडि जवाहरलाल नेहरू, इन्दिरा गान्धी, फिरोज गान्धी, सञ्जय गान्धी, राजीव गान्धी, सोनिया गान्धी, मेनका गान्धी, वरुण गान्धी र राहुल गान्धी गान्धी परिवारबाट राजनीतिमा प्रवेश गरिसकेका छन्।

यदि प्रारम्भिक प्रवृत्ति परिणाममा परिवर्तन भयो भने प्रियंका गान्धीले आफ्नो राजनीति देशको दक्षिणी भागबाट सुरु गर्नेछिन्। उनी आफ्नी हजुरआमा र देशकी पूर्व प्रधानमन्त्री इन्दिरा गान्धी, आमा सोनिया गान्धी र काकी मनेका गान्धीपछि संसदमा पुग्ने चौथो महिला सदस्य हुन्।

पछिल्लो चुनावमा यो सिटमा राहुलको प्रदर्शन कस्तो रह्यो ?

२०१९ मा वायनाडमा भएको लोकसभा चुनावको नतिजाको बारेमा कुरा गर्दा, राहुल गान्धीले त्यो चुनाव ४,३१,७७० मतले जितेका थिए र २०२४ मा, उनले ३,६४,४२२ मतले चुनाव जितेका थिए। यस लोकसभा चुनावमा राहुल गान्धीले दुई सिट (अमेठी र वायनाड) जितेका थिए। यही कारण थियो कि वर्षको सुरुमा उनले अमेठीमा बस्ने निर्णय गर्दै वायनाड सीट छोडेका थिए।