मुम्बईमा आतंकवादी हमलाको १६ वर्षः लश्कर-ए-तैयबा उर्फ एलईटी, अल कायदा भन्दा खतरनाक !

११ मंसिर, काठमाडौं । आज २६ नोभेम्बर, मित्र राष्ट्र भारतको मुम्बई शहरको त्रासदीपूर्ण अँध्यारो रातको सम्झना । विशाल भारतको प्रमुख व्यापारिक एवं औद्योगिक शहर मुम्बईमा आतंकवादी दस्ताले गोला बारुद र बम आक्रमण गर्दा २६ विदेशीसहित १६६ जनाले शहादत प्राप्त गरेको दुःखद दिन । आज भन्दा १६ वर्ष अघि अर्थात् सन् २००८ को २६ नोभेम्बरको रातमा चरमपन्थी आतंकवादी संगठन लश्कर–ए–तैयबाका तालिम प्राप्त १० जनासहित अन्य सशस्त्र चरमपन्थी हतियारधारीहरूले मुम्बईका धेरै ठाउँहरू र प्रतिष्ठित भवनहरूमा नरसंहारपूर्ण आक्रमण गरेका थिए ।  

मानव नरसंहारकै रुपमा लिइने उक्त दुःखद घटनामा मुस्लिम आतंकवादी संगठन लश्कर–ए–तैयबाका दश प्रशिक्षित र भारी सशस्त्र चरमपन्थीहरूले मुम्बईका धेरै ठाउँहरू र प्रतिष्ठित भवनहरूमा आक्रमण गरेका थिए, जुन लगातार चार दिनसम्म चलेको थियो । सो मुम्बई हमलामा १६६ भन्दा बढी मानिस मारिएका थिए ।

२६ नोभेम्बर २००८ को त्यो रातमा मुम्बई शहरका बासिन्दालाई अचानक बन्दुकको आवाजले हल्लायो। आक्रमणकारीले मुम्बईका दुई पाँच तारे होटल, अस्पताल, रेलवे स्टेशन र यहुदी केन्द्रलाई निशाना बनाएका थिए। सुरुमा सुरक्षा निकायदेखि सर्वसाधारण कसैलाई यति ठूलो हमला भएको होला भन्ने अनुमान थिएन तर बिस्तारै यो आक्रमणको वीभत्स र त्रासदीपूर्ण घटना प्रत्यक्ष देख्न थालियो र सो घटनाको गम्भीरता अनुमान गर्न थालियो । २६ नोभेम्बरको रातमा नै आतंकवाद विरोधी मुम्बई दस्ता प्रमुख हेमन्त करकरे र मुम्बई पुलिसका धेरै उच्च अधिकारीहरूले पनि यस हमलामा ज्यान गुमाएका थिए।

लियोपोल्ड क्याफे र छत्रपति शिवाजी टर्मिनलबाट सुरु भएको मृत्युको यस्तो वीभत्स एवं मानव नरसंहार ताजमहल होटलमा पुगेर टुंगिएको थियो । यो आतंकवादी हमलामाथि नियन्त्रण गर्न भारतीय सुरक्षाकर्मीलाई ६० घण्टाभन्दा बढी समय लाग्यो । १६६ भन्दा बढी मानिसहरूले अकालमा ज्यान गुमाएका थिए भने तीन सय भन्दा बढी घाइते भएका थिए । 

नरीमन हाउसमा छटपटाइरहेका यहुदीहरु

नरीमन हाउसमा भएको हमलाका बेला रोइरहेका इजरायली बालक मोशे होल्ट्जवर्गको तस्वीरको निकै चर्चा भएको थियो । आक्रमणमा मोशेका आमाबुबा मारिएका थिए। नरिमन हाउसलाई चाबड लुबाभिच केन्द्र पनि भनिन्छ। आक्रमणकारीले नरिमन हाउसमा पनि धेरैलाई बन्धक बनाएका थिए । आक्रमणकारीहरू प्रवेश गरेको भवन यहूदीहरूलाई मद्दत गर्नको लागि बनाइएको एउटा केन्द्र थियो, जहाँ यहूदी पर्यटकहरू पनि अक्सर बस्ने गर्दथे।

यस केन्द्रमा यहूदी धर्मशास्त्रहरूको ठूलो पुस्तकालय र एक सभा घर पनि छ। यहाँ एनएसजी कमान्डोहरू कारबाही गर्न हेलिकप्टरबाट छेउको भवनमा अवतरण गर्नुपरेको थियो। अन्ततः भारतीय कमाण्डो फोर्ससहितको सुरक्षा दस्ताले ती आतंकवादी माथि ठूलो कारबाही गर्यो र आक्रमणकारी मारिए, तर पक्राउ परेन।

सोही कारण इजरायलले उक्त घटनाको १५ वर्षपछि गत वर्ष लश्कर–ए–तैयबालाई आतंकवादी संगठन घोषणा गरेको थियो। भारतस्थित इजरायली दूतावासले मुम्बई हमलाको १५ औं वर्ष पुगेको अवसरमा इजरायलले प्रतीकका रुपमा यो कदम उठाएको जनाएको थियो ।

गत वर्ष इजरायलको दूतावासले भन्यो, ‘हामी लश्कर–ए–तैयबालाई आतंकवादी संगठनको रूपमा सूचीबद्ध गर्दैछौँ। भारत सरकारले त्यस्तो कुनै अनुरोध गरेको छैन तर यसका बाबजुद इजरायलले औपचारिक रूपमा सबै आवश्यक प्रक्रियाहरू पूरा गरेको छ र लश्कर–ए–तैयबालाई आतंकवादी संगठनहरूको इजरायली सूचीमा समावेश गरिएको छ।’

चीनद्वारा लस्कर–ए–तैयबाका सदस्यलाई आतंकवादी घोषणा गर्ने प्रस्ताव अस्वीकार

भारत र अमेरिकाको सहयोगमा पाकिस्तानस्थित उक्त समूहका सदस्य शाहिद महमूदलाई विश्व आतंकवादीका रूपमा सूचीकृत गर्न सन् २०२२ मा संयुक्त राष्ट्र संघमा प्रस्तुत प्रस्तावलाई चीनले अस्वीकार गरेको थियो । चीनले लस्कर–ए–तैबा (एलईटी) का सदस्यलाई विश्व आतंकवादी घोषणा गर्ने भारत र अमेरिकाको प्रस्तावप्रति असहमति जनाएको हो।

यसअघि पनि तीनपटक प्रस्तुत भइसकेको उक्त प्रस्तावको विपक्षमा चीन लगातार उभिदै आएको छ। अमेरिका र भारतले १९ ओक्टुवर २०२२ को बुधवार महमुदलाई राष्ट्र संघीय सुरक्षा परिषदको १२६७ अल–कायदा प्रतिबन्ध समितिअन्तर्गत वैश्विक आतंककारीका रूपमा कालोसूचीमा राख्ने प्रस्ताव पेश गरेका थिए। एलईटीका सदस्य शाजिद मीर, एलईटी र जमात–उद–दावाका नेता अब्दुल रहमान मक्की र अब्दुल रउफलाई  आतंकवादीमा सूचीकृत गर्न प्रस्ताव गरिएको थियो। 

यसअघि पनि चीनले शाजिद मीरलाई विश्व आतंकवादी घोषणा गर्ने प्रस्तावलाई अस्वीकार गरेको थियो । उनी एलईटीका शीर्ष ‘कमान्डर’ हुन्। उनी सन् २००८ को २६ नोभेम्बरको रात मुम्बईमा भएको आतंकवादी हमलाका मुख्य योजनाकार मध्येका एक हुन्। मीर भारत र पश्चिमी देशलगायत धेरै देशका नागरिकहरूको मृत्युका निम्ति जिम्मेवार मानिन्छन्। 

सन् २००८ को नोभेम्बर २६ मा एलईटीका १० जना आतङ्वादी समुद्री मार्गबाट मुम्बई पुगेका थिए। उनीहरूले ताज मुम्बई होटलमा आक्रमण गर्दा २६ जना विदेशी नागरिक, १८ जना सुरक्षाकर्मीसहित एक सय ६६ जनाको ज्यान गएको थियो। आतंकवादीले तीन दिनसम्म होटलमा बसेकाहरूलाई बन्दी बनाएका थिए। 

शाजिदलाई पाकिस्तानमा १५ वर्ष जेल सजाय की सुरक्षा ?

सन् २००८ मा मुम्बईमा भएको आतंककारी हमलाका हर्ताकर्ता शाजिद मजिद मिरलाई पाकिस्तानको आतंकवाद विरोधी अदालतले आतंकवादलाई वित्तीय सहयोगको मुद्दामा सन् २०२२ मा १५ वर्षको जेल सजाय सुनाएको छ । लाहोर अदालतले हाल कोट लखपत जेलमा सजाय खेपिरहेका  मिरलाई ४ लाख रूपैयाँभन्दा बढी जरिवाना पनि तोकेको छ । तर जानकारहरू याे सजाय उनकाे सुरक्षाकाे खातिर भएकाे बताउँछन् । 

लाहोरमा जन्मेका मिरले मुम्बई आक्रमणको योजना बनाउन र त्यसलाई कार्यान्वयन गर्नमा प्रमुख भूमिका खेलेका थिए । सो हमलापछि भारत–पाकिस्तान तनाव बढेको थियो । आक्रमणमा उनको संलग्नतालई लिएर मिरलाई भारतले मोस्ट वान्टेडको सूचीमा राखेको थियो । दुई देशका क्रिकेट टोली बीचको खेल हेर्न क्रिकेट फ्यानको रूपमा उनी सन् २००५ मा भारत गएका थिए । त्यतिबेला उनी करिब १५ दिन भारतमा बसेका थिए । 

लश्कर–ए–तैयबाको जन्म र उद्देश्य
यो दक्षिण एसियाको सबैभन्दा ठूलो ईस्लामिक आतंकवादी संगठन हो। हाफिज मोहम्मद सईदले अफगानिस्तानको कुनार प्रान्तमा सन् १९८० को अन्त्यतिर यो आतंकवादी संगठनको स्थापना गरेका थिए । हाफिज मोहम्मद सईद लाहोर विश्वविद्यालयका इन्जिनियरिङका प्रोफेसर थिए।

प्रारम्भिक दिनहरूमा यसको उद्देश्य अफगानिस्तानबाट सोभियत शासन हटाउनु थियो। यसको स्थापनामा अमेरिकी गुप्तचर एजेन्सी सीआईएको योगदान रहेको आरोप लाग्दै आएको छ ।तर अब यसको मुख्य उद्देश्य काश्मिरबाट भारतीय शासन हटाउनु रहेको भारतीय सुरक्षा विज्ञहरु दावी गर्छन्। सुरुका दिनहरूमा पाकिस्तानका धेरै शहरहरूमा यस संस्थाको चन्दा बाकस फेला परेको थियो । जहाँ यस आन्दोलनको लागि चन्दाको रूपमा मानिसहरूबाट आर्थिक सहयोग प्राप्त भएको थियो। अन्य कश्मीरी संगठनहरू जस्तै, यसमा कश्मीर बाहिरका मानिसहरूको ठूलो संख्या थियो।

मुम्बई आक्रमण पछि के के भयो ?
२६ नोभेम्बर २००८ को रात मुम्बई शहरका विभिन्न ठाउँमा भएको आतंकवादी हमला पछि भारतीय सुरक्षा फौजले ९ जना आक्रमणकारीलाई मार्न सफल भएको थियो । सो आक्रमणका मास्टरमाइन्ड सईद जबिउद्दीन अन्सारी उर्फ ​​अबु जिन्दललाई भने भारतीय सुरक्षा फौजले सन् २०१२ को जुन महिनाको अन्त्यतिर नयाँ दिल्ली एयरपोर्टबाट पक्राउ गर्न सफल भएको थियो । सन् २००१ सेप्टेम्बर ११ मा अमेरिकाको ट्वीनटावरमा अलकायदाले गरेको सबैभन्दा घातक आतंककारी हमलापछिको दोस्रो घटना हो । मुम्बई प्रहरीको अनुसन्धानमा ठूलो उपलब्धि मानिन्छ।

अबु जिन्दललाई पाकिस्तानको इन्टर सर्भिस इन्टेलिजेन्स (आईएसआई) निर्देशालयले मुम्बई आक्रमणमा प्रत्यक्ष रूपमा संलग्न भएको भारतीय सुरक्षा अधिकारीहरूको दावा छ। २६ नोभेम्बर २००८ मा दशकमा लश्कर ए तैयबाका आतंककारीहरूले भारतको मुम्बईमा गरेको आक्रमण ९/११ पछिको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण र आततायी आतंकवादी हमला थियो।

पञ्जाबीमा आधारित पाकिस्तानी आतंककारी समूहबाट भारतलाई विशेष रूपमा लक्षित गर्दै अल कायदाका शत्रुहरू र क्रुसेडर वेस्ट, जियोनिष्ट इजरायल र हिन्दू भारतलाई लक्षित गर्ने विश्वव्यापी ईस्लामिक जिहादको सदस्यका रुपमा लश्कर-ए-तैयबा उर्फ एलईटीको भूमिका प्रष्ट भएको छ । 

मुम्बई आक्रमणका बेला एलईटीले पूरै मुम्बई शहरलाई आतंकित गर्न र तीन दिनसम्म विश्वव्यापी ध्यान खिच्न सेल फोन र जीपीएस प्रविधि प्रयोग गरेको थियो । लश्कर-ए-तैयबाका मास्टरमाइन्डहरूले पाकिस्तानको आईएसआई मुख्यालयबाट मुम्बई आक्रमणको अपरेसन चलाएर निर्दोषहरूलाई मृत्युदण्डको सजाय दिएको दावी भारतीय सुरक्षा अधिकारीहरूको रहँदै आएको छ।

भारतीय सुरक्षा अधिकारीहरूका अनुसार पाकिस्तानी राहदानी लिएर यात्रा गरिरहेका भारतीय नागरिक अबु जिन्दलले सन् २००८ मा कराँचीको कन्ट्रोल रुममा दश आतंककारीसँग फोनमा कुरा गरिरहेका थिए। उनले उनीहरूलाई ताज होटलमा थप पीडितहरू कहाँ खोज्ने भन्ने बारे सल्लाह दिए, उनीहरूलाई आफ्ना बन्धकहरूलाई कहिले मार्ने भनेर निर्देशन दिए। उनको आवाज भारतीय अधिकारीहरूले फोन कलहरूमा सुन्दै रेकर्ड गरेका थिए र त्यसपछि भारतीय पुलिसले सबैलाई सुन्नको लागि चिलिङ विवरणमा पुनः प्ले गरेको थियो ।

प्रेस रिपोर्ट अनुसार जिन्दललाई साउदी अरेबियाबाट भारत ल्याएपछि २१ जुन २०१२ मा पक्राउ गरिएको थियो । सो गिरफ्तारी अभियान भारत, साउदी अरेबिया र संयुक्त राज्य अमेरिकाद्वारा संयुक्त आतंकवाद विरोधी प्रयास थियो ।  त्यतिबेला अबु जिन्दल खाडी देशहरूमा विशाल पाकिस्तानी डायस्पोराबाट नयाँ एलईटी स्वयंसेवकहरू भर्ती र प्रशिक्षणमा थिए। उनी भारतमा अझ ठूलठूलो नयाँ आतंककारी योजनाको अन्तिम चरणमा थिए। अबु जिन्दललाई सन् २००६ मा मुम्बई मेट्रो र रेल प्रणालीमा भएको बम विष्फोटसहित भारतमा भएका अन्य आक्रमणमा पनि संलग्न रहेको ठहर्याएको छ, जसमा १८० भन्दा बढीको मृत्यु भएको छ।

पक्राउपछि अबु जिन्दलले भारतीय अधिकारीहरूलाई भनेका थिए, आईएसआईका दुई सदस्यहरू पनि कन्ट्रोल रुममा थिए, दुवै पाकिस्तानी सेनाका मेजरहरू थिए । यसले २००८ को षड्यन्त्र आईएसआईको सहयोगमा रचिएको थियो भन्ने लामो समयदेखिको आरोपलाई पुष्टि गर्दछ। एक अमेरिकी, डेभिड हेडली, जसले लश्कर–ए–तोयबाका लागि काम गर्‍यो र आक्रमणको लागि जासुसी गरेको थियो, उसले भारतीय सुरक्षा अधिकारीहरूलाई यस्तै बयान दिएको छ। भारतमा सामूहिक हत्याको अभियोगमा दोषी ठहर भएका आक्रमणकारी बलका एक मात्र जीवित व्यक्ति अमिर कसाब पनि थिए। कसाबलाई २१ नोभेम्बर २०१२ मा बिहान ७ः३० बजे पुणेको येरवडा जेलमा फाँसी दिइएको थियो।

अधिकारीहरूका अनुसार अबु जिन्दल वास्तवमा कराँचीको कन्ट्रोल रुममा रहेकाले उसको बयानले अमेरिकनहरूको हत्या गर्ने निर्णयमा आईएसआई प्रत्यक्ष रूपमा संलग्न थियो। अहिलेसम्म भारत सरकारले सार्वजनिक रूपमा पुष्टि गरेको छ कि उसको  बयानले मुम्बई आक्रमण पाकिस्तान राज्य प्रायोजित थियो ।

एक भारतीय अधिकारीका अनुसार अबु जिन्दललाई पक्राउ गर्न साउदी अरबको भूमिका पनि महत्वपूर्ण रहेको छ । रियाद इस्लामावादको सबैभन्दा नजिकको सहयोगी हो र आईएसआईको साउदी समकक्षहरूसँग धेरै बलियो सम्बन्ध छ। खाडी राज्यहरूमा पाकिस्तानी समुदाय लामो समयदेखि लश्कर ए तैयबाको आर्थिक स्रोतको प्रमुख सहयोगी भएको छ। यदि साउदी अरब अब लश्कर विरुद्ध कारबाही गर्न तयार भएमा सो आतंकवादी समूहले ठूलो आर्थिक समस्याको सामना गर्नेछ।

तर विश्वमा आतंकवादी हमलाको त्रासदी अझै टरेको छैन। मुम्बई आक्रमणको तीन वर्षभन्दा बढी समयपछि मात्र संयुक्त राष्ट्र संघ र संयुक्त राज्य अमेरिकाले एलईटीलाई प्रतिबन्ध लगाएको थियो ।  एलईटी जस्ता आतंकवादी समूहहरु अझै पनि पाकिस्तानमा स्वतन्त्र रूपमा सञ्चालन हुन्छन् र पाकिस्तानी गुप्तचर सेवा आईएसआई र पाकिस्तानी सेनासँग निरन्तर सम्पर्कमा रहने गरेको भारतीय सुरक्षा अधिकारीहरूको दावी छ।

यसका संस्थापक नेता हाफिज सईदमाथि अमेरिकाले आतंकवादी घोषणा गर्दै १० मिलियन अमेरिकी डलरको पुरस्कार दिने घोषणा गरेको छ । उनी नियमित रूपमा पाकिस्तानी टेलिभिजनमा देखा पर्दैछन् र नियमित रूपमा आईएसआईको सहयोगमा आयोजित ठूला अमेरिका विरोधी जुलुसहरूलाई सम्बोधन गरिरहन्छन्। दक्षिण एशिया, खाडी राष्ट्र र युरोप, अष्ट्रेलिया र उत्तरी अमेरिकामा ठूला सेलहरूसहित एलईटीको विश्वव्यापी उपस्थिति छ। अल कायदाको साथमा आफ्ना पाकिस्तानी समर्थकहरूको सहयोगमा अब सायद संसारको सबैभन्दा खतरनाक आतंकवादी समूह लस्कर-ए-तैयबा उर्फ एलईटी रहेको छ ।