'राखी कुटनीति' ले जोडेको सम्बन्ध बीआरआईमा पुगेर विश्राम !

नेपालबहस संवाददाता
मंसिर २४, २०८१ सोमबार १४:२९:४१

२४ मंसिर, काठमाडौं । एमालेको सरकार ढलेपछि चार वर्ष अघि प्रधानमन्त्रीमा नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा नियुक्ति भए । त्यसपछि पत्नी आरजु राणा देउवाले भारतसँग सम्बन्ध सुधारका लागि ‘राखी कुटनीति’ अपनाएकी थिइन । आरजुले नेपाल भ्रमणमा रहेका भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) का विदेश विभाग प्रमुख विजय मुरलीधर चौथाइवालेलाई रक्षा बन्धन (राखी) बाँधेकी हुन् । २०७८ भदौमा उनले विजयलाई दिदी बहिनीले दाजुभाइलाई राखी बाँध्ने चलन रही आएको जनाउँदै राखी बाँधेकी थिइन ।
राजघराना तथा अरु उच्च घरानामा आवश्यकता अनुसार मुलुकको वा निजी स्वार्थका लागि छिमेकमा विवाहवारी कुटनीति पुरानो परम्परा हो । तर अहिले तत्कालीन प्रधानमन्त्री देउवा पत्नीले त्यो भन्दा पृथक अवस्थामा ‘राखी कुटनीति’ अघि बढाएकी थिइन् । त्यतिबेला चौथाइवालेको नेपाल यात्रा राखी प्रयोजनका लागि थियो या संयोग मात्र हो भन्ने खुल्न सकेको थिएन । अहिले पनि त्यो भ्रमण के का लागि हो भनेर बताउन सक्ने पर्याप्त आधार छैन ।
त्यसयता हाल परराष्ट्रमन्त्री रहेकी आरजु राणाको भारतीय संस्थापनसँग राम्रो सम्बन्ध रही आएको छ । नयाँ गठबन्धन बनेपछि उनी भारत भ्रमणमा गएकी थिइन । पाँच दिने भारत भ्रमणको सिलसिलामा उनी भदौ २ गते त्यहाँ गएकी थिइन् । परराष्ट्रमन्त्री राणाले भदौ ३ गते भारतका विदेशमन्त्री एस जयशंकरसँग द्विपक्षीय भेटवार्ता र प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसँग शिष्टाचार भेट गरेकी थिइन् । जयशंकर र मोदीसँग भेटवार्ता गरेका तस्विर सार्वजनिक भएपछि केहीले सामाजिक सञ्जालमा परराष्ट्रमन्त्री राणाको भारत भ्रमण सफल भएको मात्र होइन नेपालको प्रथम महिला प्रधानमन्त्री हुने दाबी गर्दै प्रचार समेत गरे । भारतले उच्च सम्मान दिएको भन्दै राणालाई भावी प्रधानमन्त्रीका रूपमा पनि चित्रण गर्नेहरू देखिए ।
तर त्यति धेरै सम्मान पाएकी राणाले पछिल्लो समय भारतलाई धोका दिएको भारतीय संस्थापन पक्षले महसुस गरेको छ । भारतीय संस्थापनसँग निकै राम्रो सम्बन्ध रहेको भनिएकी राणाबाट धोका पाएको भनेकै बीआरआई सम्झौतामा राणाको सहभागिता र संलग्नता हो । नेपाल र चीनबीच बेल्ट एन्ड रोड इनिसियटिभ (बीआरआई) कार्यान्वयनका लागि बनेको सम्झौतापत्रमा अनुदान र ऋण दुवै स्वीकार्य हुने गरी बेइजिङमा हस्ताक्षर भएपछि भारतीय पक्ष राणासँग बिच्किएको छ । मस्यौदामा राखिएको ‘एड फाइनान्सिङ’ शब्दले अनुदान र ऋण दुवै बुझाउने भएकाले नेपाल ऋण पनि लिन तयार भएको अर्थमा सहमति भई सम्झौतापत्रमा हस्ताक्षर भएपछि भारतीय पक्षले राणालाई बलियो ‘अब्जेक्सन’ गरेको हो । ‘ऋण र अनुदान दुवैमा सहयोग प्राप्त हुने आशयको सहकार्य फ्रेमवर्क मस्यौदामा हस्ताक्षर भएपछि भारतीय कुटनीतिले परराष्ट्र मन्त्रीलाई अब्जेक्सन गरेको छ’,एक उच्च अधिकारीले भने ।
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको औपचारिक चीन भ्रमणका क्रममा बीआरआई फ्रेमवर्क सम्झौतामा हस्ताक्षर हुँदा अनुदानको सट्टा सहायतामा सहमति भएको हो । यसलाई नेपाली र चिनियाँ पक्षले ठुलो उपलब्धिका रूपमा लिएका छन् । बीआरआई सहकार्य फ्रेमवर्क सम्झौतामा हस्ताक्षर नहुने चर्चा चलिरहेको बेला नेपाली र चिनियाँ पक्षले अनुदानको स्थानमा सहायता शब्द राख्न स्वीकार गरेपछि हस्ताक्षर भएको थियो । प्रधानमन्त्री ओलीको निर्देशनपछि नेपाल सरकार र चीन सरकारका अधिकारीहरूबीच भएको छलफलमा फ्रेमवर्कमा अनुदान भन्ने शब्दको सट्टा ‘सहायता’ शब्द राखेपछि सहमति जुटेको बताइएको छ । त्यसपछि मात्र दुई देशका अधिकारीले फ्रेमवर्क सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेका हुन् । सम्झौतापत्रमा नेपालका तर्फबाट परराष्ट्र मन्त्रालयका सचिव अमृतबहादुर राई र चीनका तर्फबाट नेशनल डेभलपमेन्ट एन्ड विकास रिफर्म कमिसनका उपाध्यक्ष लिउ सुशेले हस्ताक्षर गरेका छन् ।
‘फ्रेमवर्क फर बीआरआई को–अपरेसन” नाम दिइएको प्रस्तावमा नेपालका तर्फबाट परराष्ट्र मन्त्रालयका सचिव अमृतबहादुर राई र चीनका तर्फबाट नेशनल डेभलपमेन्ट एन्ड रिफर्म कमिसनका उपाध्यक्ष लिउ सुशेले हस्ताक्षर गर्ने क्रममा फ्रेमवर्क मस्यौदामा ग्रान्ट फाइनान्सिङ लेखिएको ठाउँमा एड फाइनान्सिङ राखिएको हो । यसको अर्थ सहायता हो । त्यो ऋण र अनुदान दुवै हुन्छ । खासगरी अनुदान र ऋण दुवै लिन नेपाल सहमत भएको छ’, नेपालबाट वार्तामा सहभागी एक उच्च अधिकारीले भने । यो विषयमा परराष्ट्रमन्त्री राणा पनि सहमत भएपछि मात्रै हस्ताक्षर संभव भएको भारतीय पक्षको बुझाई छ ।
सत्तारूढ नेकपा एमाले र नेपाली कांग्रेसबीच प्रधानमन्त्री चीन जानुअघि बीआरआई परियोजनामा ऋण नभई अनुदान मात्र लिने समझदारी बनेको थियो । नेपालको प्रस्तावअनुसार चीन अनुदान (ग्रान्ट) मा सहमत नभएपछि सहायता (एड) शब्द राखेर मध्यमार्गी बाटो पहिल्याउन दुवै पक्षका अधिकारीबीच छलफल भएको थियो । यो सन्दर्भमा भारतीय पक्षले परराष्ट्रमन्त्रीको रुपमा राणाको कमजोरी औंल्याएको स्रोतको दावी छ । चौथाइवालेले भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको सन्देश शेरबहादुर देउवालाई सुनाउँदै देउवाको सन्देश मोदीलाई सुनाउने काम गर्दै आएका थिए । केही समययता बीआरआई सन्दर्भले सन्देश आदानप्रदानको कार्यसमेत रोकिएको स्रोतको दावी छ ।
नेपालबहस संवाददाता
नेपालबहस डटकमको अंग्रेजी संस्करणका साथै अनलाइन टिभी पनि सञ्चालित छ । फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । नेपालबहसमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई info@nepalbahas.com मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
लेखकबाट थपओसामा बिन लादेनलाई मार्ने टोलीलाई ओबामाले किन इन्च टेप उपहार दिए ?
नेपालबहस संवाददाता
फागुन ६, २०८१ मंगलबार
ओडिसाको घटना समाधान नगरे भारतमा विद्यार्थी पठाउन रोक्छौंः शिक्षा मन्त्रालय
फागुन ६, २०८१ मंगलबार
नेपालमा बसेर अनलाइनमा डेढ अर्ब बढीको जुवा, हारजितको रकम भारतका विभिन्न बैंक खातामा जम्मा
फागुन ६, २०८१ मंगलबार
पाकिस्तानमा बन्दुकधारी समूहको आक्रमणबाट सात पञ्जाबी सर्वसाधारणको मृत्यु
फागुन ७, २०८१ बुधबार
म्याक्रोँले युक्रेनबारे नयाँ वार्ताका इयूका अधिकारीसँग छलफल गर्ने
फागुन ७, २०८१ बुधबार
‘ब्लु हिल’मा तीन करोडको पर्यटकीय पूर्वाधार
फागुन ७, २०८१ बुधबार
एमसीसी परियोजना स्थगित भएपछि के हुन्छ ठेक्का सम्झौता भइसकेका आयोजनाको भविश्य ?
फागुन ७, २०८१ बुधबार
पेरुको ‘ट्वेल्भ एङ्गल स्टोन’मा तोडफोड
फागुन ७, २०८१ बुधबार
पाकिस्तानमा बन्दुकधारी समूहको आक्रमणबाट सात पञ्जाबी सर्वसाधारणको मृत्यु
फागुन ७, २०८१ बुधबार
म्याक्रोँले युक्रेनबारे नयाँ वार्ताका इयूका अधिकारीसँग छलफल गर्ने
फागुन ७, २०८१ बुधबार
‘ब्लु हिल’मा तीन करोडको पर्यटकीय पूर्वाधार
फागुन ७, २०८१ बुधबार
एमसीसी परियोजना स्थगित भएपछि के हुन्छ ठेक्का सम्झौता भइसकेका आयोजनाको भविश्य ?
फागुन ७, २०८१ बुधबार
पेरुको ‘ट्वेल्भ एङ्गल स्टोन’मा तोडफोड
फागुन ७, २०८१ बुधबार
पाकिस्तानमा बन्दुकधारी समूहको आक्रमणबाट सात पञ्जाबी सर्वसाधारणको मृत्यु
फागुन ७, २०८१ बुधबार
म्याक्रोँले युक्रेनबारे नयाँ वार्ताका इयूका अधिकारीसँग छलफल गर्ने
फागुन ७, २०८१ बुधबार
‘ब्लु हिल’मा तीन करोडको पर्यटकीय पूर्वाधार
फागुन ७, २०८१ बुधबार