के भारत–बंगलादेश सम्बन्धमा दरार आएकै हो ?

१३ पुस, काठमाडौं । शेख हसिना दक्षिण एसियाली राष्ट्र बंगलादेशकी १० औं प्रधानमन्त्री हुन्। शेख हसिनाले प्रधानमन्त्री पदबाट राजीनामा दिएपछि र ढाकामा मोहम्मद युनुसको नेतृत्वमा अन्तरिम सरकार सत्तामा आएपछि भारत–बंगलादेश सम्बन्धमा दरार पैदा भएकाे छ ।

अगस्टमा शेख हसिनाको सत्ताच्युत भएपछि बंगलादेशले भारतको कडा विरोध गर्न थाल्यो र पाकिस्तान र चीनसँग नजिक हुन थाल्यो। तर, विभिन्न आवश्यकताका लागि भारतमा निर्भर रहेको र दुरी सिर्जना गर्नु अर्थतन्त्रका लागि घातक हुनसक्ने तथ्यलाई बेवास्ता गर्दै आएको छ ।

भारत एशियामा बंगलादेशको दोस्रो ठूलो व्यापारिक साझेदार हो, र चामल, गहुँ, प्याज, लसुन, चिनी, कपास, अनाज, परिष्कृत पेट्रोलियम, इलेक्ट्रोनिक्स, प्लास्टिक र स्टिल जस्ता विभिन्न आवश्यक वस्तुहरूको लागि बंगलादेश भारतमा निर्भर छ। सन् २०२२-२३ मा भारत र बंगलादेशबीचको कुल द्विपक्षीय व्यापार १६ अर्ब डलर थियो, जसमध्ये बंगलादेशको निर्यात करिब २ अर्ब डलर थियो।

भारतको कदमले कपडा उद्योग धरासायी बन्दै

बंगलादेशको कपडा उद्योगको बारेमा कुरा गर्दा, यो देशको अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड हो । यसको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी) मा ११ प्रतिशत योगदान गर्दछ। विडम्बनाको कुरा, देशको कपडा उद्योग पनि भारतमा धेरै निर्भर छ, जसले आफ्नो कुल कपास उत्पादनको ३५ प्रतिशत बंगलादेशमा निर्यात गर्दछ।

यदि यी आयात रोकिएमा बंगलादेशको कपडा उद्योग अपांग जस्तै हुनेछ, जसले बंगलादेशको कुल गार्हस्थ उत्पादनमा प्रतिकूल प्रभाव पार्नेछ, मुद्रास्फीति अनियन्त्रित हुनेछ र बेरोजगारी द्रुत रूपमा बढ्नेछ, जसले देशको अर्थतन्त्र ध्वस्त हुनेछ।

शेख हसिनाको सत्ताच्युत भएपछि बंगलादेशलाई घाटा 

विभिन्न सञ्चारमाध्यमका रिपोर्टका अनुसार शेख हसिनालाई सत्ताबाट हटाएपछि बंगलादेशलाई २ लाख करोड रुपैयाँको नोक्सानी बेहोरेको छ, जसका कारण देशको जीडीपी वृद्धिदर ६.३ प्रतिशतबाट ५ प्रतिशतभन्दा कम भएको छ । यसका साथै प्रतिव्यक्ति आयमा पनि तीव्र गिरावट आएको छ र बढ्दो मुद्रास्फीतिले अवस्थालाई झन् झन् झन्झटिलो बनाएको छ ।

सुरक्षाको दृष्टिकोणले पनि बंगलादेश भारतमा निर्भर छ । दुई देशबीच ४ हजार ३६७ किलोमिटर लामो सिमाना छ र व्यापारका अलावा भारतले बंगलादेशलाई विगत ८ वर्षमा ८ अर्ब डलर सहयोग गरेको छ ।

यी कम्पनीहरु बन्द हुने अवस्थामा छन्

बंगलादेशको कपडा उद्योग चीन पछि विश्वको दोस्रो ठूलो उद्योग हो र धेरै शीर्ष ब्रान्डहरूले आफ्नो कपडा बनाउँछन्। यस उद्योगले ठूलो घाटाको सामना गरिरहेको छ र देशमा बिग्रिएको कानून व्यवस्थाको अवस्था र अल्पसंख्यकहरू, विशेष गरी हिन्दूहरू विरुद्ध बढ्दो हिंसाका कारण धेरै कम्पनीहरू आफ्नो सञ्चालन बन्द गर्ने कगारमा छन्।