सन् २०२४ चीनको सबैभन्दा गर्मी वर्ष : मौसम एजेन्सी

१८ पुस, काठमाडौं । जलवायु परिवर्तनले चरम मौसमको वृद्धि भइरहेको विश्वमा गत वर्ष चीनको सबैभन्दा न्यानो वर्ष रहेको मौसम एजेन्सीले जनाएको छ ।

चीन हरित गृह ग्यासहरूको प्रमुख उत्सर्जक हो । वैज्ञानिकहरूका अनुसार हरितगृह ग्यासले विश्वव्यापी तापक्रम बढाइरहेको छ । तर बेइजिङले कार्बन डाइअक्साइड उत्सर्जन सन् २०३० सम्ममा चरममा पुग्ने र २०६० सम्ममा शुद्ध शून्यमा ल्याइने प्रतिबद्धता जनाएको छ ।

सन् २०२४ का लागि औसत राष्ट्रिय तापक्रम १०.९२ डिग्री सेल्सियस '५१.६६ फरेनहाइट' औसतभन्दा १.०३ डिग्री बढी थियो । यो सन् १९६१ मा पूर्ण रेकर्ड सुरु भएपछिको सबैभन्दा तातो वर्ष भएको चीन मौसम विज्ञान प्रशासनले बुधबार राति आफ्नो समाचार साइटमा बताएको छ । 

“सबैभन्दा न्यानो चार वर्षहरू विगत चार वर्ष नै थिए र सन् १९६१ देखिका सबैभन्दा न्यानो शीर्ष दश वर्षहरू २१औँ शताब्दीमा परेका छन,” प्रशासनले भनेको छ । चीनले यस वर्ष नै जुलाईमा अवलोकनको इतिहासमै सबैभन्दा तातो महिनाका साथै अगस्ट र शरद ऋतु पनि रेकर्ड तातो भएको दर्ता गरेको छ ।

संयुक्त राष्ट्रसंघले सोमबार वर्षको अन्त्यमा दिएको सन्देशमा सन् २०२४ लाई विश्वव्यापी रूपमा रेकर्ड गरिएको सबैभन्दा तातो वर्ष हुने बताएको छ । विश्वव्यापी तापक्रम मुख्यतया जीवाश्म इन्धनको जलनले हुन्छ र ये केवल तापमान वृद्धिको कुरा मात्र नभई वायुमण्डल र समुद्रहरूमा थप तापको प्रभाव पनि हो ।

तातो हावाले अधिक जल वाष्प समात्न सक्छ र तातो महासागरहरूको अर्थ अधिक वाष्पीकरण हो । यसका कारण अधिक तीव्र वर्षा र आँधीबेहरी हुन्छ । प्रभावहरु व्यापक, घातक र बढ्दो महँगो, सम्पत्तिलाई क्षति पुर्याउने र बालीहरू नष्ट गर्छ । 

– दर्जनौँको मृत्यु – 

चीनमा गत वर्ष बाढीका कारण दर्जनौँको मृत्यु भएको थियो भने हजारौँलाई सुरक्षित स्थानमा सारिएको थियो । मे महिनामा दक्षिणी चीनमा केही दिनको वर्षापछि राजमार्ग भत्किँदा ४८ जनाको मृत्यु भएको थियो । 

दक्षिणी शहर गुआङ्झाउका बासिन्दाहरूले रेकर्ड तोड्ने लामो गर्मीको अनुभव गरे । राज्य मिडियाका अनुसार त्यहाँ २४० दिनसम्म औसत तापक्रम २२ डिग्री सेल्सियस '७१.६ डिग्री फारेनहाइट' भन्दा माथि थियो । यसले सन् १९९४ मा २३४ दिनको रेकर्ड तोड्यो । 

सिचुआन, चोङकिङ र याङ्जी नदीको मध्य भागहरू प्रारम्भिक शरद ऋतुमा गर्मी र खडेरीबाट ग्रस्त थिए । विश्वव्यापी रूपमा सन् २०२४ मा स्पेन र केन्यामा घातक बाढी, संयुक्त राज्य अमेरिका र फिलिपिन्समा धेरै हिंसात्मक आँधीबेहरी र दक्षिण अमेरिकाभरि गम्भीर खडेरी र डढेलोहरू देखिए । 

प्राकृतिक प्रकोपका कारण सन् २०२४ मा तीन खर्ब १० अर्ब डलरको आर्थिक क्षति भएको जुरिचस्थित इन्स्युरेन्स जायन्ट स्विस रीले जनाएको छ । सन् २०१५ को पेरिस जलवायु सम्झौताले विश्वव्यापी तापक्रमलाई पूर्व–औद्योगिक स्तरभन्दा दुई डिग्री सेल्सियसभन्दा कम र सम्भव भएमा १.५ डिग्री सेल्सियसभन्दा कममा सीमित गर्ने लक्ष्य राखेको थियो । 

नोभेम्बरमा विश्व मौसम सङ्गठनले जनवरी–सेप्टेम्बरको औसत सतह हावाको तापमान सन् १८५० र सन् १९०० बीच मापन गरिएको औद्योगिक पूर्व औसतभन्दा १.५४ डिग्री सेल्सियस माथि रहेको जनायो ।