खुद्रा व्यापारीलाई सहकारी ढाँचामा व्यवसाय थाल्न अर्थमन्त्री खतिवडाको सुझाव

७ असोज काठमाडौं । अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले सानासाना पूँजी र क्षेत्रमा रहेर व्यापार गर्दै आएका खुद्रा व्यापारीलाई सङ्गठित भएर एकीकृत रुपमा कारोवार गर्न सुझाव दिएका छन् ।

नेपाल खुद्रा व्यापार सङ्घको ४०औँ वार्षिक साधारणसभामा उनले सबै खुद्रा व्यापारी एक भएर सहकारी ढाँचामा व्यवसाय गर्न आग्रह गरे । “अब खुद्रा व्यापारी पनि सङ्गठित हुनुपर्छ, सहकारी ढाँचामा व्यवसाय थाल्नुपर्छ”, उनले भने, “सहकारी ‘मोडल’मा गएपछि ठूला खुद्रा बिक्रेतासँग प्रतिस्पर्धा गर्न पनि सहज हुन्छ ।”

खुद्रा व्यापारमा नेपाली पूँजीको प्रवद्र्धन गर्न यस क्षेत्रमा विदेशी लगानीमा रोक लगाइएको स्पष्ट पार्दै अर्थमन्त्रीले स्वदेशी ठूला व्यापारीसँग प्रतिस्पर्धा गर्न खुद्रा व्यापारी पनि सङ्गठित भएर लाग्नुपर्ने बताए । खुद्रा व्यापारमा देखिएको समस्या समाधान गरिने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्दै उनले व्यापारिक सीमा र मर्यादाभित्र रहेर कारोवार गर्न आग्रह गरे ।

उनले कानूनले सबै व्यापारीलाई समान नजरले व्यवहार गर्ने बताए। “यसअघि सानालाई ऐन, ठूलालाई चैन थियो होला”, उनले भने, “तर अहिले ठूला तथा साना सबैलाई ऐन आकर्षित हुन्छ । सानाको नाउँमा खुद्रा व्यापारीलाई पनि चैन हुँदैन ।” बजारलाई मर्यादित र व्यवस्थित बनाउन आग्रह गर्दै अर्थमन्त्री डा खतिवडाले भने, “अब सबै सुध्रने हो, पहिला हामी सुध्रन्छौँ, अनि व्यापारी पनि सुध्रनुपर्छ ।”

व्यापार व्यवसायलाई पारदर्शी बनाउन सरकारले ‘प्यान’ र मालवस्तु तथा ढुवानी साधनको अनुगमन प्रणाली ‘भिसिटिएस’ लागू गरेको उल्लेख गर्दैै उनले कोही पनि व्यवसायी त्रासमा हुनु आवश्यक नभएको बताए । बजार अनुगमनका क्रममा ज्यादती गरिएको पाइए कारवाही हुनेमा विश्वस्त गराउँदै उनले अनुगमन टोली आउँदा नडराउन आग्रह गरे ।

मूल्यसूची राख्ने, बिलबिजक जारी गर्ने विषयमा व्यापारी प्रतिबद्ध हुनुपर्नेमा जोड दिँदै अर्थमन्त्री खतिवडाले सरकार खुद्रा व्यापारीलाई सहजीकण गर्न तयार रहेको बताए ।

राष्ट्रिय सूचना आयोगका प्रमुख आयुक्त कृष्णहरि बाँस्कोटाले खुद्रा व्यवसायीलाई व्यापारमा सहजीकरण गर्न सरकारसँग आग्रह गरे । उनले उपभोक्ता हितको बर्खिलाप नहुने गरी व्यापार गर्न खुद्रा व्यापारीलाई सचेत गराए ।

नेपाल उद्योग वाणिज्य महासङ्घका उपाध्यक्ष किशोर प्रधानले सरकारले ल्याएको ऐन, नियम, कानूनका बारेमा पर्याप्त जानकारी नराख्दा व्यापारीले अनावश्यक झमेला खेप्नु परेको उल्लेख गर्दै अब उप्रान्त सामान खरीदबिक्री गर्दा अनिवार्यरुपमा बिलबिजक जारी गर्न आग्रह गरे ।

नेपाल चेम्बर अफ कमर्सका वरिष्ठ उपाध्यक्ष राजेन्द्र मल्लले खुद्रा व्यापारीलाई सङ्गठित भएर व्यापार व्यवसायमा लाग्न आग्रह गरे। भूलवश हुने गल्तीको पनि व्यापारीले ठूलो सजाय भोग्नु परेको उदाहरण दिँदै उनले चर्को जरिवाना र कैदको व्यवस्थाले व्यापारीमा त्रास सिर्जना गरेको बताए। “बिल बिनाको सामान खरीद र बिक्री नगर्न सङ्घले आफ्ना सदस्यलाई सचेत गराउनुपर्छ”, उनले भने ।

कार्यक्रममा सङ्घका पूर्वअध्यक्ष पवित्र बज्राचार्यले सरकारले बजार व्यवस्थित गर्ने नाउँमा ल्याएको नयाँनयाँ प्रावधानले व्यवसायीलाई भय पैदा गरेको बताउँदै खुद्रा व्यापारीलाई अप्ठ्यारोमा पार्नेभन्दा पनि सरकारी व्यापारमा सहजीकरण गर्नुपर्नेमा जोड दिए ।

सङ्घका अध्यक्ष राजकुमार श्रेष्ठले खुद्रा व्यापारीको कारोवारको सीमा रु ५० लाखबाट बढाएर रु एक करोड पु¥याउन आग्रह गरे । सो अवसरमा यस वर्षको एसइई परीक्षामा उत्कृष्ट अङ्क ल्याउन खुद्रा व्यापारीका चार सन्ततिलाई ‘स्व गङ्गाबहादुर मानन्धर छात्रवृत्ति’ प्रदान गरिएको थियो । छात्रवृत्ति प्राप्त गर्नेमा आश्या प्रजापति, आयुश्मा प्रजापति, रुविसा कर्माचार्य र कल्याण खनाल छन् ।

चेम्बरद्वारा छात्रवृत्ति प्रदान

नेपाल चेम्बर अफ कमर्सले आर्थिक अवस्था कमजोर भई उच्च शिक्षा हासिल गर्नबाट वञ्चित पाँच छात्रालाई छात्रवृत्ति प्रदान गरेको छ । चेम्बरले सामाजिक उत्तरदायित्वअन्तर्गत विभिन्न प्रदेशबाट ती छात्रालाई स्नातक तहका लागि छात्रवृत्ति प्रदान गरेको हो ।

छात्रवृत्ति प्राप्त गर्नेमा प्रदेश १ बाट अनु पौडेल ‘सङ्खुवासभा’ र मेनुका गुरुङ ‘सुनसरी’, प्रदेश नं २ बाट सुप्रया ठाकुर ‘रौतहट’, प्रदेश नं ३ बाट अन्वेषा खड्का ‘दोलखा’ र कृटिना श्रेष्ठ ‘काठमाडौँ’ रहेका छन् ।

कमजोर आर्थिक अवस्थाका कारण उच्च शिक्षाबाट वञ्चित छात्रालाई निःशुल्क पढ्ने वातावरण बनाउन छात्रवृत्ति प्रदान गरिएको चेम्बरले जनाएको छ ।

छात्रवृत्ति प्राप्त गरेका छात्राले एपियुसँग आबद्ध एलबिइएफ ९लर्डबुद्ध०क्याम्पस मैतीदेवीमा तीनवर्षे स्नातकमा बिए व्यवसाय व्यवस्थापन अध्ययन गर्न पाउनेछन् ।

दश जोड दुई पास गरेका विद्यार्थीले यो छात्रवृत्तिका लागि आवेदन दिएका थिए । उनीहरुले तीन वर्षको अवधिभर रु छ लाख ६५ हजार बराबरको अध्ययन शुल्कको छात्रवृत्ति प्राप्त गर्नेछन् ।