पप–जी र टिक–टक जस्तै ध्यानलाई लोकप्रिय बनाऊँ

स्वरुप पराजुली हाल कक्षा ९ मा अध्यनरत विद्यार्थी हुन् । बुटवल, सुख्खानगर बसोवास गर्दै आएका पराजुली दीप बोर्डिंग हाईस्कुलमा पढ्दै आएका छन् । जीवन विज्ञान केन्द्रमा आवद्ध पराजुली नव प्रतिभा विज्ञानका प्रशिक्षक पनि हुन् । सानो उमेरमा नै पढाइसँगै योग-ध्यानमा व्यस्त रहेको पराजुलीसँग हाम्रा लाइन रिपोर्टर सन्तोष खड्काले गर्नुभएको कुराकानीको सम्पादित अंश  :

नव प्रतिभा विज्ञान के हो र यसका फाइदाहरु के हुन् ?

नव प्रतिभा विज्ञान जीवन विज्ञानले नै वालवालिकाको लागि बनाएको एउटा कार्यक्रम हो । यसले विशेषत बालबालिकाको र सुरुवाती चरणमा अध्यात्ममा लाग्नेहरुको लागि चिन्तन गर्ने क्षमता बढाउँछ । सकारात्मक सोच र सुख शान्ति ल्याउन सहयोग गर्दछ । बालबालिका र विद्यार्थीका लागि स्मरणशक्ति र देशभक्तिको भाव बढाउँछ ।

योग ध्यानमा कसरी आकर्षित हुनुभयो ?

मेरो ममी नै जीवन विज्ञानको योग प्रशिक्षक हुनुहुन्छ । पहिला–पहिला ममीले ध्यान सिकाउँछु भनेर बोलाउँदा पनि सिक्न र बस्न समय हुँदैनथ्यो । स्कुल जानुपर्ने र गृहकार्य गर्नुपर्ने कारण समय खाली हुँदैनथ्यो । यो लकडाउनको बेलामा त म आफैं र ममी पनि फुर्सदमा हुनुहुन्छ । यस समयको सदुपयो गर्दै मैले योग ध्यानमा लाग्ने मौका पाएँ ।

स्कुलमा नियमित योग ध्यानको कार्यक्रम हुन्छ ?

स्कुलमा हुने कार्यक्रमा कहिलेकाहीँ हुन्छ । दुई–तीन महिनामा बाहिरबाट योग ध्यानका प्रशिक्षकहरु बोलाइएको हुन्छ । शारिरीक व्यायामको रुपमा सिकाउने गरिन्छ । ध्यान गर्न इच्छा भएकाहरुलाई पनि ध्यानका विभिन्न कार्यक्रमहरु भइरहन्छ ।

स्कुलहरुमा नियमित ध्यान सिकाउन के गर्नुपर्ला ?

स्कुलमा ध्यान सिकाउन उनीहरुलाई सबैभन्दा पहिला एकीकृत गर्नु पर्छ । उनीहरुको जिवनशैलीलाई मेल खाने कार्यक्रमहरु बनाउने र योग सिकाउने काम गर्न सकिन्छ । जस्तैः आजका युवाहरु पपजी, टिकटकमा धेरै समय बिताउँछन् । त्यस्तै प्ल्याफर्मको प्रयोग गरेर ध्यान सिकाउन सकिन्छ । विद्यार्थीलाई मन पर्ने रचनात्मक ध्यानका विधिहरु बनाउन सकिन्छ । सकारात्मक कुरा सिकाउन लोकप्रिय विधीको प्रयोग गर्ने हो भने मानिसहरु त्यस तर्फ आकर्षित हुन्छन् ।

विद्यार्थीहरुले योग सिक्दा हुने फाइदाहरु के-के हो ?

जीवन एकदमै प्रगतिपथमा लगाउन मद्दत पुग्छ । स्वस्थ जीवन जीउन सकिन्छ । भविष्यको बारेमा सोच्न सजिलो हुन्छ । नयाँ ठाउँमा सहजै आफ्नो अनुकुलले बस्न, रहन र घुलमिल हुन सकिन्छ । हाँसीखुशी कोही सँग नडराइकन जीवन बिताउन सजिलो हुन्छ । जिवनको सहि अर्थ बुझ्न सकिन्छ ।

तपाईंको जीवनको लक्ष्य के हो ?

अझै निश्चित गरिसकेको छैन । भविष्यमा डाक्टर बन्ने सोच छ ।

तपाईंले ध्यान योग गर्न थालेपछि र नव प्रतिभा विज्ञानको प्रशिक्षक भएपछि के-के परिवर्तन भयो ?

रिसाउने बानी कम भएको छ । ममीले गाली गर्दा रिसाउने गरेको छैन । आनन्द महशुस हुन्छ । नयाँ–नयाँ कुरा सिक्न र पूर्वदेखि पश्चिमसम्मका धेरै साथीहरु बनाउन पाइयो ।

प्रशिक्षक भएपछि बोल्ने शैलीमा सुधार भएको छ । प्रशिक्षक हुनुभन्दा पहिला भिडमा बोल्दा डर लाग्ने थियो । अहिले भिडमा पनि बोल्न सक्ने भएको छु । समयको बचत कसरी गर्ने र त्यसको उपयोग कसरी गर्ने भन्ने जान्न पाइएको छ । नयाँ साथीहरुलाई आफुले पनि केही सिकाउन पाएकोमा गर्व महशुस भएको छ ।

विद्यार्थी साथीहरुलाई के सन्देश दिन चाहनुहुन्छ ?

साथीहरुलाई समयको प्रयोग गर्न सिक्नुहोस् भन्न चाहन्छु । ध्यानमा लाग्न चाहने साथिहरुले यो समयको प्रयोग गरेर धेरै कुरा सिक्न र गर्न सक्नुहुन्छ । विदाको समयमा आलस्य, अल्छि गर्ने र सुतेर समय बिताउने काम नगरौँ भन्न चाहन्छु । यो समय हाम्रो लागि ठूलो अवसर हो । घरमा बाबाआमा, दाइदिदीसँग बसेर नयाँ नयाँ ज्ञान, सिप सिक्ने र घरायसी कामहरु सघाउने गर्न सक्छौं ।

कोरोनाको यस महामारी र फुर्सदको समयमा के के गर्दा राम्रो हुन्छ ?

यस्तो समयको सदुपयोग गर्न सकिन्छ । आफ्नो क्षमतालाई चिनेर लेख्ने, पढ्ने बाहेक धेरै काम गर्न सकिन्छ । चित्र बनाउन, हस्तलेखनलाई राम्रो बनाउन, ध्यान सिक्न र ध्यानमा लाग्न सकिन्छ ।

फुर्सतको समयमा के गर्नुहुन्छ ?
लेखपढ गर्ने । चित्रहरु बनाउने । गित संगित सुन्ने । युटुबमा भिडियोहरु हेर्ने ।

मन पर्ने रंग ?
स्काइ ब्लु ।

मन पर्ने किताब ?
कथाका किताबहरु । इसपका कथाहरु ।

मन पर्ने खेल?
लुडो, क्यारेम्बोड ।

मनपर्ने ठाउँ ?
पोखरा ।

मन पर्ने हिरो/हिरोइन ?
अनमोल केसी ।

मन पर्ने फिल्म ?
फिल्म खासै मन पर्दैन । तै पनि लभ स्टेशन ।

मन पर्ने गीत ?
प्रकाश सपुतको बोल माया

मन पर्ने खाना ?
आलु परौठा र पुरी ।

विद्यालयहरुमा ध्यान सिकाउन र निरन्तरता दिन के गर्नपर्छ ?

शिक्षकहरुलाई भन्दा पनि विद्यार्थीहरुलाई ध्यान सिकाउँदा बढी प्रभावकारी हुन्छ । शिक्षकले पनि ध्यान सिकेर विद्यार्थीलाई पढाउने र ध्यान सिकाउने दुवै काम एकसाथ गर्न सक्छन् । जस्तै ः सय जना विद्यार्थीलाई ध्यान सिकाउन सक्यौं भने विद्यार्थीका माध्यमबाट सय परिवारमा ध्यान सिकाउन सकिन्छ । उनीहरुले धेरै जनालाई ध्यानको ज्ञान र विधीहरु बाँड्न र फैलाउन सक्छन् ।