कतै भर्खरै रोप्न सुरु, कतै सकिनै लाग्यो रोपाइँ

१४ असार, सुर्खेत । जेठ तेस्रो सातादेखि सुरु भएको धान रोपाइँ हालसम्म २ लाख ७५ हजार २९ हेक्टरमा भएको छ । बर्खे सिजनमा करिब १३ लाख ७१ हजार हेक्टरमा रोपाइँ हुने गरेको कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयको तथ्यांक छ । त्यसमध्ये यस वर्ष कर्णाली प्रदेशमा पहिलाे पटक असार १५ नआउदै ३६ प्रतिशत रोपाइँ सकिएको छ ।

प्रदेशको ३८ हजार तीन सय ८५ हेक्टर जमिनमा धान रोपाइँ गरिन्छ  । प्रदेशका दशवटै जिल्लामा कतै रोपाइँ सकिनै लागेको छ भने कतै भर्खरै रोप्न सुरु गरिएको छ । गत वर्षको तुलनामा यो वर्ष छिटो रोपाइँ सकिने कृषि विकास निर्देशनालय सुर्खेतका बागवानी अधिकृत यामबहादुर रानाका बताए । उनका अनुसार किसानले अघिल्ला वर्षहरूभन्दा यो वर्ष छिटो रोपाइँ सक्नेछन ।

कर्णालीको खेती प्रणाली आकाशे पानीको भरमा छ । पर्याप्त सिँचाइ सुविधा नहुँदा रोपाइँका लागि मनसुन नै कुर्नुपर्ने बाध्यता छ । यो पटक समयमै मनसुन सक्रिय हुँदा रोपाइँ धमाधम भइरहेको छ । प्रदेशका कतिपय क्षेत्रमा चैत–वैशाखदेखि नै थालिने रोपाइँ साउन अन्तिमसम्म चल्छ । पहाडी जिल्लामा असार लागेपछि रोपाइँ सुरु गरिन्छ भने जुम्लालगायतका उच्च पहाडी क्षेत्रमा चैतदेखि नै धान रोप्न सुरु गरिन्छ । यहाँ ढिलो रोप्दा तापक्रमका कारण धान नपाक्ने हुनाले छिटो रोपाइँ गर्ने चलन छ ।

कर्णाली जुम्लामा सबैभन्दा बढी ९६ प्रतिशत रोपाइँ सकिएको कृषि विकास निर्देशनालयले जनाएको छ । निर्देशनालयको पछिल्लो तथ्याङ्क अनुसार डोल्पामा ७५ प्रतिशत, हुम्लामा ७० प्रतिशत, सल्यानमा ७० प्रतिशत, मुगुमा ६० प्रतिशत, जाजरकोटमा ४५ प्रतिशत र कालीकोटमा ३० प्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न भएको छ ।

रुकुम–पश्चिममा ३० प्रतिशत र दैलेखमा २५ प्रतिशत रोपाइँ सकिएको छ । प्रदेशमा सबैभन्दा कम सुर्खेतमा १० प्रतिशत मात्रै रोपाइँ भएको छ ।

यसैबीच, यो बर्ष असार १५ गते सोमबारका दिन भोली मनाइने राष्ट्रिय धान दिवस र रोपाइँ महोत्सवमा हिलो खेल्न नपाइने भएको छ । कोरोना महामारीको समयमा संक्रमण फैलिन नदिन कृषि विभागले बनाएको रोपाइँ महोत्सव प्रोटोकलमा हिलो खेल्ने र छ्याप्ने काम गर्न नपाइने उल्लेख गरिएको छ ।

रोपाइँ महोत्सव गर्दा अन्य सांस्कृतिक, परम्परागत तथा मनोरञ्जनात्मक ‘हिलो छ्याप्ने आदि’ गतिविधि नगर्ने’ कृषि विभागले तयार पारेको प्रोटोकलमा भनिएको छ । सीमित सहभागिता र सुरक्षा मापदण्ड पालना गरी महोत्सवको कार्यक्रम गरिने कृषि विभागका महानिर्देशक कञ्चनराज पाण्डेले बताए ।

सामान्यतया रोपाइँ महोत्सवमा धान रोप्न ठिक्क पारेको खेतमा एक अर्कामा हिलो छ्यापेर रमाइलो गर्ने गरिन्छ । तर यसवर्ष सकेसम्म २५ जनामात्र सहभागी हुने र २५ भन्दा बढी सहभागी भए सहभागीबीच न्युनतम ६ फिट २ मिटर दूरी कायम गर्नुपर्ने नियम बनाइएको छ ।

सम्भव भएसम्म सहभागीको ज्वरो नापेर १००.४ डिग्री फरेन्हाइट भन्दा बढी तापक्रम देखिएमा प्रवेश नदिने पनि रोपाइँ महोत्सव प्रोटोकलमा उल्लेख छ ।