मेगा बैंकको वित्तीय अवस्था हेरेर गण्डकीका शेयरधनी जिल्लाराम, बैंकको अधिकांश सूचक नकारात्मक

३२ साउन, काठमाडौं । काण्डैकाण्डबाट गुज्रिएको मेगा बैंकले आर्थिक वर्ष ०७६/७७ को चौथो त्रैमासमा निकै खराब वित्तीय विवरण प्रकाशन गरेको छ । खुद मुनाफामा गिरावट आएसँगै प्रतिशेयर आम्दानी पनि निकै कमजोर हुनपुगेकाे छ । चुक्तापुँजीको तुलनामा वितरण योग्य मुनाफा एकदमै कम हुँदा लगानीकर्ताले निकै थोरै लाभांश पाउने सम्भावना देखिएको छ ।

शेयरधनीले खासै प्रतिफल नपाएको अवस्थामा तलव र भत्तामा भने बैंकले राम्रै खर्च गरेको देखिन्छ । बैंकले राम्रो प्रदर्शन गर्न नसके पनि मिडियामा आएर निकै ठूलो बैंक र बैंकरको रुपमा उच्च व्यवथापनले आफुलाई मार्केटिङ्ग गर्दै आएको छ।  केही  लगानीकर्ताले बैंकलाई झिल्के बैंकको  ट्याग पनि दिंदै आएका छन् ।  

हालै गण्डकी विकास बैंकलाई आफुमा गाभेको मेगा बैंकले चुक्ता पुँजीमा ठूलो बैंक बनाएकाे रवाफ देखाएपनि सोचे अनुरुप व्यापार गर्न सकेको छैन । दुई प्रमोटर समुह बीचको आन्तरिक किचलोका कारणले गण्डकी विकास बैंक मेगा बैंकमा हतारमा मर्ज भएको र अहिले मेगा बैंकको अवस्था हेर्दा गण्डकी विकास बैंकका शेयरधनीहरुले टाउको हातमा राखेर बसेको अवस्था छ ।

पश्चिमाञ्चलमा आफैमा सबल गण्डकी विकास बैंकले मेगा बैंक भन्दा धेरै राम्रा बैंकसँग मर्जरमा जान सक्ने भएपनि मेगा बैंकमा बिलय हुने निर्णय गण्डकी विकास बैंकको लागि अहिले आएर गलत साबित भयो । त्यो पनि देशभर लकडाउन भएको र कोरोना महामारी फैलिएको अवस्थामा दुवै बैंकका संचालकहरुले अधिकांश शेयरधनीहरुको बिरोधका बाबजुद न्युन शेयरधनीको उपस्थितिमा साधारण सभाबाट मर्जको प्रस्ताव पास गरेका थिए । जुम र भचुर्अल मिटिङका नाममा कोरो.ना महामारीकै बीचमा घरघरमा गई प्रोमोटरहरुको बारेस लिएर साधारण सभा जबरजस्ती सम्पन्न गरिएको एकजना शेयरधनीले बताएका छन् । अहिले आएर साबिकका गण्डकीका शेयरधनीहरु गण्डकीका पुर्व संचालकसँग निकै रुष्ट भएका छन् ।

हाल मेगा बैंकको संचालक समितिको अध्यक्षमा भोजबहादुर शाह रहेका छन् । उनी प्याव्सनका पूर्वअध्यक्ष पनि हुन् । त्यस्तै संचालक समितिको सदस्यहरुमा गोपाल खनाल, मदनकुमार आचार्य, मुक्तिनाथ पाण्डे, डा. इन्द्रबहादुर मल्ल ठकुरी, बालकृष्ण शिवाकोटी रहेका छन् । त्यस्तै बैंकको प्रमुख कार्यकारी अधिकृतमा अनुपमा खुञ्जेली रहेकी छन् । त्यस्तै रविना देशराज श्रेष्ठ नायब प्रमुख कार्यकारी अधिकृत र तुलसीराम पोखरेल बैंकको नायब महाप्रबन्धककाे रुपमा कार्यरत छन् ।

बैंकका ठुला शेयरधनीहरु:
मेगा बैंकमा ठुलो शेयर हिस्सा भएका निकै थोरै शेयरधनी रहेका छन् । कम्पनीको २०७६ साल असार मसान्तसम्मको तथ्याङ्क अनुसार ० दशमलव ५ प्रतिशत वा सो भन्दा माथि शेयर स्वामित्व भएका जम्मा ५ जना शेयरधनी रहेका छन् । जसमा नागरिक लगानी कोषको नाममा १० लाख ४९ हजार ४२ कित्ता शेयर रहेको छ । जुन १ दशमलव ०१ प्रतिशत शेयर स्वामित्व मात्र हो । यसरी बैंकमा धेरै शेयरधनी भएपनि शेयर हिस्सा भने निकै थोरै रहेको छ।

मेगा बैंकको आर्थिक वर्ष ०७६/७७ को चैाथो त्रैमास र आर्थिक वर्ष ०७५/७६ को चौथो त्रैमासलाई दाँजेर हेर्दा :

✍ खुद मुनाफामा गिरावट :
बैंकको खुद मुनाफामा ठूलाे गिरावट आएको छ । आर्थिक वर्ष ०७६/७७ को चौथो त्रैमाससम्म बैंकले १ अर्ब ५२ करोड मात्र खुद मुनाफा आर्जन गरेको छ । जबकी आर्थिक वर्ष ०७५/७६को चौथो त्रैमाससम्म बैंकले १ अर्ब ६२ करोड खुद मुनाफा आर्जन गर्न सफल भएको थियो । यसरी खुद मुनाफामा ७ प्रतिशतको गिरावट आएको छ ।

✍ प्रमुख आम्दानीको श्रोतमा १० प्रतिशतको वृद्धि हुँदा पनि किन घट्यो मुनाफा ?
बैंकको प्रमुख आम्दानीको श्रोतमा रहेको खुद व्याज आम्दानीमा भने १० प्रतिशतको वृद्धि देखिएको छ तर कम्पनीले जोखिमवापत ८८ करोड ८५ लाख व्यवस्थापन गर्नु परेको छ । आर्थिक वर्ष ०७५/७६ को चौथो त्रैमासमा बैंकले ४२ करोड ६६ लाख मात्र व्यवस्थापन गरेको थियो । यसरी प्रमुख आम्दानीको श्रोतमा रहेको खुद व्याज आम्दानीमा वृद्धि हुँदा पनि खराब कर्जा वृद्धि हुँदा धेरै रकम व्यवस्थापन गर्नु परेकोले बैंकको मुनाफामा असर परेको हो । खुद व्याज आम्दानी भने १० प्रतिशतले वृद्धि भएर ४ अर्ब १७ करोड पुगेको छ।

✍ प्रतिशेयर आम्दानी घट्यो
कम्पनीको हाल चुक्ता पुँजी १३ अर्ब १३ करोड रहेको छ । चुक्ता पुँजीमा २६ प्रतिशतको वृद्धि देखिएको र खुद मुनाफामा ७ प्रतिशतको गिरावट आएको कारणले गर्दा कम्पनीको प्रतिशेयर आम्दानी २६ प्रतिशतले कम हुँदै ११ रुपैयाँ ५७ पैसामा झरेकाे छ । यसरी बैंकको प्रतिशेयर आम्दानी लाजमर्दो रहेको छ । कम्पनीको वित्तीय विवरणमा भने प्रकाशित प्रतिशेयर आम्दानी १४ रुपैयाँ ५२ पैसा रहेको छ तर कम्पनीको खुद मुनाफालाई शेयर संख्याले भाग गर्दा प्रतिशेयर आम्दानी ११ रुपैयाँ ५७ पैसा छ ।

✍ मूल्य आम्दानी अनुपात १९ गुणा :
कम्पनीको दोश्रो बजारमा श्रावण ३२ गतेको बजार मूल्य २१७ लाई आधार मान्दा मूल्य आम्दानी अनुपात १८ दशमलव ७५ गुणा रहेको छ । यो मूल्य आम्दानी अनुपात अलिकता महँगो नै हो ।

✍ संचित मुनाफा घट्यो :
बैंकको संचित मुनाफा घटेको छ । बैंकको संचित मुनाफा ९ प्रतिशतले घटेर १ अर्ब ११ करोड पुगेको छ भने जगेडा कोष ७५ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै ३ अर्ब ३२ करोड पुगेको छ । शेयर प्रिमियम शिर्षकमा २ करोड ७८ लाख रहेको छ।

✍ निक्षेप संकलन र कर्जा प्रवाह राम्रै :
निक्षेप संकलन ६३ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै १ खर्ब २७ अर्ब पुगेको छ भने कर्जा प्रवाह ५८ प्रतिशतले नै वृद्धि हुँदै १ खर्ब १० अर्ब पुगेको छ ।

✍ खराब कर्जा वृद्धि :
खराब कर्जा २२ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै १ दशमलव २० प्रतिशत पुगेको छ । आर्थिक वर्ष ०७५/७६को चौथो त्रैमासमा खराब कर्जा शुन्य दशमलव ९८ प्रतिशत मात्र थियो ।

✍ स्प्रेडदर घटाउन सफल :
नेपाल राष्ट्र बैंकले व्याजदर अन्तर अर्थात स्प्रेडदरमा असार मसान्तसम्म ४ दशमलव ४० प्रतिशत कायम गर्नुपर्ने सीमा कायम गरेपछि बैंकको स्प्रेडदर घटेर ४ दशमलव ३९ प्रतिशतमा सिमित छ ।

कम्पनीको सीसीडी अनुपात भने ७५ दशमलव ३५ प्रतिशत रहेको छ । बैंकले आधार व्याजदर भने कम गराउन सफल भएको छ । आधार व्याजदर थोरै घटेर ८ दशमलव ३२ प्रतिशत पुगेको छ ।

✍ वितरण योग्य मुनाफा निकै कम :
कम्पनीले १ अर्ब ५२ करोड खुद मुनाफा गरेपनि बैंकले विभिन्न जगेडामा रकम व्यवस्थापन, कर्मचारीलाई तालिम खर्च, रेगुलेटरी रिजर्व र सामाजिक उत्तरदायित्यवको लागि रकम राखेर जम्मा १ अर्ब ११ करोड बाँकी रहन्छ । यही वितरण योग्य मुनाफालाई आधार मान्दा बैंकको लाभांश दिने क्षमता जम्मा ८ प्रतिशत मात्र रहेको छ । शेयर प्रिमियम शिर्षकमा थोरै रकम भएकाले सोबाट तान्न मिल्ने रकम नगन्य रहेको छ।

निस्कर्ष:
यसरी बैंकको नाफा घटेसँगै प्रतिशेयर आम्दानी पनि एकदमै कम रहेको छ। कम्पनीको प्रतिशेयर आम्दानीको तुलनामा बजार मूल्य धेरै हुँदा मूल्य आम्दानी अनुपात १८ गुणा माथि रहेको छ । यसले कम्पनीको बजार मूल्य आम्दानीको तुलनामा निकै धेरै रहेको देखिएको छ । प्रमुख आम्दानीको श्रोतका रुपमा व्याज आम्दानी पनि खासै वृद्धि हुन सकेको छैन भने संचालन मुनाफा पनि घटेको छ । वितरण योग्य मुनाफा निकै कम हुँदा लगानीकर्ताले निकै कम प्रतिफल पाउने सम्भावना छ । त्यस्तै बैंक मर्जरमा गएपछि सबै कुरा राम्रो हुन्छ भन्ने बजारमा चलेको तथ्यलाई पनि मेगा बैंकले गलत साबित गरेको छ ।

नोट : वित्तीय विवरणको आधारमा गरिएको विश्लेषण हेरे पश्चात पुन अध्ययन गरेर लगानीको निर्णय लिनु होला। यो विश्लेषण पूर्ण नहुन पनि सक्छ। लगानी गर्ने वा नगर्ने  बारेमा नेपालबहसले कुनै निर्णय दिएको हाेइन।