पवित्र धाम डहरे देउराली र पञ्चासेमा बालाचतुदर्शी मेला

३० मंसिर, पाेखरा । स्याङ्जा जिल्लाकाे प्रसिद्ध धार्मिक तीर्थस्थलका रुपमा रहेका डहरे देउराली र पञ्चासेमा यस बर्षकाे बालाचतुदर्शीको दिनमा श्रद्धालु भक्तजनहरूको बाक्लो उपस्थिति रह्याे । कोरोना कहरका बीचमा पनि पितृमोक्ष र अर्को जन्ममा पुण्यप्राप्तिका लागि भन्दै सयौं श्रद्धालुहरुको घुँइचो देखिन्थ्यो । डहरे देउराली समुद्र सतहदेखि २ हजार २ सय ५४ मिटरको उचाइमा रहेको धार्मिक र जैविक विविधताले सम्पन्न स्थल हो । यो स्याङ्जा र पर्वत जिल्लाको सङ्गमस्थलका रुपमा रहेको छ ।

यहाँबाट अन्नपूर्ण, माछापुच्छ्रे, धवलागिरिलगायतका हिमशृङ्खलाहरुको सुन्दर दृश्यावलोकन गर्न सकिन्छ । डहरे देउरालीको शीर र सँगै रहेको अर्को डाँडालाई जोड्ने गरी हरेक बालाचर्तुदशीका दिन तोरण टाँग्ने परम्परा रहेको छ । चैते दशैं र विजयादशमीका दिनमा समेत यस ठाउँमा भक्तजनहरु आउने गर्छन् । यहाँको प्राकृतिक दृश्यावलोकनबाट आफूहरु कहिल्यै नअघाएकोले प्रत्येक बालाचतुदर्शीका दिन आफू सम्भव भएसम्म यस ठाउँमा आउने गरेको स्याङ्जा सेतीदोभानबाट आएका महेन्द्र शर्माले बताए ।

यस क्षेत्रको धार्मिक महत्वलाई उजागर गर्ने लक्ष्यका साथ वि.सं. २०४३ सालमा योगी नरहरिनाथको सक्रियतामा धाञ्याञ्चल महायज्ञ गरिएको थियो । डहरे देउराली धाम क्षेत्र धार्मिक पर्यटनका दृष्टिले मात्र नभएर जैविक विविधता र साहसी पर्यटनका सम्भावनाका दृष्टिले समेत महत्वपूर्ण क्षेत्र रहेको स्याङ्जा आँधीखोला–५ का विकास अभियन्ता जयराम पौडेलले बताए । उनले भने, ‘पञ्चासे र डहरे देउराली जोड्ने सहज सडक मार्ग बन्ने हो भने मुक्तिनाथ जाने हजारौं भारतीय धार्मिक पर्यटकहरूको समेत यो आकर्षक गन्तव्य बन्न सक्दछ । यसबाट समग्र गण्डकी प्रदेशकै विकासमा ठूलो टेवा पुग्दछ’ ।

यस क्षेत्रमा खर्सुदेखि सिरुबारी, डहरेदेउराली, आर्थर हुँदै पञ्चासेसम्म पदमार्गको पनि ठूलो सम्भावना रहेको स्थानीय जानकारहरू बताउँछन् । डहरे देउराली क्षेत्र प्रसिद्ध आँधीखोलाको मुहान अन्धाअन्धी दह तथा श्रवणकुमार समाधिस्थलसँग जोडिएकाले पनि यसको छुट्टै पौराणिक महत्व रहेको छ । यहाँ ट्रेकिङ, हाइकिङ, प्याराग्लाइडिङ, क्यानोइङ, होमस्टे आदिको प्रचूर सम्भावना रहेको विज्ञहरुको भनाइ रहेको छ ।

त्यस्तै बालाचतुदर्शीका दिन पञ्चासे पवित्र धाममा शतबीज छर्न स्याङजा, कास्की र पर्वतका विभिन्न ठाउँबाट आएका तीर्थालु भक्तजनहरुको उल्लेख्य उपस्थिति थियो । अहिले छरेका अन्नहरूले भोलिको जीवनमा मोक्ष मिल्ने र पितृहरूको उद्धार हुने हुनाले आफूहरु कोरोनाका बेलामा भए पनि सुरक्षाका मापदण्ड अपनाएर पञ्चासे आएको पोखराबाट आएकी विष्णु गुरुङले बताइन् ।

अग्ला पाँच ओटा डाँडाहरूको सङ्गमस्थलका रुपमा रहेको पञ्चासे धार्मिक र विविध पर्यटकीय महत्व बोकेको स्थल हो । भौगोलिक हिसाबले कास्की, स्याङ्जा र पर्वतको सङ्गमका रूपमा रहेको यो धाम समुद्र सतहदेखि करिब २५१७ मिटरको उचाइमा रहेको छ ।

यहाँबाट माछापुच्छ्रे अन्नपूर्णलगायत थुप्रै हिमशृङखलाहरूको सुन्दर दृश्यावलोकन गर्न सकिन्छ । डाँडामा पञ्चशील ताल र बराह मन्दिर छ । योग र ध्यानका लागि समेत उत्कृष्ट मानिने पञ्चासे धामलाई जैविक फूलबारी समेत मानिन्छ । यहाँ करिब १६० प्रजातिका चराचुरुङ्गी, करिब ११३ प्रजातिका सुनाखरी, १५० औषधीजन्य जडीबुटी पाइन्छन् ।

पोखराबाट बालाचतुदर्शीको अवसर पारेर पञ्चासे आएका लेखक, अनुसन्धानकर्ता तथा संस्कृतिविद् तुलसी प्रभासले पञ्चासे नेपालकै उत्कृष्ट गन्तव्य रहेकाले यसको प्रचारप्रसारमा आफूहरु लागिरहेको बताए । यहाँ रहेको करिब २०० मिटर लामो र ७५ मिटर चौडा पञ्चासे तालका सम्बन्धमा रोचक किंवदन्ती समेत रहेको छ । यस तालमा कुनै रुखको पात झर्यो भने त्यसलाई तुरुन्तै चराले लगिहाल्ने हुनाले तालको पानीमा कुनै रुखको पात तैरिँदैन भन्ने जनविश्वास समेत रहेको छ ।