सन्तान साथमा नहुँदा ज्येष्ठ नागरिक शुल्क तिरेर वृद्धाश्रममा !
नेपालबहस संवाददाता
असार १६, २०७८ बुधबार १७:४३:३८
१६ असार, भादगाउँ । झापाकी लक्ष्मी पोखरेलको १२ वर्षको उमेरमा विवाह भयो तर विवाह भएको एक वर्षमै उनको श्रीमानकाे मृत्यु भयो । विधुवा महिलाले दोस्रो विवाह गर्न नहुने तत्कालीन समाजको परम्परावादी सोचका कारण लक्ष्मी आमाबुबासँगै माइतीमा बस्दै आइन। उनलाई माइतीमा बस्दा कुनै समस्या भएन । दाजुभाइले राम्रै व्यवहार गर्थे तर अवसरको खोजीमा दाजुभाइ सबै विदेश गए । दिदीबहिनीहरुले पनि विवाह गर्दै आ–आफ्नो घरजम गर्न थाले । बुबाआमा रहुन्जेल लक्ष्मीलाई कुनै समस्या भएन । जब आमाबुबा दुवैको मृत्यु भयो, तब लक्ष्मीलाई एक्लो महसुस हुने र बिरामी हुँदा होस् या दैनिक दिनचर्यामा तातोपानी तताएर दिने पनि कोही भएन ।
लक्ष्मीलाई कहिलेकाहीँ नातेदारतर्फका भाइहरुले गाह्रोसाह्रो पर्दा सहयोग गर्थे । सधैँ उनीहरुको सहयोग लिन पनि व्यवहारिक नभएपछि ७५ वर्षीय लक्ष्मीले रोजीन वृद्धाश्रम । उनी भक्तपुर आदर्शस्थित सिद्धि शालिग्राम ज्येष्ठ नागरिक वृद्धाआश्रम बस्न थालेको तीन वर्ष भइसकेको छ ।
“नातेदारका भाइहरुलाई कति दुःख दिउँजस्तो लाग्यो । त्यही भएर मलाई हेर्ने ठाउँमा पु¥याइदिनु भनेँ”, उनले भनिन, “उनीहरुकै सहयोगमा यो ठाउँमा आइपुगेँ ।” वृद्धाश्रममा मासिक रु १८ हजार शुल्क बुझाउनुपरेको उनले बताए । “अहिले मलाई खुट्टा दुख्ने, रक्तचाप र मधुमेहको रोग छ । कसले हेर्छ । कोही छैन मेरो । मेरो सहारा भन्नु नै भगवान् र यही आश्रम हो”, उनले भने ।
त्यस्तै सोही आश्रममा बस्दै आएकी अर्की आमा छन्, ६४ वर्षीया सपना सिग्देल । काठमाडौँकी सपनाको हेटौँडाका युवकसँग मागी विवाह भएको थियो । वैवाहिक जीवन ठिकठाक चल्दै थियो । विवाहको अर्को वर्ष सपनाले छोरीलाई जन्म दिइन । भनिन्छ, सन्तानको आगमनले वैवाहिक जीवनलाई थप खुसी र सुखी बनाउँछ तर उनको जीवनमा त्यस्तो हुन सकेन । विवाहको अनुपम उपहारका रूपमा पहिलो सन्तान छोरीको जन्मसँगै उनलाई श्रीमानले साथ छाडे ।
अग्नि साक्षी राखी जीवनको हरेक पलमा साथ दिने वाचा कसम खाई सातफेरा लगाएका श्रीमानले छोरीको जन्मसँगै छाडेपछि सपना माइतीको शरणमा पुगिन । छोरीसहित माइतीमा बस्दै आएकी सपनालाई बुबा छउन्जेल खासै समस्या परेन ।
सपनाका बुबा राष्ट्र बैंकमा जागिरे हुनुहुनथ्यो । बुबाको पेन्सनले सपना र उनकी छोरीलाई आवश्यक पर्ने सम्पूर्ण खर्च सपनाकी आमाले बेहोर्दै आइन तर लामो समय माइती बस्न बाध्य सपनालाई दाजुभाइको व्यवहार निको लाग्न छाड्यो । आमालाई पनि घरमा छोराबुहारीको कचकचले दिक्क बनाएपछि उनै आमाले सपनालाई सिद्धि शालिग्राम ज्येष्ठ नागरिक वृद्धाआश्रम पु¥याइन्।
सपना वृद्धाआश्रममा आइपुगेको चार वर्ष भइसकेको आश्रमका प्रशासन प्रमुख अनिल राजभण्डारीले बताइन । वृद्धाआश्रम आए पनि कहीलेकाहीँ फोनमा आमासँग कुरा गरेर मन बहलाउने गरेकी सपना डेढ वर्षअघि आमाको मृत्यु भएपछि एक्लो महसुस गर्छन् । बेलबेलामा सपनालाई भेट्न आउने छोरी पनि गतवर्षको लकडाउनदेखी आउन छाडेपछि सपनामा एकान्तमा बरबराउने समस्या देखिएको राजभण्डारीले बताइन ।
श्रीमानकाे हेटौँडामा जग्गा जमीन भए पनि कानूनबमोजिम अधिकार नदिएको उनले बताइन । वृद्धाश्रममा राखेर स्याहारसुसार गरेबापत लिने मासिक रु १२ हजार भने श्रीमानले पठाउने गरेको उनले बताइन । त्यस्तै पाटन लुक्सीकी ७८ वर्षीया सुर्जमायाँ श्रेष्ठ पनि तीन वर्षदेखि सोही आश्रममा बस्दै आएका छन् । विवाहपछि एक छोरीलाई जन्म दिएकी श्रेष्ठ अहिले एक्लै छन् । “विवाहपछि सन्तानको नाममा एउटी छोरी थिइन्, त्यो पनि सानै उमेरमा भगवानलाई मन प¥यो,” उनले भनिन ।
आजभन्दा ४१ वर्ष अगाडि श्रीमान बितेर एक्ली भएकी श्रेष्ठले आश्रम आउनुभन्दा अघि ३० वर्षसम्म पाटन औद्योगिक क्षेत्रमा काम गरेर जीवन निर्वाह गर्दै आएकी थिइन । “सम्पत्तिका नाममा एउटा सानो घडेरी थियो, त्यो पनि जेठाजुलाई भाग लगाउनुपर्ने,” उनले भनिन, “जेठाजु भएसम्म घरमै बस्यौँ । पछि उनको छोराछोरीले हेरेनन् । वास्ता पनि गरेनन् । रोगी भएका कारण औषधि खर्च चाहिन्थ्यो । त्यो पनि भएन । आफ्नाले त हेरेनन्, अरुको के भर भनी आफु खुशी यहाँ बस्न आएँ ।” सुर्जमायाँले अहिले आश्रमलाई मासिक रु १७ हजार तिर्नुपर्ने बाध्यता छ । त्यो शुल्क तिर्न सगोलको घर बेचेर आफ्नो भागमा आएको पैसा बैंकमा राखेको उनले बताइन । त्यही पैसा अहिले उनको जीवन जिउने आधार बनेको छ ।
सपना, सुर्जमायाँ र लक्ष्मी जस्तै दुर्गा सुवेदीले पनि चार वर्षदेखि आश्रमको सहारामा आफ्नो जीवन व्यतित गर्दै आएकी छिन। पन्ध्र वर्षअघि श्रीमान् बितेपछि छोरोको सहारामा बसेकी दुर्गालाई छोरोले पनि छोडेर गए । उनले भनिन, “सन्तानको नाममा भएको एउटा छोरोको पनि चार वर्षअघि सवारी दुर्घटनामा परेर मृत्यु भयो । त्यसपछि घरमा बस्ने वातावरण मिलेन । छोरोको साथीलाई भनेर यहाँ आएकी हूँ ।”
उमेरले ७२ वर्ष कटेकी दुर्गालाई मुटु र मिर्गौलाको समस्या छ । घरमा बुहारी र नातिनीहरु छन् तर बुहारीको जागिर भएको र नातिनीहरु विदेश गएका कारण आफू आश्रममा बस्न आएको उनले बताइन । “बुहारीको जागिर छ । उनले मलाई रेखदेख गर्न भ्याउँदिनन् । नातिनीहरु पढ्न विदेश गए । उनीहरुलाई पनि गाह्रो छ । त्यही भएर म यहाँ आएकी हूँ,” उनले भनिन ।
उनले नातिनीहरुसँग फोनमा कुरा भने हुने गरेको बताइन । “कहिलेकाहीँ फोनमा नातिनीहरुसँग कुरा हुन्छ । घर लिएर जान्छु भन्छन् नानीहरुले, हेरम के हुन्छ,” उनले भनिन । उनले आश्रमलाई मासिक रु १५ हजार तिर्ने गरेको बताइन । “त्यो पैसा आफ्नै कमाइबाट जोगाएको रकमबाट तिर्ने गरेकी छु,” उनले भनिन, “पहिला त्रिभुवन विश्वविद्यालयको होस्टेलमा काम गर्दाखेरीको पैसा जोगाएर राखेकी छु । त्यही पैसाले आश्रमको शुल्क तिर्छु ।”
आश्रममा आउने अधिकांश ज्येष्ठ नागरिकहरु आफ्नै खुसीले आउने गरेको आश्रमका प्रशासन प्रमुख राजभण्डारीले बताए । “आफ्ना छोराछोरी विदेशमा भएका, सन्तान नभएका र घरमा हेरचाह गर्ने कोही नभएका ज्येष्ठ नागरिकहरु स्वइच्छाले यहाँ आउछन्”, राजभण्डारीले भनिन ।
आश्रममा अहिले ३० आमा र आठ बुबा आश्रित छन् । तीमध्ये अशक्त १२ जना रहेको राजभण्डारीले बताए । “अशक्त १२ आमाबाका लागि दैनिक तीन जना कुरुवा २४ घण्टा खटिरहेका हुन्छन् । अन्य बाआमाको हेरचाहका लागि २४ सै घण्टा छ जना नर्स र चार जना डाक्टर खटाएका छौँ”, उनले भनिन, “आश्रममा २६ कर्मचारी र स्वास्थ्यकर्मी कार्यरत छन् ।”
आश्रमले आश्रममा बसेका ज्येष्ठ नागरिकहरुलाई दिनको पाँच पटक खाना चिया नास्ता दिने गरेको राजभण्डारीले बताए । उनका अनुसार आश्रमले बिहान कालो चिया र बिस्कुट, आठ बजे दूध चिया, १० बजे खाना, २ बजे खाजा र आवश्यकताअनुसार कसैलाई रोटी त कसैलाई भात खुवाउने गरेको छ । आश्रित ज्येष्ठ नागरिकहरुलाई नियमित खानाका साथै आवश्यकताअनुसार पोषण पनि दिने गरेको राजभण्डारीले बताए । ज्येष्ठ नागरिकहरुको स्वास्थ्य बीमा गरिएको र उपचारका क्रममा आवश्यक परेका औषधिहरु विदेशबाट समेत मगाएर दिने गरेको उनले बताए । आश्रममा आश्रितहरुको जन्मदिन मनाउने र हरेक नेपाली चाडपर्व परम्परागत शैलीमा मनाउने व्यवस्था गरिएको छ ।
आश्रितहरुले शुल्क तिर्ने गरेको बताए पनि राजभण्डारीले भने निःशुल्क रूपमा आमाबुबाहरुलाई राखेको बताए । उनले भने, “इच्छाअनुसार दिनेको लिन्छौँ । मासिक यति नै शुल्क भनेर तोकिएको छैन ।” ज्येष्ठ नागरिकको संरक्षण र सामाजिक सुरक्षा गर्ने सम्बन्धमा व्यवस्था गर्न बनेको ज्येष्ठ नागरिकसम्बन्धी ऐन, २०६३ को दफा २० मा नेपाल सरकारले हेरचाह केन्द्र वा दिवा सेवा केन्द्र वा दुवै केन्द्रको स्थापना र सञ्चालन गर्न सक्ने व्यवस्था गरेको छ तर भक्तपुरमा सरकारीस्तरमा कुनै केन्द्रको स्थापना र सञ्चालन भएको छैन ।
भक्तपुर नगरपालिकाले ज्येष्ठ नागरिकहरूको हेरचाह र संरक्षणका लागि आदर निकेतन स्थापना गर्ने भएको छ । नगरपालिकाले आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ को नीति तथा कार्यक्रममा ज्येष्ठ नागरिकहरूको हेरचाह र संरक्षणका लागि आदर निकेतनको व्यवस्था गर्ने उल्लेख गरेको छ । वडा नं ६ स्थित अँचा पोखरी परिसरमा आदर निकेतन सञ्चालनका लागि नगरपालिकाले रु ५० लाख बजेट विनियोन गरेको छ । रासस
नेपालबहस संवाददाता
नेपालबहस डटकमको अंग्रेजी संस्करणका साथै अनलाइन टीभी पनि सञ्चालित छ । फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । नेपालबहसमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
लेखकबाट थपपाँचथरमा चोरले निल्यो एक तोला सुन, ३६ घण्टापछि दिसाबाट निकालियो !
बैशाख २४, २०८१ सोमबार
हलेसी–बराहक्षेत्र र पाथीभरालाई जोडेर धार्मिक पर्यटन प्रवर्द्धन गरिने
बैशाख २३, २०८१ आइतबार
मुहान सुकेपछि खानेपानीका लागि ट्याङ्करमा निर्भर
बैशाख २३, २०८१ आइतबार
आइतबार नै नेकपा एस विभाजन गराउने रणनीति थियो, संख्या नपुग्दा रोकियो
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख २४, २०८१ सोमबार
दुई महिना कै बीचमा इलाम र सिराहाका प्रहरी प्रमुख फेरिए
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख २४, २०८१ सोमबार
आइतबार नै नेकपा एस विभाजन गराउने रणनीति थियो, संख्या नपुग्दा रोकियो
बैशाख २४, २०८१ सोमबार
दुई महिना कै बीचमा इलाम र सिराहाका प्रहरी प्रमुख फेरिए
बैशाख २४, २०८१ सोमबार
जीवन कालमा धेरै मेहनत गरेर यहाँसम्म आएकी गायिका बिसी
बैशाख २४, २०८१ सोमबार
कांग्रेस, आपूर्ति तथा उपभोक्ता विभागको सदस्यमा १० सदस्य मनोनयन
बैशाख २४, २०८१ सोमबार
पर्यटकीय सम्भावना बोकेका प्राकृतिक ताल ओझेलमा
बैशाख २४, २०८१ सोमबार
पक्की पुल नहुँदा फेरीबाट सवारीसाधन तारिँदै
बैशाख २४, २०८१ सोमबार
गृह मन्त्रालयले भन्यो, ‘अब जोकोहीलाई विरामीको बहानामा हिरासतबाट अस्पताल नपठाउनु’
बैशाख २४, २०८१ सोमबार
कतार एयरवेजको विमान उड्ने क्रममा धुवाँ देखियो, प्राविधिक परीक्षण हुँदै
बैशाख २४, २०८१ सोमबार