सशस्त्रको सांगठानिक संरचना परिमार्जनः १७ बर्षदेखिको बढुवा जाम खुल्ने

२४ फागुन, काठमाडौं । सशस्त्र प्रहरीभित्र अधिकृत तहको वृत्ति विकास र बढुवामा लामो समयसम्म जाम भएपछि सरकारले सांगठनिक संरचनालाई परिमार्जन गर्दे बढुवाको जाम खुलाएको छ । ‘सशस्त्र प्रहरी बल नेपालको संगठन तथा व्यवस्थापन सर्वेक्षण प्रतिवेदन–२०७८’ सरकारले स्वीकृत गरेसँगै बढुवाको जाम खुलेको हो ।

सरकारले सो प्रतिवेदन संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालय अन्तर्गतको राष्ट्रिय किताबखाना (प्रहरी) ले सशस्त्र प्रहरी बललाई पत्र पठाएपछि त्यसको प्रकृया पनि शुरु भैसकेको छ । यो सँगै १७ वर्षसम्म बढुवा हुन नपाएका प्रहरी अधिकृतहरु एकैपटक बढुवाको जामबाट मुक्त हुनेछन् । लामो समयदेखि एउटै पदमा बसिरहँदा देखिएको निराशालाई कम गर्ने र सशस्त्र प्रहरी बलमा आकर्षण बढाउने उदेश्यले सांगठानिक संरचना परिमार्जन गरेको हो ।

सांगठनिक संरचना परिमार्जित गर्ने क्रममा सशस्त्र प्रहरी बलको कुल जनशक्ति ३७ हजार १ सय १६ बाट ६२ घटाई ३७ हजार ५४ कायम गरिएको छ । जनशक्ति घटाउने क्रममा केही पद बढाइएको र केही घटाइएको छ । यस्तै, १ सय ७४ वटा विभिन्न दरबन्दी कटौती गरिएको छ । परिमार्जित संरचना अनुसार प्राविधिक समूह अन्तर्गतको स्वास्थ्य र सञ्चार तथा इन्जिनियरिङतर्फ एक-एकवटा डीआईजीको दरबन्दी थप गरिएको छ ।

पद समायोजनका क्रममा स्वास्थ्यतर्फ एक एसएसपी, दुई एसपी, तीन डीएसपी र २२ सईको दरबन्दी थप गरिएको छ । योसँगै स्वास्थ्यतर्फको कुल जनशक्ति २ सय ३७ कायम गरिएको छ । प्राविधिक समूह सञ्चारतर्फ एक डीआईजी, एक एसएसपी, तीन एसपीसहित ६ सय जना रहेको छ । समायोजनका क्रममा सञ्चारतर्फ एक एसपी र चार डीएसपी थप गरेर सो संख्या पुर्याइएको हो । साधारण समूह कानुन उपसमूहअन्तर्गत एउटा एसएसपीको दरबन्दी थप गरिएको छ ।

मानवस्रोत विभाग अन्तर्गतको कानुन शाखालाई कानुन महाशाखामा स्तरोन्नति गर्ने क्रममा सो महाशाखामा एक एसएसपी दरबन्दी थप गरिएको हो । कानुन उपसमूहमा अब एक एसएसपी, एक एसपी, तीन डीएसपी, ९ इन्सपेक्टरसहित १४ जना रहनेछन् । सरकारले साधारण समूह लेखा उपसमूहतर्फ तीन एसपी, १० डीएसपी र १० इन्सपेक्टरको दरबन्दी थप गरेको छ । योसँगै अब लेखा उपसमूहमा एक एसएसपी, ५ एसपी, १६ डीएसपी, ४० इन्सपेक्टरसहित २ सय १ जना रहनेछन् ।

साधारण समूह साधारण उपसमूहअन्तर्गत भने आईजीपी, दुई एआईजी, १६ डीआईजी, २६ एसएसपी, १ सय ४ एसपी, ३ सय ९१ डीएसपी र ९ सय २७ इन्सपेक्टरसहित ३५ हजार ९ सय ४८ जनशक्ति रहनेछ । साधारण समूह साधारण उपसमूहअन्तर्गत समायोजनका क्रममा १६ एसपी र ३७ डीएसपी थप गरिएको छ ।

समायोजन गर्ने क्रममा १ सय ७४ दरबन्दी कटौती गर्ने क्रममा लेखातर्फ असईका २७ दरबन्दी कटौती गरिएको छ । यसैगरी, स्वास्थ्यतर्फ ३ असई, सञ्चार तथा इन्जिनियरिङतर्फ ८ हबल्दार, १ सय ३५ जवानको दरबन्दी कटौती गरिएको छ । यस्तै, कानुनतर्फ इन्सपेक्टरको एउटा दरबन्दी कटौतीमा परेको छ ।

सशस्त्र प्रहरीको सिसं १ को इन्सपेक्टर ब्याच (२६ कात्तिक २०५९) का नौ जना नै अहिले कामु एसएसपी छन् । उनीहरूभन्दा पाँच महिनापछि ७ चैत २०५९ मा भर्ना भएकाहरूमध्ये १० जना अहिले कामु एसएसपी र अरू एसपी छन् । सिसं २ भन्दा पाँच महिनापछि २९ साउन २०६० मा भर्ना भएका सिसं ३ का अधिकृत अहिले सबै जना डीएसपी छन् । यो सांगठनिक परिमार्जित संरचनाले अब सो ब्याचका २५ भन्दा बढी एसपी बन्नेछन् । सिसं ३ मा ९६ जना पास आउट भपनि अहिले ९० जना कार्यरत छन् । उनीहरू सेवामा प्रवेश गरेको नै १८ वर्ष पुगिसकेको छ ।

सशस्त्रमा सिसं ५ सम्मका इन्सपेक्टर डीएसपी भइसकेका छन् । सिसं ४ मा ९७ र सिसं ५ मा ८९ जना सेवा प्रवेश गरेका थिए । परिमार्जित संरचनाका कारण अब सिसं ६ का सबै जना डीएसपी हुनेछन् । २१ फागुुन २०६२ मा उनीहरू सशस्त्र प्रहरीमा भर्ना भएका थिए । सिसं ६ मा १ सय १ जना सेवा प्रवेश गरेको भए पनि हाल साधारण समूह साधारण उपसमूहअन्तर्गत ८५ जना कार्यरत छन् । उनीहरूसँगै ६ असार २०६४ मा भर्ना भएका सिसं ७ का केही इन्सपेक्टर पनि डीएसपी बन्नेछन् । सो ब्याचका १ सय ३१ जना छन् ।

लेखा उपसमूहमा तीन एसपी, १० डीएसपी र १० इन्सपेक्टरको दरबन्दी थप गरिएको छ । लेखा उपसमूहका केही इन्सपेक्टर १८ वर्षदेखि सोही पदमा कार्यरत छन् । सशस्त्रमा लेखा समूह सबैभन्दा विवादित समूह हो । यसलाई खारेज गराउने प्रयास भैरहेको छ । ‘यो समूहका कारण प्रसासनिक समूहलाई अप्ठेरो परेको छ कुनै एउटा सानो समूहले आर्थिक चलखेल गर्दा प्रशासन र फिल्डमा खटिने प्रहरी अधिकारीहरु अप्ठेरोमा परेका छन्, यो समूह चाडै खारेजीको प्रकृयामा जान्छ’, सशस्त्र प्रहरी बलका एक अधिकारीले भने ।