मुख्य विषयमा प्रवेश नगरीकनै सकियो भारतीय सेनाध्यक्ष र प्रधानमन्त्रीबीचको भेटवार्ता, अग्निपथबारे न पाण्डे बोले न देउवा

२१ भदौ, काठमाडौं ।  विवादास्पद चर्चामा रहेको अग्निपथ योजनाका बारेमा विषय प्रवेश नगरीकनै भारतीय स्थल सेनाका प्रमुख मनोज पाण्डे र प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाबीचको भेटवार्ता सकिएको छ । पाण्डे प्रधानमन्त्री दृउवालार्य भेट्न अपरान्ह सिंहदरवार पुगेका थिए ।

भेटका क्रममा भारतीय सेनाले अघि सारेको अग्निपथ योजनाबारे कुनैपनि छलफल नभएको बताइएको छ । भारतीय सेनाले चार वर्षका लागि सैनिक भर्ना गर्ने गरी अग्निपथ योजना अघि सारेको थियो । नेपाल र भारतबीच विवादमै रहेको यो विषयमा सम्बन्धित देशका सोनाध्यक्ष र प्रधानमन्धत्रीबीच भेट हुँदा पनि छलफल भने हुन सकेन् । नेपाली गोर्खा सैनिकको भर्ना पनि यही प्रक्रिया अनुरुप हुने भारतीय विदेश मन्त्रालयले यसअघि नै जनाइसकेको छ ।

नेपालले यस विषयमा लिखितरुपमा जानकारी माग्दै तत्काललाई अग्निपथ योजना अनुसार नेपाली युवाको भर्तीलाई रोकेको छ । यो पृष्ठभूमिमा प्रधानमन्त्री देउवा र भारतीय सेनाका प्रमुखको भेटमा अग्निपथ योजनाबारे कुराकानी हुने र सहज निकास निकाल्ने अनुमान गरिएको थियो ।

प्रधानमन्त्री देउवाका परराष्ट्र सल्लाहकार अरुणकुमार सुवेदीले भेटका क्रममा अग्निपथबारे कुनै कुराकानी नभएको नेपालबहसलाई जानकारी दिए । उनले अग्निपथ योजनालाई राजनीतिक र कुटनीतिक तहबाटै छलफल गरी टुंगोमा पुर्याउने भनिएकाले भेटका क्रममा विषय प्रवेह नै नभएको बताए । सामान्य शिष्टाचार भेटका लागि मात्रै समय तय भएकाले अग्निपथबारे कुराकानी नभएको सुवेदीको भनाइ छ ।

सुवेदीका अनुसार भेटमा प्रधानमन्त्री देउवाले नेपाल र भारतबीच सैन्यरुपमा संसारकै फरक सम्बन्ध रहेको बताएका थिए । एकअर्काको देशमा मानार्थ महारथिको सम्मान दिने परम्परा रहेको, नेपाल र भारतको सेनाबीच फरक सम्बन्धसमेत कायम रहेको भन्दै देउवाले जनरल पाण्डेलाई मानार्थ महारथीको सम्मान प्राप्त गरेकोमा बधाई समेत दिए । पाण्डे पाँच दिने नेपाल भ्रमणका लागि आइतबार काठमाडौं आएका थिए ।

सन् १९४७ मा नेपाल, भारत र बेलायतबीच भएको त्रिपक्षीय सन्धिपछि पहिलो पटक घोषितरुपमा भारतीय सेनाको गोर्खा रेजिमेन्टमा नेपाली युवाको भर्ती अहिले रोकिएको छ । भारतीय सेनाको अग्निपथ योजनाबारे जवाफ माग्दै तत्कालका लागि नेपाल सरकारले भर्ना प्रक्रिया स्थगित गराएको छ ।

परराष्ट्रमन्त्री डा. नारायण खड्काले नेपालस्थित भारतीय राजदूत नवीन श्रीवास्तवलाई बोलाएर अग्निपथबारे भारत सरकारको लिखित जानकारी मागेका थिए । उनले अग्निवीरको भर्ती योजना त्रिपक्षीय सन्धि अनुसार हुन्छ कि हुँदैन भनेर जानकारीसमेत मागेका थिए ।

सन् १९४७ को सन्धि अनुसार नेपाली युवाले भारतीय सेना पूर्णकालीनरुपमा भर्ना हुन पाउनुपर्ने हो । तर अग्निपथ योजना अनुसार १७ देखि २३ वर्षसम्मका युवा अग्निवीरका रुपमा चार वर्षका लागि भर्ना गर्ने भारतीय पक्षको भनाई आएको थियो । सैनिक तलब भत्तामा जाने आर्थिक भार कटौतीका लागि भन्दै भारतीय सेनाले ल्याएको यो योजना अनुसार काम गर्ने अग्निवीरले चार वर्षपछि भारु १२ लाख रुपैयाँ पाउने र स्वास्थ्य, उपचार वा पेन्सन सुविधा नपाउने भनिएको थियो ।

यसरी चार वर्षका लागि भर्ती हुँदा भविष्य सुरक्षित नहुने भन्दै भारतमा पनि अग्निपथ योजनाको व्यापक विरोध भइरहेको छ । चार वर्षे योजनाले युवाको भविष्य सुरक्षित नहुने भएकाले भारतमा यसको विरोध भइरहेको हो । यता, नयाँ दिल्लीस्थित भारतीय विदेश मन्त्रालयले अग्निपथ योजना अनुसार नै गोर्खा सैनिकको भर्ती हुने बताइसकेको छ ।

यो योजना अनुसार भर्ती हुँदा नेपाली युवाले भारतीय सेनामा पूर्णकालीन अवसर पाउने सुनिश्चितता छैन् । त्यही कारण नेपाली युवाको भर्ती १९४७ को सन्धि अनुसार हुने हो होइन भन्ने विषयमा भारतको लिखित जवाफ मागिएको परराष्ट्र मन्त्रालयको भनाइ छ । यसले अग्निवीरको भर्ती स्थगनले गोर्खा रेजिमेन्टमा नेपाली सैनिकको भर्नालाई पनि असर गर्न सक्ने बताइएको छ ।