आम निर्वाचन २०७९ : सत्ता गठबन्धनभित्रका घातदेखि अन्तर्घातसम्मका यस्ता छन् कहानी

११ मंसिर, काठमाडौं । मंसिर ४ मा सम्पन्न प्रदेश र प्रतिनिधिसभाको निर्वाचनको मत परिणाम आउने क्रम लगभग अन्तिमतिर पुगेको छ गठबन्धन बनाएर चुनावमा बहुमत ल्याउन गएका दलहरुको पछिल्लो अवस्था हेर्दा कुनैपनि पक्षले सरकार बनाउन सक्नेसम्मको जनमत पाएका छैनन् । फरक पार्टी र पार्टीभित्रकै घात अन्तर्घातले गर्दा कतिपय राम्रा उम्मेदवारहरुसमेत पराजित भएका छन् ।

प्रतिनिधिसभाका १६५ र प्रदेशसभाका ३३० निर्वाचन क्षेत्रको सीट भागबन्डा मिलाएर आम चुनावमा गएको नेपाली कांग्रेस नेतृत्वको सत्ता गठबन्धन र नेकपा एमाले नेतृत्वको विपक्षी गठबन्धन एकल सरकार गठनको अवस्था देखिएको छैन् । पार्टीगत रुपले हेर्दा नेपाली कांग्रेस पहिलो र नेकपा एमाले दोस्रो ठूलो दल बन्न देखिएको छ । तर, दुवै गठबन्धनसँग सरकार गठनका लागि आवश्यक संख्या पुग्ने देखिएको छैन् ।

सरकार बनाउनका लागि स्पष्ट बहुमत ल्याउने भन्दै अगाडि बढेको सत्ता गठबन्धनभित्र मत ट्रान्सफर मूख्य समस्याको रुपमा देखियो भने कतिपय क्षेत्रमा नेकपा माओवादी र समाजवादीको भोट कांग्रेसमा नगएको पाइयो । नेकपा माओवादी र एकीकृत समाजावादीको भागमा परेका क्षेत्रमा पनि कांग्रेसकै मत राम्रो थियो । कांग्रेसको मत बलियो भएका क्षेत्र एक हजारदेखि १२ सयसम्म पार्टीगत भोट भएका सत्ता गठबन्धनका अन्य दलका उम्मेदवारहरु विजयी भए भने माओवादी बलियो भएकाे क्षेत्रमा कांग्रेसका उम्मेदवार हारेका छन् ।

अन्तिम मतपरिणाम आइरहँदा धेरै जसो निर्वाचन क्षेत्रमा माओवादी र समाजवादीले कांग्रेसका उम्मेदवारलाई मत नदिइएको पाइएको छ ।कतिपय क्षेत्र कांग्रेसकै बागी र पार्टीका आधिकारिक उम्मेदवारहरु माथि भएका अन्तर्घातले पनि नेपाली कांग्रेसले अपेक्षकृत सीट जित्न सकेको छैन् । धेरै क्षेत्रमा कम मतले कांग्रेसका उम्मेदवारहरु हार्नु परेको छ । यसको असर अहिले सरकार बनाउनका लागि सत्ता गठबन्धनका सबै दलहरुलाई परेको छ ।

सत्ता गठबन्धनका कारण नेकपा एमाले २९ जिल्लामा निल भएको छ । यी क्षेत्रमा कांग्रेसको मत बढी र उम्मेदवारहरु भने माओवादी र समाजवादीकै बढी थिए । ओखलढुङ्गामा कांग्रेस आएको छ भने भोजपुरमा माओवादी, सिन्धुपाल्चोक, धादिङ, नुवाकोट, रसुवा, सिन्धुलीमा बराबरजस्तै छ । दोलखामा मतगणना जारी रहेपनि नेकपा माओवादीले लिएको छ र जित्ने सम्भावना पनि उसैको छ । गण्डकी प्रदेशका मनाङ, मुस्ताङ, म्याग्दी, बाग्लुङ, गोरखामा पनि एमाले निल भएको छ ।

यस्तै लुम्बिनी प्रदेशका दाङ, रोल्पा, नवलपरासी पश्चिम, रूकुम पूर्व, बर्दिया, बाँके लगायतका क्षेत्रमा कांग्रेसका उम्मेदवारलाई गठबन्धनका दलहरू माओवादी केन्द्र र समाजवादीबाट ठूलाे घात भएको छ । कर्णाली प्रदेशका सल्यान, जाजारकोट, दैलेख, कालिकोट, हुम्ला, रूकुम पश्चिम र सुदुरपश्चिम प्रदेशका अछाम, कैलाली, डडेल्धुरा, दार्चुला, बझाङ पनि एमाले निल छ भने बाजुरामा चुनाव र मतगणनाको काम बाँकी छ ।

सत्ता गठबन्धनको दोस्रो ठूलो दल रहेको नेकपा माओवादीले धेरै जसो क्षेत्रमा कांग्रेस उम्मेदवारलाई मतदान नगरेको कुरा रोल्पाको घाटनाले नै पनि पुष्टि गराउँछ । रोल्पाबाट प्रतिनिधिसभामा वर्षमान पुन विजयी हुँदा रोल्पा प्रदेश क्षेत्र नम्बर २ बाट चुनाव लडेका अमरसिंह पुन माओवादीका बागी उम्मेदवारसँग पराजित भएका छन् । प्रतिनिधिसभा सदस्यमा रोल्पाबाट वर्षमान पुनले ४१ हजार सात सय १४ मत पाएर विजयी हुँदा उनका निकटम प्रतिद्वन्द्वी नेकपा एमालेका पूर्ण बुढामगरले १६ हजार चार सय ८५ मत प्राप्त गरेका थिए । पुन २५ हजार दुई सय २९ मतान्तरको जित निकाल्न सफल हुँदा कांग्रेसका लुम्बिनी प्रदेश सभापति पुन प्रदेशमै पराजित भए ।

माओवादीको मत नपाएर प्रदेशमा नै हार्न पुगेका अमरसिंह पुनले नेपालबहससँग कुरागर्दै आफुलाई माओवादीबाट ५ प्रतिशत पनि मत नआएको बताए । लुम्बिनी कांग्रेसका सभापतिसमेत रहेका पुनले २५ प्रतिशत मत भने कांग्रेसबाट नै अन्तर्घात भएको बताए । केन्द्रीय तहका नेता वर्षमान पुनको मौखिक सहयोग रहेपनि तल्लो तहका माओवादी कार्यकर्ताले रुपमा भोट हाल्न नमानेकाे पुनको भनाइ छ ।

उनले भने,‘ वर्षमान पुनले सक्दो सहयोग गरेको हो । तर, उहाँहरुले तलाका कार्यकर्तालाई भन्न सक्नु भएन । केही सभामा मेरो लागि मत पनि माग्नुभएको हो । उहाँहरुले माथि जसरी भन्नुभयो तल त्यसरी नै भन्न सक्नु भएन र मलाई पाँच प्रतिशत पनि भोट माओवादीबाट आएन् ।कांग्रेसका साथीहरुबाट पनि ठूलो अन्तर्घात भयो । २५ प्रतिशत कांग्रेसीहरुले रुपमा भोट नहालेर अन्त्यै हाले । कांग्रेसको मात्रै भोट पाएको भएपनि म सहजै जित्ने थिए ।’

रोल्पा प्रदेश ख बाट उम्मेदवारी दिएका पुनले जम्मा १० हजार ४ सय ६ मत ल्याएका छन् । उनको विपक्षी माओवादीका बागी उम्मेदवार दीपेन्द्रकुमार पुनले १४ हजार ९ सय २७ मत ल्याएर विजयी भए । माओवादीले कांग्रेसलाई मतदान गरेको ४१ हजार वर्षमान पुन मत पाउँदा १५ हजार मत अमरसिंह पुनले किन पाएनन् ? कांग्रेस सभापति पुनले आफलाई माओवादीको मत नआउने कुरा २० दिन अगाडि नै जानकारी आएको बताए । उनलाई उक्त समयमा नेकपा एमालेले पनि साथ दिने जनाएको थियो ।

पुनले गठबन्धनमा असर पर्ने भएकाले आफुले एमालेको प्रस्ताव अश्विकार गरेर हार्न तयार भएर चुनावी रणनीति नबदलेको बताए । उनले भने, ‘मैले एमालेसँग मिल्ने कुरा गरेको भए २० हजार मत ल्याएर जित्ने थिए । तर, मेरो कारण केन्द्रमा गठबन्धनलाई समस्या पर्ने भएकाले मैले पार्टीको माथिल्लो निकायलाई म हार्दैछु भन्ने जानकारी पनि गराए । गठबन्धन बचाउनका लागि मैले चुनाव हारेको हुँ । मैले रणनीति परिवर्तन गरेको भए कसैले चुनाव हराउन सक्ने थिएनन् । म जितेरै देखाउने थिए ।’

उनले रोल्पा, अर्घाखाँची, प्युठान र कपिलवस्तुमा सत्ता गठबन्धनमा रहेर पनि नेकपा माओवादीले कांग्रेसलाई घात गरेको बताए । प्युठानमा कांग्रेस वा माओवादी जोबाट भएपनि उम्मेदवार उठाएको भए गठबन्धनको जित हुने दावी गरे । राष्ट्रिय जनमोर्चालाई प्युठान दिन केन्द्रीय नेताहरुको भूल भएको उनको भनाइ छ । अर्घाखाँचीमा पनि जनमोर्चाले मात्रै साथ दिएको भएपनि चुनाव सहज रुपमा जितिने भन्दै दाङमा मात्र गठबन्धन सफल भएको बताए ।

गुल्मी, बाँके, बर्दिया र कपिलवस्तुमा गठबन्धन आंशिक सफल भएको उनको भनाइ छ । रुपन्देही ३ का उम्मेदवार बालकृष्ण खाँण कांग्रेसकै कारण हारेको उनले बताए । माओवादीको भन्दा गृहमन्त्री खाँण हार्नुका पछाडि दीपकुमार उपाध्यायको हात रहेको पुनको भनाइ छ । उनले कपिलवस्तुमा पनि कांग्रेसलाई माओवादीले पूर्ण साथ नदिएको बताए । नवलपरासी २ नम्बर क्षेत्रबाट कांग्रेसका देवेन्द्रराज कंडेल पराजित भएका थिए ।

यस्तै प्रदेशतर्फ रुपन्देही क्षेत्र नम्बर २ को (क) का कांग्रेस उम्मेदवार विक्रमसिंह थापा पनि जितका धेरै आधार हुँदाहुँदै पराजित भएका छन् । नेपालबहससँग कुरा गर्दै थापाले आफुलाई माओवादीबाट घात नभएको बताए । उनले पार्टीभित्रकै केही व्यक्तिहरुका कारण आफुले चुनाव हार्न पुगेको बताए । उनले भने,‘ म माओवादीले भोट नदिएर हारेको हैन् । विपक्षी उम्मेदवारभन्दा पाँच सात हजार भोट बढी भएको अवस्थामा कांग्रेसका केही केन्द्रीय र जिल्ला स्तरका नेताहरुले जोड बल गरेर मलाई हराए ।’

उता, सोलुखुम्बु जिल्लामा पनि बलबहादसुर केसीको चुनाव हार्नको कारण पनि अन्तर्घात नै देखिएको छ । नेपालबहससँग कुरागर्दै केसीले आफुलाई यो जिल्लाबाट चुनाव जित्न गठबन्धन चाहिने अवस्था नरहेपनि पार्टीको अन्तर्घातका कारण हारिएको बताए । केसीले भने, ‘नेताहरुले टिकट दिए तर, आर्शिवाद दिएनन् । नेताको आर्शिवाद नपाएका कारण ७ हजार हाराहारीको मत आफ्नो हुँदाहुँदै पनि चुनाव हारियो ।’ उनले सोलुखुम्बुमा २०७४ कै गठबन्धन कायम रहेको पनि बताए ।

नेकपा माओवादी अहिलेको कांग्रेस नेृतृत्वको गठबन्धनमा रहेपनि भोट भने माओवादीका कार्यकर्ताले एमालेमा हालेको केसीको भनाइ छ । कांग्रेस केन्द्रीय सदस्य केसी सोलुखुम्बुमा पराजित भएपछि कांग्रेसमा बबण्डर सुरु पनि भएको छ । अन्तर्घात भएका कारण केसी पराजित भएको भन्दै नेपाली कांग्रेस जिल्ला कार्यसमितिका दुवै सचिवले जिल्ला सभापति र केन्द्रीय सदस्यलाई नेता नमान्ने घोषणा गरेका छन् । जिल्ला सचिव युवराज घिमिरे र भलाकाजी राईले शुक्रबार विज्ञप्ति जारी गर्दै पार्टी केन्द्रीय सदस्य आङ्गेलु शेर्पा र जिल्ला सभापति नाम्गेल शेर्पालाई मानेर अगाडि जान नसकिने केन्द्रीय कार्यसमितिलाई जानकारी गराएका छन् । जिल्लाको दुधकुण्डका सभापति सोनाम ग्याल्जेन शेर्पा पनि उम्मेदवारी केसीलाई हराउन सक्रिय रहेको उनीहरूले दाबी गरेका छन् । पार्टीभित्रकै अन्तर्घातका कारण केसी पराजित भएको उनीहरूको दाबी छ ।

यस्तै मोरङको क्षेत्र नम्बर ४ को (क) का उम्मेदवार गुरुराज घिमिरेले पनि आफु हार्नुका पछाडि धेरै अन्तरंग कारणहरु रहेको बताएका छन् । गुरुले नेपालबहसले खुलाएका हारका कारणप्रति टिप्पणी गर्दै भनेका छन्, ‘मतगणना स्थलका कुरा सुनेर यथार्थ थाहा पाइदैन् । भूगोल घुम्दा सत्य सुनिन्छ, बुझिन्छ । त्यहाँको यथार्थ कुरा थाहा पाउनु भो भने छक्क पर्नुहुन्छ । जनता मेरो उम्मेदवारीले खुशी तर पार्टी र गठबन्धन पुरै दुःखी । अनि नतिजा सकारात्मक कसरी आउँछ ?।

आम चुनाव जस्तो विषयमा समान्य अन्तर्घातलाई ठूलो विषय बनाउन उपयुक्त हुँदैन । तर, बहुमतको लक्ष्य बोकेर चुनावमा गएको गठबन्धनमा रहेका दलहरुले एकले अर्काको चुनाव चिह्नमा मतदान गर्ने कार्यकर्तालाई मतदानका लागि प्रेरित नगर्ने र मत ट्रान्सफर भएन भन्दै अर्कालाई दोष दिने प्रबृति यतिबेला बढिरहेको छ । जे भएपनि सत्ता गठबन्धनमा चुनावकै विषयलाई लिएर थप विवाद नभएमा सत्ता गठबन्धनमा रहेका दलहरुको सरकार फेरी पनि बन्ने सम्भावना भने कायमै छ ।