दाहाल देउवाप्रति नरम : कांग्रेसको ढोक्सामा माओवादी कि, माओवादीको ढोक्सामा एमाले !

यही फागुन २५ गते राष्ट्रपतिको निर्वाचन हुने निश्चित भएपछि राजनीतिक दलहरुले आ–आफ्नो सकृयता बढाउँदै लगेका छन् । राष्ट्रपतिको निर्वाचनका लागि फागुन १३ गते उम्मेद्वारी दर्ता गर्नुपर्ने गरी निर्वाचन आयोगले निर्वाचन कार्यतालिका समेत सार्वजनिक गरी सकेको छ । अहिलेसम्म सत्ता गठबन्धन र नेपाली कांग्रेसले राष्ट्रपतिका उम्मेद्वार कसलाई बनाउने भन्ने निर्णय गरी नसकेका भएपनि १२ गते वा १३ गते बिहानसम्म उनीहरुले उम्मेद्वारको टुंगो लगाई सक्नुपर्ने बाध्यता उनीहरुलाई रहेको छ ।

पुष १० गते माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाललाई प्रधानमन्त्री बनाउने सहमति नेकपा एमाले सहितका अन्य दलहरुसँग माओवादीले सहमति गरेनुसार दाहाल कांग्रेसले थापेको ढोक्सामा नपर्ने हो भने नेकपा एमालेले उठाएका राष्ट्रपतिका उम्मेद्वारको जित निश्चित भएपनि पछिल्लो समयमा प्रधानमन्त्री दाहाल आफैले गरेको सहमति विपरित कांग्रेसको ढोक्सामा पर्ने सम्भावना बढेर गएको छ ।

प्रधानमन्त्री दाहाललाई पुष २६ गते कांग्रेसले संसद्मा विश्वासको मत दिएको थियो । कांग्रेसले आफुले सत्ता नपाएको झोकमा पुष २६ गते नै प्रधानमन्त्री दाहाललाई ढोक्सामा पार्न ढोक्सा थापेको रहस्य विस्तारै खुल्दै गएको छ । कांग्रेसले दाहाल सरकार निर्माण भएको दुई महिना पुग्न लाग्दा पनि दाहाल सरकारका काम कारवाहीका बारेमा केही टिक्काटिप्पणी गरेको छैन । सरकारका काम कारवाहीका बारेमा टिक्काटिप्पणी गर्दा प्रधानमन्त्री दाहाल रिसाउँछन् कि भन्ने डर कांग्रेसलाई परेको छ ।

पछिल्लो समयमा प्रधानमन्त्री दाहाल पनि कांग्रेसप्रति नरम भएका छन् । उनले आफ्नो सरकारी निवासमै कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा लगायतका अन्य नेताहरुलाई पटक पटक बोलाएर भेटवार्ता गरीरहेका छन् । कांग्रेस अहिले न त प्रतिपक्ष दल हो, न त सत्ताधारी दलनै । कांग्रेस अहिले जसरी भएपनि अहिलेको सत्ता गठबन्धनलाई भत्काएर आफु सरकारमा जाने रणनीति उद्देश्यका साथ अघि बढेको छ । कांग्रेसले सबै राजकीय पदहरु गुमाएको र संघीय सरकारमा समेत सहभागिता हुन नपाएको अवस्थामा पानी बेगरको माछाजस्तो छटपटाई रहेका बेला प्रधानमन्त्री दाहालले कांग्रेसलाई पानी खन्याई दिएर बाहिर ल्याएका छन् ।

त्यही पानी खन्याउनका लागि प्रधानमन्त्री दाहालले राष्ट्रिय सहमतिको माला जप्न थालेका छन् । कांग्रेसले प्रधानमन्त्री स्वीकार गर्न अस्वीकार गरेर नेकपा एमालेका अध्यक्षको निवासमा पुगेर प्रधानमन्त्री भएका दाहालले आफु प्रधानमन्त्री भएको एक महिना नै नपुदै नेकपा एमाले सहितका दलहरुसँग भएको सहमति विपरितका अभिव्यक्ति दिइरहेका र उनैको सहयोग र समर्थनमा कांग्रेसले समेत राष्ट्रिय सहमतिको आधारमा आफ्नो पार्टीले राष्ट्रपति पाउनुपर्ने बताईरहेको छ । आफुलाई कांग्रेसले विश्वासको मत दिएको केही दिनपछि नै दाहालले सत्ता गठबन्धनमा खटपट सुरु भएको भन्दै सत्ता गठबन्धन टुटेपनि कांग्रेस छदैछनी भन्ने अभिव्यक्ति दिएका हु्नाले उनी पुरानै गठबन्धनलाई पुनः सकृय बनाउने रणनीतिमा लागेका छन् भन्ने प्रमाणित भएको छ ।

प्रधानमन्त्री दाहाल नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी ओलीको संयोजनमा प्रधानमन्त्री बनेका हुन् । कांग्रेसले आफुलाई प्रधानमन्त्री बन्न अस्वीकार गरेको हुनाले उनी ओली निवास पुगेका थिए । अध्यक्ष ओलीले केही सर्तसहित उनलाई प्रधानमन्त्री बनाउने सहमति पश्चात् प्रधानमन्त्री नियुक्त भएका दाहालले यति चाडै नेकपा एमालेका अध्यक्ष सहितका अन्य दलको सहकार्य र समर्थनलाई उल्ट्याउन खोज्नु दाहाल कै लागि दुर्भाग्यका विषय हुनेछ । कांग्रेसले दाहाललाई माया गरेर विश्वासको मत दिएको होईन । काँग्रेसले सत्ता गठबन्धनलाई भत्काउन र दाहाललाई आफ्नो पक्षमा ल्याउने कुटील रणनीतिक उद्देश्यका साथ विश्वासको मत दिएको हो ।

२०४६ साल पछि सबैभन्दा बढी सत्ताको नेतृत्व र सत्तामा नेपाली कांग्रेस नै बसेको र पटक÷पटक माओवादी समेत कांग्रेसको नेतृत्वमा सरकारमा गएको र केही समय माओवादी अध्यक्ष दाहालको नेतृत्वको सरकारमा कांग्रेससमेत सहभागी भएको हुनाले यी दुवैले दुवैका कमीकमजोरी राम्ररी चिनेका छन् । अझ पुष्पकमल दाहाल सत्तामा रहेकै बेला विपक्षी दलसँग गठबन्धन गरेर निर्वाचनमा समेत गएका हुनाले कांग्रेसलाई दाहालका कमीकमजोरी राम्ररी थाहा भएको र अहिले कांग्रेसले त्यही कमीकमजोरीको फाइदा उठाउन खोजिरहेको छ ।

त्यसैले उसले विश्वासको मत दिँदै गर्दा पुष्पकमल दाहाललाई ढोक्सामा पार्नैका लागि ढोक्सा थापेको हो भन्नेमा अब कुनै दुविधा रहेन । पुष्पकमल दाहालको अस्थिर राजनीतिक चरित्र कांग्रेसलाई राम्ररी थाहा छ । कांग्रेसले एउटै तिरले दुईटा सिकार गर्न खोजि रहेको छ । पहिलो हो प्रधानमन्त्री दाहाललाई आफुले थापेको ढोक्सामा पार्ने, दोस्रो हो नेकपा एमालेलाई सत्ताबाहिर राखेर आफु सत्तामा जानु यस कार्यका लागि कांग्रेसले प्रधानमन्त्री दाहाललाई नै प्रयोग गरीरहेको र राष्ट्रपतिको निर्वाचनमा पनि प्रयोग गर्ने निश्चित जस्तै रहेको छ । त्यही कारणले गर्दा कांग्रेसले थापेको ढोक्सामा दाहाल पर्ने र दाहालले थापेको ढोक्सामा एमाले पर्नसक्ने प्रवल सम्भावना रहेको छ । यही कार्यका लागि कांग्रेसले दाहाललाई समर्थन गरेको र दाहालप्रति नरम भएको सत्य वास्तविकता हो ।

राजनीति भनेको सम्भावनाको खेल हो । राजनीति कहिल्यै सोझो बाटोमा हिँड्दैन भन्ने प्रमाणित त एमाले अध्यक्ष ओलीले गरी दिएका छन्, त्यसैको परिणाम हो ३२ सिट भएपनि अध्यक्ष दाहाल प्रधानमन्त्री बन्नु । ओलीले पूर्वपश्चिम फर्किएका दलहरुलाई एकै ठाउँमा ल्याएर कांग्रेसले नपत्याएका दाहाललाई प्रधानमन्त्रीको कुर्सीमा पु¥याईदिए । त्यो कुरा कांग्रेसलाई सहिृय थिएन र छैन पनि । त्यसैकारणले गर्दा उसले ओलीको रणनीतिलाई लामो समयसम्म चल्न नदिने उद्देश्यले पुष्पकमल दाहाललाई विश्वासको मत दिएको थियो भनेर अब घाम जतिकै छर्लगं भएको छ । आफु प्रधानमन्त्री भएको दुई महिना नपुग्दै आफुलाई अप्ठ्यारोमा पर्दा सहयोग गरेका दलहरुलाई धोका दिएर काँग्रेस सहितको अर्को गठबन्धन बनाउने दाहालको राजनीति भविष्यमा दाहालकै लागि अभिशाप बन्ने निश्चित जस्तै रहेको छ ।

कांग्रेसले जसरी भएपनि राष्ट्रपति आफ्नो पार्टीको हुनुपर्छ भन्ने उद्घोष गर्नको पछाडि पनि दाहालकै हात रहेको छ । दाहालले आफुले विश्वासको मत लिएकै दिन राष्ट्रिय सहमति आवश्यक भएकोले गर्दा आफुलाई संसद्मा उपस्थित भएका प्राय सबै दलले विश्वासको मत दिएको बताउँदै आएका छन् । दाहाललाई कांग्रेस बाहेकका अन्य दलले दाहालको कारणले नभएर एमाले अध्यक्ष ओलीको कारणले मात्र विश्वासको मत दिएका हुन् । कांग्रेसले त आफुले थापेको ढोक्सामा दाहाललाई पार्नकै लागि पनि विश्वासको मत दिएको हो ।

कांग्रेसलाई ढोक्सा थाप्न माधव नेपालले नेतृत्व गरेको नेकपा एकीकृत समाजवादीले सहयोग र समर्थन गरीरहेको छ । उसले सहयोग र समर्थन गर्नका पछाडि दुईवटा कारण रहेका छन् । पहिलो हो शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सरकारले राजनीतिक दल विभाजन सम्बन्धी अध्यादेश ल्याएर माधव नेपाललाई अध्यक्ष बनाई दिएको र नेकपा एमालेलाई विभाजन हुन आवश्यक सहयोग गरेको हुनाले त्यसैको गुण तिर्न माधव नेपाल प्रयोग भईरहेका छन् । माधव नेपालको एकमात्र उद्देश्य भनेको नेकपा एमालेलाई भित्तामा पु¥याउने र राष्ट्रिय राजनीतिमा उसलाई एक्ल्याउने नै हो । निर्वाचनको बेलामा पनि माधब नेपालले भन्ने गरेको थिए निर्वाचनपछि एमालेलाई बत्ती बालेर खोज्नु पर्दछ भनेर तर नेकपा एमालेले निर्वाचनमा प्रत्यक्षतर्फ ४४ सिटमा र समानुपातिकतर्फ ३४ सिट पाएको थियो ।

माधव नेपालको पार्टीले एक्लै निर्वाचन लडेको अवस्थामा उसले १ सिट पनि जित्न सक्ने अवस्था नभएको त निर्वाचन परिणामले नै देखाई सकेको छ । ६ महिना अघि गठन भएका अन्य राजनीतिक दलहरु राष्ट्रिय पार्टी बन्न सक्ने तर लामो समयसम्म नेकपा एमालेको नेतृत्व गरेको माधव नेपालको पार्टीले जम्मा खसेको सदर मतको तिन प्रतिशतसम्म मत ल्याउन सकेन । तर एमालेको पराजयमै माधव नेपाल रमाउन थाल्नु भनेको आफुले जुन थालमा खायो त्यही थालमा छेद गर्नु बाहेक अन्य केही हुन सक्दैन ।

अहिले नेकपा एकीकृत समाजवादी पार्टी नेपाली कांग्रेसको भाई पार्टी भएको छ भने पुष्पकमल दाहालसंग उनले पार्टी एकीकरणनै गर्ने सहमति पहिला नै गरीसकेका छन् । दाई पार्टी कांग्रेसले गरेका हरेक निर्णयलाई भाई पार्टी नेपालले सहयोग र समर्थन गरीरहेका छन् । कांग्रेसले राष्ट्रपति पाउनुपर्ने अडानमा दाहाल नेपाल दुवै सहमत भएका हुनाले नै उनीहरुले राष्ट्रिय सहमतिको माला जपिरहेका हुन् । कांग्रेसको भित्री रणनीति भने अर्कै रहेको छ । अहिलेको सत्ता गठबन्धनलाई भत्काउने सन्दर्भमा दाहाललाई काँध थाप्ने र गठबन्धन भत्कीएपछि केही महिना दाहाललाई दिएको विश्वासको मत कायम राखेर केही समय पछि विश्वासको मत फिर्ता लिने । विश्वासको मत फिर्ता लिएपछि प्रधानमन्त्री दाहाललाई नैतिक संकट पर्ने भएकाले उनले फेरी संसद्बाट विश्वासको मत लिनुपर्दछ ।

त्यसबेला उनले विश्वासको मत नपाउने निश्चित हुने र कांग्रेसले आफ्नो राष्ट्रपति भएपछि संविधानको धारा ७६ को (३) अनुसार सरकार गठन गर्न राष्ट्रपतिलाई आग्रह गर्ने र कांग्रेसकै नेतृत्वमा संविधानको धारा ७६ को (३) अनुसार संसद्मा ठूलो पार्टीको हैसियतमा सरकार आफ्नो पोल्टोमा पार्ने रणनीति उद्देश्य कांग्रेसले लिएको हुनाले अहिले कसले कसलाई ढोक्सामा पार्ने भन्दा पनि कसले थापेको ढोक्सामा को पर्ने भन्ने नै हो । कांग्रेसले थापेको ढोक्सामा माओवादी पर्ने हो कि, माओवादीले थापेको ढोक्सामा एमाले पर्ने यो त अबको केही दिनभित्रमा नै देखिने प्राय निश्चित रहेको छ । प्रधानमन्त्री दाहालले आफुले गरेको सहमति अनुसार अघि बढेको खण्डमा उनी अस्थिर राजनीतिक चरित्रको आरोपबाट मुक्त हुन सक्छन्, नत्र भने उनी उठ्नै नसक्ने गर लड्ने प्राय निश्चित रहेको छ ।