बीपीको पथ पछ्याउन नसकेको कोइराला परिवार
केदार भट्टराई (काका)
असोज ४, २०८० बिहिबार १७:५२:४८
४ असोज, काठमाडौं । नेपालको राजनीतिमा कोइराला परिवार कमब्याक हुन्छ कि हुँदैन भन्ने यतिबेला आम चासो छ । कोइराला परिवारका तीन सदस्य राजनीतिमा छन् । यद्यपि कोइराला परिवारको लिगेसीका बारे भने तीन कोइरालाको मत फरक छ । उनीहरू कोइराला परिवारको राज्यसत्तामा कमब्याक हुनुपर्ने भन्ने मै एकता छैन । पार्टीमै हेर्ने हो भने सुजाता र शशांक एकातिर छन भने शेखर अर्कातिर । कोइराला परिवारकाे विरासत फर्काउन १४ औँ महाधिवेशनदेखि लागेका शेखरलाई सुजाता र शशांकको साथ छैन ।
कांग्रेसले भदौ २६ मा रोकिएको बीपी साहित्य महोत्सव असाेज ३ गते संविधान दिवसकाे अवसर पारेर आयोजना गरेको थियो । जसको अन्तिम सत्रमा "परिवारले बुझेका बीपी" नामको सेसनमा तीन कोइरालालाई राखिएको थियो । उनीहरूले नेपाली कांग्रेसको सात दशक लामो जीवनमा करिब पाँच दशक राज गरेकाे कोइराला परिवारमा फेरी नेतृत्व फर्काउने अठोट गर्न सकेनन् । डा. शेखरले त देश मिलाउन भन्दा परिवार मिलाउन कठिन भएको बताए ।
कांग्रेसले अहिले पनि संस्थापक नेता बीपी कोइरालाकै विचार र मार्गदर्शन अंगाली रहेको छ । पार्टीको नेतृत्वमा कोइराला परिवारको कमब्याक शेखरले गराउन सक्छन् कि भन्ने आस धेरै कांग्रेसीहरुमा भएको पनि देखिन्छ । साहित्य महोत्सवको अन्तिम सत्रमा परिवारले बुझेका बीपी शेसनमा शेखरले पनि यही सन्देश दिन खोजेका थिए । महाधिवेशनबाट आफूले यसलाई सफल बनाउने उनको मनसाय थियो । पार्टीको इतिहासमा गर्विलो रेकर्ड भएपनि गएको महाधिवेशनमा शेखरले परिवारकै साथ पाएनन् । परिवारको साथ पाएको भए आफू सफल हुने उनले बताए ।
महाधिवेशनका बेला तितरबितर भएका कोइराला परिवारका नेताहरू बुधबार भने एकै मञ्चमा देखिए, र अब कोइराला परिवार एक ठाउँमा उभिनुको विकल्प नभएको सन्देश दिन खोजे पनि उनीहरू एक भएर आउँदो महाधिवेशनमा उभिने संकेत भने दिन सकेनन् । उनीहरूले विगतमा एकताबद्ध हुन नसक्दाको क्षतिको महसुस भएको अनुभूति वाक्यमा मात्र दिए । कांग्रेस मुख्यालयमा आयोजित बीपी साहित्य महोत्सवको अन्तिम सत्रमा बीपीका आफ्नै कान्छा छोरा शशांक कोइराला, भतिजा शेखर कोइराला र भतिजी सुजाता कोइरालाले परिवारले जाने बुझेका बीपीका बारेमा जानकारी दिन उपस्थित थिए ।
उनीहरूले बीपीका आनीबानी र योगदान स्मरण गरे । शशांकले पटनामा दुई कक्षामा पढ्दा आफूलाई ठगको छोरो भनेको भन्दै त्यसपछि मात्र आफूले बीपी चिनेको बताए । शेखरले आफूले धेरै समय बीपीसँग संगत गर्न नपाएको बताए । उनले यो सत्रलाई आगामी महाधिवेशनमा आफू सभापति बनेर आउने सम्भावनामै केन्द्रित गर्न खोजे । १४ औँ महाधिवेशनमा सभापतिको प्रत्याशी बनेका शेखर कोइरालाले त सार्वजनिक रूपमै परिवारको साथ नपाएका कारण आफू नेतृत्वमा आउन नसकेको दोहोर्याए । सुजाताले अहिले पनि कोइराला परिवार एक रहेको बताउँदा शेखरले भने १४ औँ महाधिवेशनमा परिवारको साथ नपाएको गुनासो गरे । मैले परिवारको साथ पाउन सकिँन । यदि अन्य सदस्यहरूले सहयोग गरेको भए अहिलेको परिणाम आउने थिएन,’ उनले भने ।
बीपीले लिएको राष्ट्रिय मेलमिलापको नीति अहिले पनि सान्दर्भिक भएको जनाउँदै शेखरले आफूहरू एकै ठाउँमा उभिने परिस्थिति नआएसम्म कार्यकर्ताहरूले दुःख पाइरहने दाबी गरे । उनले पार्टीको नेतृत्व लिने कुरा सबै परिवारकै सदस्यमा मात्र भर नपर्ने भन्दै देशभरका कार्यकर्ताको भावना र सुझाव लिएर आफूले पार्टीको १४ औं महाधिवेशनमा प्रतिस्पर्धा गरेर सम्मान पाएको बताए । ‘मैले पाउने सम्मान पाएकै छु तर महाधिवेशनमा तपाईँहरूले साथ दिएको भए, यस्तो हालत हुँदैनथ्यो । पार्टी मिलाउने कुरा परिवारका सदस्य मिलाए जस्तो सजिलो हुन्न रहेछ,’ शेखरले त्यो सत्रमा आफ्नाे अनुभूति सुनाए ।
सुजाताकै शैलीमा पूर्व महामन्त्रीसमेत रहेका शशांकले पनि अब कांग्रेसको भविष्यकै लागि पनि कोइराला परिवार एक हुनुको विकल्प नभएको बताए । उनले पनि नेतृत्वका लागि आफ्नो दाबी रहेको बताए । उनले भने, ‘बीपीले भन्नुहुन्थ्यो, यो प्रधानमन्त्री पद भनेको त फाटेको जुत्ता जस्तै हो, जो पनि यो पदमा आउँछ र बस्छ । बीपी सफल हुनुका कारण जनतालाई केन्द्रविन्दुमा राखेर काम गर्नुहुन्थ्यो । बीपीपछि सफल प्रधानमन्त्री भनेको गिरिजाप्रसाद कोइराला नै हो ।’
शशांकले आफू निर्वाचित भइरहेको क्षेत्रबाट निरन्तर चार पटक चुनाव जितेको र कुनै चमत्कार गर्न नसकेको स्वीकारे । नवलपरासीबाट चुनाव जित्दै आएका उनले भने, ’मैले ४ पटक जिते, मन्त्री भएको छैन। केही गरेको छैन । तर जिते । महिलाहरूलाई मैले प्राथमिकता दिन्छु । महिलाकै कारण जिते । म कसैलाई चिन्दिनँ थिए, मलाई त ठाउँको नाउँ पनि थाहा थिएन ।’
अर्का नेता सुजाता कोइरालाले पनि कांग्रेसमा फेरि कोइराला परिवारको एकताबद्ध नेतृत्वको खोजी भइरहेको बताइन् । भारतमा गान्धी परिवार कांग्रेसको नेतृत्वबाट विमुख भइरहेको प्रसंगमा सोधिएको प्रश्नमा उनले भनिन्, ’एकै परिवारको नेतृत्व भइरहनुपर्छ भन्ने पनि होइन । तर एकपटक नेतृत्वबाट विमुख हुँदैमा सधैं नेतृत्वबाट बाहिर हुन्छ भन्ने पनि हुँदैन ।’ बलियो पार्टी र समृद्ध देशको सपना बोकेर काम गरे कांग्रेसलाई कसैले रोक्न नसक्ने उनको भनाइ थियो ।
कोइराला परिवार मिल्यौ भनेर दुईले भनिरहँदा शेखर बीपीले भन्ने गरेको स्मरण गर्दै, ’बीपी भन्नुहुन्थ्यो, आफ्नो परिवार नै मिलाउन नसक्नेले यत्रो पार्टी र देश कसरी मिलाउन सक्छ ? अहिले हामीहरूबीच यस्तै समस्या छ ।’ उनले बीपी प्रतिभन्दा पनि अहिलेको देशको स्थितिप्रति बढि चिन्ता देखाए । उनले दोस्रो जनआन्दोलनका कारण देशमा नयाँ संविधान, समावेशीता जस्ता कुरा आएको भन्दै त्यो अनुसार देश चलाउने कुरामा गम्भीर खालका त्रुटीहरु भएको बताए । शिक्षा, स्वास्थ्य रोजगारीका विषयमा हामीले जनतालाई केही दिन नसकेको उनको भनाइ थियो ।
एक महिनामा १ खर्ब १२ अर्ब रेमिटेन्स आयो भनेर खुशी मान्नुको अर्थ नहुने भन्दै उनले भने, बीपीले विदेशी लगानीबाट उद्योग धन्दा खोल्याे भने त्यहाँ भूईफूट्टा वर्गकाे जन्म हुन्छ भन्नुभएको थियो । अहिले यसैको कारणले गर्दा फुटपाथमा पनि राजा जन्मिन पुगेका छन् । जनतालाई केही छैन । देशका यावत समस्यामाथि नेपाली कांग्रेसले पनि मोल मोलाई गरिरहेको छ । यो कांग्रेस जस्ता बीपीको आदर्श बोकेको पार्टीले गर्नुभएन ।’ बीपीको आदर्शलाई मान्ने हो भने सुशासन दिनुपर्ने र दण्डहीनताको अन्त्य गर्नुपर्ने शेखरको भनाइ थियो ।
परिवारले बुझेका बीपी सत्रमा उनीहरूले जाने जति बीपीका विषयमा बताए । उपस्थित कांग्रेसीहरुले बेमेलको अवस्थामा रहेका कोइरालाहरू कसरी प्रस्तुत हुन्छ भन्ने हेरिरहेका थिए । बीपीबारे जानकारी भन्दा पनि उनीहरूलाई अब कोइराला परिवार एक भएर राजनीतिमा आउन सक्छन् कि सक्दैनन् भन्ने थियो । दर्शक दिर्घाबाट पनि यही खालका प्रश्नहरू सोधिएका थिए । तर, उनीहरूले व्यवहारिक एकता भने देखाउन सकेनन् । मञ्चबाट बाहिरिएपछि पहिलाकै अवस्थामा विभाजित रहने संकेत गरे ।
केदार भट्टराई (काका)
नेपालबहस डटकमका कार्यकारी सम्पादक केदार भट्टराई दुई दशकदेखि नेपाली पत्रकारितामा क्रियाशील छन् । भूगोल साप्ताहिकबाट पत्रकारिता शुरु गरेका पत्रकार भट्टराईले साप्ताहिक विमर्श, देशान्तर, रेडियो नेपाल वाणी नेटवर्कमा काम गरिसकेका छन् । भट्टराईले आर्थिक, राजनीतिक, भ्रष्टाचार एवं विकृति र विसंगतिका विरुद्ध तीखो कलम चलाउँदै आएका छन् ।
लेखकबाट थपराजनीतिमा पूर्वराष्ट्रपति भण्डारीको सम्भावना कति ?
बैशाख १९, २०८१ बुधबार
सर्वोच्चको आदेशपछि बहुमतमा कन्फ्युज हुन थाले राजनीतिक दल, ५० हो कि ५१ ?
बैशाख १९, २०८१ बुधबार
लगानी सम्मेलन कि विदेशीले नपत्याएको भेला ?
बैशाख १८, २०८१ मंगलबार
बस खोलामा खस्दा २० को मृत्यु, २१ जना घाइते
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
आगामी साता हल्कादेखि मध्यम खालको वर्षा हुने प्रक्षेपण
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
नौबीसे नागढुङ्गा सडक खण्डमा धमाधम पिच सुरु
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
स्थानीय तहमा अनावश्यक कर्मचारी नराख्न निर्देशन
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
टी–२० विश्वकप खेल्ने राष्ट्रिय क्रिकेट टीमको बिदाइ
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
ट्राफिक सचेतनामा महानायक राजेश हमाल
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
आगलागी प्रभावित गाउँपालिकालाई कामपाको आर्थिक सहयोग
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
अछाममा बँदेलको आक्रमणबाट एक जना घाइते
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
आगलागीबाट बझाङको अधिकांश भूभाग अँध्यारो
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार