सेना र हतियार खर्चमा अमेरिका पहिलो स्थानमा, भारतले कति खर्च गर्छ ?

११ वैशाख, काठमाडाैं । भारत पछिल्लो ५ वर्षमा विश्वको सबैभन्दा ठूलो हतियार खरिद गर्ने देश बनेको छ। स्टक होम इन्टरनेशनल पिस रिसर्च इन्स्टिच्युट (SIPRI) ले यो प्रतिवेदन सार्वजनिक गरेको हो ।

यो प्रतिवेदनले २०१४-२०१८ को तुलनामा २०१९-२०२३ मा युरोपको हतियार आयात दोब्बर भएको बताउँछ। यस प्रतिवेदनमा भारतले मात्र नभएर एसियाली देशहरूले पनि पछिल्लो ५ वर्षमा सबैभन्दा बढी हतियार खरिद गरेको उल्लेख गरिएको छ ।

भारत विश्वको सबैभन्दा ठूलो हतियार आयातकर्ता बनेको छ। स्टकहोम इन्टरनेशनल पिस रिसर्च इन्स्टिच्युट (SIPRI) ले सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदनमा यस्तो खुलासा भएको हो । पछिल्लो पाँच वर्षमा भारतले विश्वमा सबैभन्दा बढी हतियार खरिद गरेको छ । यो प्रतिवेदनमा सन् २०१९-२३ मा युरोपको हतियार आयात सन् २०१४-१८ को तुलनामा झण्डै दोब्बरले बढेको र रुस–युक्रेन युद्धलाई मुख्य कारण मानिएको छ ।

यसबाहेक पछिल्लो पाँच वर्षमा सबैभन्दा बढी हतियार एसियाली मुलुकले खरिद गरेका छन् । यस सूचीमा रुस-युक्रेन युद्धले देशको रक्षा निर्यातमा ठूलो असर पारेको छ। यही कारणले गर्दा रुस पहिलो पटक हतियार निर्यातमा तेस्रो स्थानमा पुगेको छ । त्यसैले अमेरिका पहिलो र फ्रान्स दोस्रो स्थानमा छ ।

भारत विश्वको सबैभन्दा ठूलो हतियार आयातकर्ता हो। भारतको हतियार आयात सन् २०१४-१८ र २०१९-२३ बीच ४.७ प्रतिशतले बढेको छ। ९.८ प्रतिशत हतियार आयातमा भारत विश्वमा पहिलो स्थानमा छ । भारतले रुसबाट सबैभन्दा बढी हतियार खरिद गरेको छ । यो भारतको कुल हतियार आयातको ३६ प्रतिशत थियो। सन् १९६०-६४ को सोभियत युगपछि भारतको हतियार आयातमा रुसको हिस्सा ५० प्रतिशतभन्दा कम भएको यो पहिलो पटक हो ।

२५ वर्षमा पहिलो पटक, संयुक्त राज्य अमेरिका एशिया र ओशिनियालाई सबैभन्दा ठूलो हतियार आपूर्तिकर्ता थियो। अमेरिकाले ३४ प्रतिशत हतियार आयात गर्छ भने रुसको १९ प्रतिशत र चीनको १३ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ । स्टकहोम इन्टरनेशनल पिस रिसर्च इन्स्टिच्युट (SIPRI) को रिपोर्ट अनुसार भारतपछि साउदी अरबले विश्वमा सबैभन्दा बढी हतियार आयात गर्छ (८.४%)। उही समयमा कतार (७.६%), युक्रेन (४.९%), पाकिस्तान (४.३%), जापान (४.१%), इजिप्ट (४.०%), अष्ट्रेलिया (३.७%), दक्षिण कोरिया (३.१%) र चीन (३.१%) रहेका छन् । 2.9%) खरिद गरेको छ।