काठमाडौं । पर्साको पटेर्वा सुगौली गाउँपालिका–१ का ३९ वर्षीय उमेश सहनीलाई अवैध लागूऔषध गाँजा करिव ७० केजी सहित वैशाख १० गते उनकै घरबाट प्रहरीले पक्राउ गरेको छ ।

काठमाडौं कोटेश्वर बस्ने सिन्धुली मरिण गाउँपालिका–४ का ३९ वर्षीय देवकुमार घिसिङ र सिन्धुली कमलामाई नगरपालिका–२ का ३० वर्षीय पदमबहादुर श्रेष्ठलाई गाँजा ५० किलो सहित बैशाख ३ गते लाजिम्पाटबाट प्रहरीले पक्राउ गरेको छ ।

रुपन्देही, बुटवल उपमहानगरपालिका–९ बसपार्कबाट करिब ३० किलो अवैध लागूऔषध चरेश सहित मकवानपुर थाहा नगरपालिका–७ बस्ने ३६ वर्षीय राजकुमार स्याङ्तान, ३७ वर्षीय ईन्द्रमान तामाङ र १९ वर्षीय शंकर तामाङ फागुन ५ गते पक्राउ परे । सहनी, घिसिङ, श्रेष्ठ, स्याङ्तान र तामाङ जस्तै लागूऔषध दुर्व्यसन र अवैध कारोबारमा संलग्न व्यक्तिहरु पछिल्लो समय ठूलो संख्यामा पक्राउ परेका छन् ।

अवैध लागूऔषध कारोबारमा संलग्न अभियुक्त पक्राउ संख्या बढ्नुको कारण समुदाय–प्रहरी साझेदारी कार्यक्रम अन्तर्गत प्रहरी सक्रियता र नागरिकसँगको सहकार्य नै प्रमुख हो । कार्यक्रम लागू भएपछि लागूऔषध कारोबार नियन्त्रणमा उल्लेख्य सफलता मिलेको छ । गत ८ महिनाको अवधिमा लागूऔषध प्रयोगकर्ता, कारोवारी तथा ओसारपसारमा संलग्न ३ हजार ७ सय ६४ जनालाई नेपाल प्रहरीले पक्राउ गरेको छ । पक्राउ परेकामध्ये ३ हजार ५ सय ७७ जना पुरुष र १ सय ८७ जना महिला रहेका छन् । कूल पक्राउमध्ये १ सय २९ जना विदेशी नागरिक छन् । सो अवधिमा २ हजार ४ सय ४५ मुद्धा दर्ता भएका छन् ।

सो अवधिमा ४ हजार ६ सय ३७ केजी ६ सय २४ ग्राम गाँजा, २ हजार ६७ केजी चरेश, ८ केजी २२ ग्राम हेरोइन, ५ केजी ७ सय ग्राम अफिम प्रहरीले बरामद गरेको छ । साइकोट्रोपिक्स औषधी लागूऔषध अन्तर्गत १ लाख ८० हजार २ सय १३ ट्याब्लेट, १ लाख ४७ हजार ९ सय ७२ एम्पुल, २ हजार ५ सय ९१ कोरेक्स, १ हजार ४ सय २२ डाईलेक्स, ७ सय ३५ एम्फेटामाईन, २ सय ७८ फेन्सिडेल, ८१ पोल्याण्ड,३१ प्रोजिन, १८ डिआर रेड्डिस, ८५ पिस सिरिन्ज, ५ कोडिन, ६ डिकफ, १ सय ४० ऐटेन, २ सय २० ग्राम मेटाफेटामाईन, २ सय ९९ अनरेक्स, ५६ लाब्रोटी, २२ प्रोमिथाईजेन र २ सय १० केजी भाङ समेत प्रहरीले बरामद गरेको छ ।

प्रविधिको विकासले विश्व एक गाँउ बनेको छ । संगठित एवं अन्तर्राष्ट्रिय गिरोहको सञ्जालले लागूऔषध कारोबार नियन्त्रणमा समस्या छ । विकास र शान्तिमा नकारात्मक असर पार्ने र विकृति फैलाउने यस कार्यलाई रोकी दुर्व्यसनमुक्त समाज निर्माण गर्नु चुनौती थपिएको छ । यस समस्या र निराकरण सम्बन्धमा नेपाल प्रहरीका पूर्व केन्द्रीय प्रवक्ता–सूचना अधिकारी प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक उत्तमराज सुवेदी भन्छन्, “लागूऔषध दूर्व्यसन, यसको कारोबार, ओसारपसार, अन्तर्राष्ट्रिय समस्याको रुपमा देखा परेको छ । यसलाई निराकरण गर्न नेपाल प्रहरीले विभिन्न उपाय अपनाउँदै आएको छ । यस क्रममा समुदाय(प्रहरी साझेदारी कार्यक्रम अन्तर्गत नेपाल प्रहरीले लागूऔषध नियन्त्रण तथा सेवन न्यूनिकरण गर्न सचेतनामूलक कार्यक्रम संचालन गर्दै आएको छ । समुदायसँग निकट भएपछि कारोबारको सूचना आइरहेकोले कारोबारीलाई स्रोतमै समात्न सफल भएका छौं ।”

साथै चुनौति सामना गर्दै लागूऔषध कारोबार नियन्त्रणका लागि नेपाल सरकारले लागूऔषध नियन्त्रण रणनीति २०६६ लागू गरेको छ । गृह मन्त्रालयले गृह प्रशासन सुधार योजना २०७४ अन्तर्गत बुँदा नम्बर ७३ देखि ७६ सम्म लागूऔषध सम्बन्धी नीति तथा योजना समावेश गर्नुको साथै लागूऔषध निषेध र मदिरा नियन्त्रण अभियान २०७५ शुरु गरेको छ । विद्यमान कानुनलाई अभियानकै रुपमा लिएर नेपाल प्रहरी लागूऔषध कारोबार, प्रयोग र दुर्व्यसनी नियन्त्रण गर्न सक्रिय भई लागेको छ । प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक सुवेदी भन्छन्, “प्रहरीको विशेष अभियान र कानुन कार्यान्वयनलाई अझ सशक्त बनाउने प्रहरी महानिरीक्षकज्यूको निर्देशनले यस्ता क्रियाकलापमा संलग्न व्यक्तिहरु पक्राउ र ठूलो मात्रामा लागूऔषध बरामद भइरहेको छ ।”

लागूऔषधको ओसारपसार, खुल्ला सीमाना र लागूऔषधको सहज प्राप्तिको कारण कारोबार बढ्नु प्रमुख कारण हो । लागूऔषध व्यवसाय र प्रयोग हुने ठाउँहरु पहिचान गरी प्रहरीले ती क्षेत्रमा कारवाही तीव्र पारेको छ ।

ग्रामीण क्षेत्रमा हुने गाँजा र अफिम खेतीको भरपर्दो अनुगमन प्रणाली नहुनु, खर्चिलो सूचना व्यवस्थापन विधि र बजेटको सीमितता नै नियन्त्रणका चुनौती हुन । चुनौति र समाधानका सम्बन्धमा लागूऔषध नियन्त्रण व्यूरोका प्रवक्ता प्रहरी उपरीक्षक कृष्ण प्रसाई भन्छन्, “गाँजा चरेश पहाडी भागमा आँफै उम्रन्छन । खुल्ला सीमानाको कारण तस्करले कारोवार गर्ने विभिन्न उपाय अपनाउँछन । यस्ता चुनौति समाधान गर्न ब्यूरोले सीमित साधनस्रोत र जनशक्तिको उच्चतम प्रयोग गरी काम गर्दै आएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय सन्धी सम्झौताको परिधिमा रहेर राष्ट्रिय, अन्तर्राष्ट्रिय निकायहरुसँग समन्वय गरी काम भइरहेको छ । गोष्ठी सेमिनारबाट दक्षता हासिल गर्दै दक्ष कुकुर समेतको प्रयोगबाट अनुसन्धानमा सफलता प्राप्त हुँदै आएको छ ।”

गलत तरिकाबाट अर्थोपार्जन गर्ने उद्धेश्यले लागूऔषध ओसारपसार तथा गैरकानुनी कार्य भइरहेको देखिन्छ । लागूऔषधले पार्ने असरका बारेमा परिवार, समाज तथा विद्यालयबाट उचित मार्गदर्शनको अभाव र साथीहरुको लहैलहैमा लागेर लागूऔषधको दुर्व्यसनीमा फसेको पाइन्छ । यस्ता विविध कारणलाई नियन्त्रण गर्न एवं सभ्य, सुसंस्कृत समाज निर्माण गर्न नेपाल प्रहरीले देशभरिनै समुदाय–प्रहरी साझेदारी कार्यक्रम मार्फत टोलटोलमा समूह, उपसमूह खडा गरी सचेतनामूलक कार्यक्रम गर्दै आएको छ । गैरकानुनी काम गरेमा कारवाहीको साथै आर्थिक प्रलोभनमा परी वा अन्य जुनसुकै कारणबाट पनि यस्ता काम गर्न नहुने सन्देश दिन सचेतनामुलक कार्यक्रम गर्दै आएको छ । यसबाट लागूऔषध अवैध कारोवार तथा सेवन रोकथाम गर्न थप सफलता मिल्ने अपेक्षा छ ।

अवैध घरेलु मदिरा बिक्री वितरण कार्यमा संलग्न पक्राउ
पर्सा । बीरगंज महानगरपालिका–१६ स्थित नगवा चोकबाट अवैध घरेलु मदिरा बिक्री बितरण कार्यमा संलग्न ३ जनालाई करिब ६० लिटर मदिरा सहित आइतबार प्रहरीले पक्राउ गरेको छ ।
पक्राउ पर्नेहरुमा जिल्ला बारा निजगढ नगरपालिका–४ बस्ने २४ बर्षीया सुस्मा लामा, सोही ठाउँ बस्ने ३८ वर्षीया अनिता लामा र सर्लाही, शंकरपुर नगरपालिका–२ घर भई हाल पर्सा, बीरगंज महानगरपालिका–१० रानीघाट बस्ने २१ बर्षीय राजेश ठकुरी रहेका छन् ।

जिल्ला प्रहरी कार्यालयबाट खटिएको प्रहरी टोलीले लु.२ ह ४२१६ नम्बरको अटोरिक्सालाई जाँच गर्ने क्रममा उक्त अटोरिक्साभित्र बिक्री बितरणको लागि लुकाई ल्याएको अवैध मदिरा फेला पारी अटोरिक्सा सहित उनीहरुलाई पक्राउ गरिएको हो । उनीहरुलाई थप आवश्यक कारवाहीको लागि आन्तरीक राजस्व कार्यालय बीरगंजमा पठाइको जानकारी दिएको छ ।

अवैध लागूऔषध गाँजा बरामद
सर्लाही । लालबन्दी नगरपालिका–१ नवलपुर बजारबाट अवैध लागूऔषध गाँजा करिब ५ किलो सोमवार दिउँसो प्रहरीले वरामद गरेको छ । ईलाका प्रहरी कार्यालय सर्लाहीबाट खटिएको प्रहरी गस्ती टोलीले बा.३९ प ५४४५ नम्बरको मोटरसाईकल रोक्न खोज्दा उक्त मोटरसाइकल छोडी चालक फरार भएकाले उक्त मोटरसाईकल जाँच गर्दा उक्त लागूऔषध गाँजा फेला पारी मोटरसाइकल सहित बरामद गरेको ।
फरार मोटरसाइकल चालकको खोजी गर्नुका साथै यस सम्बन्धमा प्रहरीले थप अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

सवारी दुर्घटनामा मृत्यु
सर्लाही, बसबरिया गाउँपालिका–३ स्थित सडकमा ज.१ त ७२२० नम्बरको ट्याक्टर अनियन्त्रित भई सोमबार दिउसो दुर्घटना हुँदा गम्भीर घाइते भएका ट्याक्टर चालक सोही गाउँपालिका बस्ने १८ वर्षीय आशिक महतोको उपचारको लागि बरहथवा अस्पतालतर्फ लैजाने क्रममा बाटौमै मृत्यु भएको छ । दुर्घटनामा घाइते भएका ट्याक्टरमा सवार आशिकका भाई १६ वर्षीय आदित्य महतोलाई बरहथवा अस्पताल हुँदै थप उपचारको लागि बीरगंज पठाइएको छ । यस सम्बन्धमा प्रहरीले आवश्यक उद्दार तथा अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

मृत अवस्थामा फेला
बाग्लुङ, जैमिनी नगरपालिका–८ तत्लोगौरस्थित कालीगण्डकी नदीको किनारमा हाल नाम, थर वतन नखुलेका करिब ३५ वर्षीय पुरुष सोमबार दिउसो मृत अवस्थामा फेला परेका छन् ।

मकवानपुर, हेटौंडा उपमहानगरपालिका–१५ शिखरपानी बस्ने ८० वर्षीय कृष्ण बहादुर वाईवा शिखरपानी सामुदायिक वनमा भिरबाट लडेर मृत्यु भएको अवस्थामा सोमबार बिहान फेला परेका हुन् । यस सम्बन्धमा स्थानीय प्रहरीले आवश्यक अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

विभिन्न धनमाल चोरी
पर्सा । वीरगंज महानगरपालिका–२४ रामघर्वास्थित गेन्डा सेकेण्डरी स्कूल र जानकी प्राथमिक विद्यालयबाट टिभि १ थान, ल्यापटप २७ थान र पानी तान्ने मोटर १ थान सोमबार दिउसो चोरी भएको छ । फरार चोरहरुको प्रहरीले खोजी गर्नुका साथै यस सम्बन्धमा आवश्यक अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

आगलागीबाट विभिन्न धनमाल नष्ट
कञ्चनपुर, कृष्णपुर नगरपालिका–१ भेटघाट शिविर बस्ने मदन नेपालीको घरमा चुल्होमा बालेको आगोबाट सोमबार दिउसो आगलागी हुँदा करिब ३ लाख ५० हजार रुपैयाँ बराबरको धनमाल जलेर नष्ट भएको छ । स्थानीय बासिन्दाको सहयोगमा प्रहरीले आगलागी नियन्त्रणमा लिनुका साथै यस सम्बन्धमा आवश्यक अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

सुवेदीलाई काठमाडौंको कमाण्ड दिँदा लामालाई व्यूरोमा सरुवा