ओलीको युरोप यात्रा, इशाईकरणको श्रुंखला !

काठमाडौं । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली सानोतिनो जुलुस नै लिएर युरोप सयर गरी आज स्वदेश फर्किएका छन् । गत जेठ २५ गते युरोप भ्रमणमा निस्कँदा उनको मुहारमा जुन तेज देखिन्थ्यो आज फर्कंदा भने गलित/थकित देखिए । किनभने उनको युरोप भ्रमण फगत् र बिना उपलव्धिको बन्न पुग्यो ।

अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन आईएलओको शतबार्षिकी समारोहमा भाग लिन सुरुमा स्वीट्जरल्याण्डको जेनेभामा सम्पन्न कार्यक्रममा उनको सहभागिता अर्थविहिन थियो । किनभने श्रममन्त्री मात्रको उपस्थितिले पनि त्यो वैठक पूर्ण हुने अवस्था थियो ।

बेलायती सेनामा भर्ती हुने गोर्खा सैनिकका बारेमा भारतको संलग्नताको अब कुनै औचित्य छैन । मुद्धालाई सतहमा देखाएर उनले भित्रभित्रै अरु नै काम पो गरे की भनेर शंका उपशंका गर्ने ठाउँ भने दिए । उनको परराष्ट्र मामला हेर्ने टिम आलोकाँचो देखियो ।

ओलीको भ्रमणका पछाडि लुकेको चाहना अरु नै हुन सक्छ । तर आवरणमा भने नेपाल र नेपालीको हित रक्षाको मुद्धा अघि सारिएको थियो । भ्रमणका बेला बेलायतसँगको गोर्खा सैनिक सम्वन्धी महत्वपूर्ण सन्धि पुनरावलोकन गर्ने सन्दर्भ उठाइयो । जुन सान्दर्भिक र नेपालको हितको पक्षमा थियो र छ पनि । नेपाल, भारत र बेलायतबीच सन् १९४७ नोभेम्बर ९ मा सम्पन्न उक्त त्रिपक्षीय सन्धि अब धेरै पुरानो भइसकेको छ ।

आज यो सन्धिमा परिमार्जन गरी बेलायतसँग द्विपक्षीय गर्दा नेपाललाई फाइदा पुग्ने हो । समयानुकल परिमार्जन गर्दा मुलुकको हितमा हुने निश्चित हो । तर बेलायती प्रधानमन्त्री टेरेजा मेलेले राजिनामा दिएको बेला उनी भ्रमणमा जानु भनेको कूटनीतिक सुझबुझ बिल्कुलै नहुनु हो । किनभने राजिनामा दिएको कार्यकारी प्रमुखले दीर्घकालिन असर पर्ने सन्धिसम्झौतामा हस्ताक्षर गर्ने हैसियत राख्दैन । यतिको ज्ञानसमेत नभएका प्रधानमन्त्री ओलीले बेलायती समकक्षीसँगको भेटमा यो प्रसंग उठाउनु लाजमर्दाे कुरा हो । त्यसैले आवरणमा देखिएको भन्दा भिन्न उद्येश्य र लक्ष्यका साथ ओलीको युरोप यात्रा भएको मान्नेहरु धेरै छन् ।

स्वभाविक रुपमा बेलायतसँग कुनै निर्णय गर्नसक्ने हैसियत थिएन । तर यसबाट नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय रुपमै घोर बेइज्जत भयो । बेलायत र नेपालले जारी गरेको संयुक्त वक्तव्यमा सन्धि परिमार्जनको सन्दर्भमा कुनै चर्चा भएको उल्लेख गरिएन । बेलायती सेनामा भर्ती हुने गोर्खा सैनिकका बारेमा भारतको संलग्नताको अब कुनै औचित्य छैन । मुद्धालाई सतहमा देखाएर उनले भित्रभित्रै अरु नै काम पो गरे की भनेर शंका उपशंका गर्ने ठाउँ भने दिए । उनको परराष्ट्र मामला हेर्ने टिम आलोकाँचो देखियो ।

बाहिर देखाउने कुनै गतिलो मुद्धा नभएपछि ओलीले नेपाली समुदायसँग भेट्ने र अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा प्रवचन दिएरै आफ्नो भ्रमणको औचित्य पुष्टि गर्ने कोशिश गरे । लगत्तै फ्रान्स पुगेका ओलीको भ्रमण पनि श्रीमती राधिका शाक्यलाई पेरिसको आईफिल टावर अवलोकन गराउन सफल मानियो । अन्तरंगमा भने उनले अरु नै मुद्धामा मात्रै आफूलाई सरिक गराएको ठान्नेहरु प्रशस्त छन् ।

बिना तयारी युरोप यात्रामा निस्कँदा मुलुकले करोडौंको खर्च व्यहोर्नु परेको छ । केवल ओली र उनका मन परेकाहरुको सयरका लागि मात्र मुलुकले यत्रो धनराशीको व्ययभार खप्नुपर्ने अवस्था आएको छ । ओलीको यो भ्रमणप्रति स्वयं परराष्ट्र मन्त्रालयका उच्च पदस्थ कर्मचारी समेत आश्चर्यका परेका छन् । कूटनीतिक क्षेत्रका ज्ञाताहरुले पनि ओलीको कूटनीतिक बचकनाको आलोचना गरेका छन् । यद्यपि भित्रभित्रै ओलीले ठूलै मिशन पूरा गरेको मान्नेहरु पनि छन् ।

फ्रान्स भ्रमणका बेला भू–उपग्रह खरिदको सम्झौता गर्ने हौवा पिटाइएको थियो । तर उपलव्धिशून्य । नेपाल अब स्याटलाइट युगमा प्रवेश गरेको भनेर दुनियाँ सामू डिङ हाँकेका उनले तयार गरिएको कम्पनीसँग सम्झौता गर्न सकेनन् । स्याटलाइट उपलब्ध गराउने भनिएको कम्पनी कालोसूचीमा परेको खबर उनले त्यही पुगेपछि मात्र चाल पाए । कुन कम्पनीको अवस्था के छ भन्नेसम्मको हेक्का राख्न नसक्ने सल्लाहकार समूहको जम्बो टोली बोकेर पेरिस पुगेका उनको भ्रमण निरर्थक बन्यो रुपमा । सारमा के गरे त्यो अहिले सार्वजनिक भइसकेको छैन । यस्तै नेपाली विमानलाई फ्रान्सलगायत युरोपेली अकाशमा उड्न अनुमति दिलाउने गुड्डी हाँकेका उनको प्रस्तावलाई फ्रान्सले धोती लगाइदिएको छ । तर आज नेपाल फर्केपछि विमानस्थलमा पत्रकारहरुसँग उनी भन्दै थिए – अब नेपाली विमानले युरोपको अकाश प्रयोग गर्न सक्ने वातावरण तयार भएको छ । ठोस रुपमा के काम भएको छ, त्यो भने उनले बताउन सकेनन् ।

बिना तयारी युरोप यात्रामा निस्कँदा मुलुकले करोडौंको खर्च व्यहोर्नु परेको छ । केवल ओली र उनका मन परेकाहरुको सयरका लागि मात्र मुलुकले यत्रो धनराशीको व्ययभार खप्नुपर्ने अवस्था आएको छ । ओलीको यो भ्रमणप्रति स्वयं परराष्ट्र मन्त्रालयका उच्च पदस्थ कर्मचारी समेत आश्चर्यका परेका छन् । कूटनीतिक क्षेत्रका ज्ञाताहरुले पनि ओलीको कूटनीतिक बचकनाको आलोचना गरेका छन् । यद्यपि भित्रभित्रै ओलीले ठूलै मिशन पूरा गरेको मान्नेहरु पनि छन् ।

ओलीको युरोप भ्रमण त्यसै भएको थिएन । यसका पछाडि ठूलो रहस्य लुकेको मान्नेहरु प्रशस्त छन् । प्रधानमन्त्रीको युरोप यात्रा सुरु हुनु र संसद्मा गुठी विधेयक दर्ता हुनु केवल संयोग मात्र होइन ।

प्रधानमन्त्री ओलीको सचिवालयले पनि भ्रमणबाट के के प्राप्ति भयो भनेर स्पष्ट गर्न सकेको छैन । स्वदेश फर्के लगत्तै सचिवालयले जारी गरेको प्रेस विज्ञप्तिमा लम्बेतान फेहरिस्त राखिएको छ । विभिन्न ९ बुँदामा जारी गरिएको विज्ञप्तिमा प्रधानमन्त्रीको भ्रमणको सिलसिलेवार तालिका मात्र समेटिएको छ । कुन दिन कहाँ गएको , कसलाई भेटेको जस्ता प्रसंग मात्र विज्ञप्तिमा उल्लेख गरिएको छ । कुनै उपलव्धि भएको विषयलाई राख्न नसक्नुलाई फितलो कूटनीतिक भ्रमण टिप्पणी गरिएको छ । यसबारे संसद्मा पक्कै कुरा उठ्ने नै छ । विपक्षी मात्र होइन सत्ता पक्षले समेत यो विषयमा गम्भिरतापूर्वक कुरा उठाउने बुझिएको छ ।

अब चुरो कुरोतिर जाऊँ । ओलीको युरोप भ्रमण त्यसै भएको थिएन । यसका पछाडि ठूलो रहस्य लुकेको मान्नेहरु प्रशस्त छन् । प्रधानमन्त्रीको युरोप यात्रा सुरु हुनु र संसद्मा गुठी विधेयक दर्ता हुनु केवल संयोग मात्र होइन । यसलाई विपक्षीले मात्र होइन सत्तापक्षीय नेता कार्यकर्ताले समेत पत्याएका छैनन् । खासगरी उपत्यकाका नेवार समुदायसँग आवद्ध नेता कार्यकर्ताले यो विषयलाई नेपाली धर्म, संस्कृति र परम्परा मास्न पश्चिमाको ग्राण्ड डिजाइन अन्तर्गत गराइएको भ्रमण भनेर विश्लेषण गरेका छन् ।

बाघ कराउनु र बाख्रा हराउनुको तालमेल यसैसँग जोडेर हेर्न थालिएको छ । किनभने कुनै प्रसंग र मुद्धा नभएका बेला ओली युरोप भ्रमणमा निस्कनुका पछाडि नेपालमा इशाईकरणको मुुद्धा नै मुख्य हो भन्ने ठम्याई उनीहरुको रहेको छ । स्मरण रहोस् ओली लगायत नेकपाका शीर्ष नेताहरुको इशाइ धर्म प्रचारकको भूमिका सार्वजनिक भइसकेका छन् । ओली आफैं पनि होलीवाइनको अगुवा हुन् । त्यसैले ओलीको युरोप यात्रालाई बाहिर जसरी व्याख्या गरिएपनि भित्र चाहिं इशाईकरणकै श्रुंखलाका रुपमा जोडेर लिनेहरु धेरै छन् । यसबारे भोलिका दिन थप स्पष्ट हुने नै छ ।