राष्ट्रपतिको सक्रियताले नेकपा एकतामा नयाँ विवाद

काठमाडौं । सत्तारुढ नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीमा बल्लतल्ल एकता त भयो तर नयाँ विवाद लिएर । आन्तरिक लोकतन्त्रलाई तिलाञ्जली दिएर बलपूर्वक गरिएको एकता स्वतस्फूर्त नभई करबलले भएको देखिन्छ । एकता प्रकृयामा मुख्य तगारोका रुपमा रहेको स्कूल विभागको विवाद मिलाउन त मिलाइयो, तर नयाँ विवाद खडा गरेर । प्रधानमन्त्री खड्गप्रसाद ओलीकै चाहना अनुसार, ईश्वर पोखरेललाई विभागको नेतृत्व दिइएको छ तर आलोचनामुक्त बस्नुपर्ने निकायकै सक्रियतामा । अर्थात राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीको पहलमा यो काम भएको छ ।

जसले पार्टी भित्रै नयाँ विवाद खडा गरिदिएको छ । स्कूल विभागको विवाद मिलाउन राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी नै फिल्डमा उत्रनु परेको छ । स्व. मदन भण्डारीको राजनीतिक लाइन बमोजिमको सैद्धान्तिक दस्ताबेजलाई पार्टीको आधिकारिक मार्गदर्शन बनाउन राष्ट्रपति भण्डारी पदीय मर्यादाको सीमा नाघेर राजनीतिक मैदानमा उत्रिइन् ।

मदनको लाइन नै आधिकारिक बनाउने गरी ईश्वर पोखरेलले जनताको बहुदलीय जनवादको विकल्पमा अरु केही हुन नसक्ने अडान लिएकाले पूर्व माओवादीले उनको विरोध गर्दैै आएको थियो । तर राष्ट्रपति भण्डारीले यो मुद्धामा वामदेव गौतमको साथ र सहयोग जुटाएर ईश्वरलाई स्कूल विभागको नेतृत्व दिने वातावरण बनाइन् । पार्टी महासचिव विष्णु पौडेलले यसका लागि मुख्य भूमिका निर्वाह गरेको पूर्व एमाले सम्वद्ध एक नेताले बताएका छन् ।

नेकपाका दुई नेता खड्गप्रसाद ओली र पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ विदेश भ्रमणमा निस्किएका बेला महासचिव पौडेलले धेरै नै दौडधूप गरे । उनले वामदेव गौतम र ईश्वर पोखरलेबीच धेरै चरणमा कुरा गराए । साथै राष्ट्रपति विद्यादेवीको प्रभावको दुरुपयोग गर्ने काम पनि पौडेलले गरे । वामदेवलाई विद्याको सरकारी निवास मै पु¥याए । ओली र गौतमबीच सम्वन्ध सुधार हुँदा पूर्व एमालेमा सहजै पकड कायम हुने तर्कले यहाँ काम गरेको छ । ओलीसँग राम्रो सम्वन्ध बनाउन पछिल्लो समय गौतम आफैं लालयित थिए ।

यो कुराको भेउ पाएकी विद्याले गौतमको मनोभावनामा राम्रैसँग खेलिदिइन् । भेटका बेला गौतमलाई नेकपामा रोजेको पद दिलाउने वचन उनले दिएको स्रोतको भनाई छ । तर त्यसका लागि ईश्वर पोखरेललाई स्कूल विभाग जिम्मा दिने वातावरण तयार गर्नुपर्ने सर्त राखियो ।

यसका लागि गौतम राजी भए । प्रचण्डलाई मनाउन सके यो काम गाह्रो नभएको नेताहरुले अनुमान गरेका थिए । प्रचण्डका समेत प्रिय पात्र वामदेवले यो जिम्मेवारी सहजै लिए । राष्ट्रपति भण्डारीले नै प्रचण्डलाई केही समयपछि प्रधानमन्त्री बनाउने प्रस्ताव राख्न सुझाइन् ।

नेकपा भित्र अध्यक्षद्वयको दादागिरीले आम कार्यकर्ता मै निराशा बढाएको उनको तर्क छ । यति बेला पूर्व एमाले निकट नेता कार्यकर्ता बढी नै आक्रोशित छन् । साथै आलंकारिक राष्ट्रपतिबाट देखाइएको सकृयताले संविधानकै खिल्ली उडाएको उनको भनाई छ । पूर्व एमाले भनेको चुस्त, दुरुस्त, र जीवन्त संगठन भएको पार्टी थियो । आफ्नो नाम सार्वजनिक नगर्ने सर्तमा उनले भने माओवादीलाई पार्टीमा छिराउने वित्तिकै सबै मर्म र आस्था मूर्छित बनाइएको छ । विगत एक वर्षदेखि नेकपाको केन्द्रीय कमिटी बैठक बसेको छैन ।

नभन्दै वामदेवले प्रचण्डलाई भेटेर त्यस्तै प्रस्ताव राखिदिए । प्रचण्ड यसमा सहमत भए । तर ओलीको सहमति आवश्यक रहेको प्रचण्डको सर्त थियो । यो सन्देश वामदेवले राष्ट्रपतिलाई दिए । विद्याले यो काम आफूले गराउने वचन दिइन् । प्रधानमन्त्री ओली सिंगापुरबाट फिर्केपछि विष्णु पौडेलले सबै विस्तारमा बताए । साथै विद्याले पनि ओलीमाथि दवाव बढाइन् । फलत : ओली हाललाई प्रचण्डको चाहना पूरा गर्न सहमत देखिए ।

ईश्वरलाई स्कूल विभाग दिन यो उपयुक्त अवसर हो भन्ने उनको ठम्याई रह्यो । सोही बमोजिम ओलीले प्रचण्डलाई उधारो प्रधानमन्त्रीको आश्वासन दिए । त्यसले प्रचण्डलाई उत्साहित बनायो । दुवै अध्यक्षबीच यसबारे पटक–पटक छलफल भए । सबै भेटमा वामदेव र विष्णु पौडेल सहभागी थिए । यसबाट ओलीले एउटा तिर चलाएर तीनवटा शिकार गरेका छन् ।

पहिलो त वामदेवलाई पूर्णतः आफ्नो पकडमा लिन उनी सफल भएका छन् भने दोस्रोमा प्रचण्डलाई उधारो प्रधानमन्त्री बनाउने आश्वानबाट ईश्वरलाई स्कूल विभागमा ल्याउने बाटो खोलेका छन् । तेस्रो तर सबैभन्दा महत्वपूर्ण चाहिं पार्टी भित्रका स्थायी प्रतिपक्षी माधवकुमार नेपालको हूर्मत लिन उनी सफल भएका छन् । पार्टी भित्र सधैं अफ्ठेरो पार्ने नेपाललाई वरियताक्रम घटाउने गरी निर्णय गर्ने अवस्था बनाइएको छ ।

पार्टीका पूर्व अध्यक्ष एवं नेता झलनाथ खनाल सधैं आफ्नो मानमर्दन भएको भन्दै वरियताको प्रश्न उठाउँदै आएका नेता हुन् । ओलीले अब यो मुद्धा सचिबालयमा औपचारिक रुपमै वहसको विषय बनाइदिएका छन् । झलनाथ आफैंले यो मुद्धा प्रवेश गराएका छन् । झलनाथलाई तेस्रो वरियता दिने गरी निर्णय गर्न नेताद्वय सहमत भएका छन् । यसले माधवकुमार नेपालको भने कन्पारा तताएको छ । आफूलाई निचो देखाउन र पार्टी कब्जा गर्न ओली पक्षले षडयन्त्र गरेको उनको बुझाइ छ । यसको सशक्त प्रतिकार गर्ने उनको तयारी छ । तर अध्यक्षद्वय र झलनाथ एक ठाउँमा उभिएपछि माधवको लाली गवाईको कुनै अर्थ देखिंदैन ।

तर यसले पार्टी एकीकरणसँगै नयाँ विवाद र अविश्वास भने खडा गरिदिएको छ । कुनै पनि बेला विष्फोट हुन सक्ने अवस्था छ । नेपाल पक्षधर छुट्टै छलफल र सम्वादमा जुटेको छ । प्रचण्ड र वामदेवले आफूलाई ठूलो धोका दिएको माधवको बुझाई रहेको छ ।

निकट नेताहरुसँग उनी निरन्तर छलफल गरिरहेका छन् । तर के गर्ने भन्ने ठोस निर्णयमा भने पुग्न नसकेको उनी निकट एक नेताले बताएका छन् । नेकपा जति ठूलो र शक्तिशाली भयो आन्तरिक लोकतन्त्र भने त्यति नै कमजोर र निरिह बनेको उनको टिप्पणी छ ।

स्कूल विभाग विवादले ओली तनावमा

नेकपा भित्र अध्यक्षद्वयको दादागिरीले आम कार्यकर्ता मै निराशा बढाएको उनको तर्क छ । यति बेला पूर्व एमाले निकट नेता कार्यकर्ता बढी नै आक्रोशित छन् । साथै आलंकारिक राष्ट्रपतिबाट देखाइएको सकृयताले संविधानकै खिल्ली उडाएको उनको भनाई छ । पूर्व एमाले भनेको चुस्त, दुरुस्त, र जीवन्त संगठन भएको पार्टी थियो । आफ्नो नाम सार्वजनिक नगर्ने सर्तमा उनले भने माओवादीलाई पार्टीमा छिराउने वित्तिकै सबै मर्म र आस्था मूर्छित बनाइएको छ । विगत एक वर्षदेखि नेकपाको केन्द्रीय कमिटी बैठक बसेको छैन ।

अरु निकाय पनि आलंकारिक जस्ता मात्र भएका छन् । जति पनि निर्णय हुन्छ , केवल दुई अध्यक्षको कोटको खल्तीबाट हुने गरेको छ । अध्यक्षद्वयको निर्णयलाई अनुमोदन गर्ने निकाय मात्र बनेको छ पार्टी सचिवालय । नेकपाको भित्र आन्तरिक लोकतन्त्र कमजोर मात्र होइन सैद्धान्तिक पक्ष समेत फितलो बन्न थालेको छ । दुई तिहाई समर्थनमा सरकार बनेपछि ओलीमा देखापरेको अहंकारले घर गरेको छ । त्यसैले स्वतन्त्रता, लोकतन्त्र, जनअधिकार, मानव अधिकार र प्रेस स्वतन्त्रता कमजोर बनाउन खोजिएको छ ।