को बन्ला नयाँ आईजीपी ? दौडधुप तीव्र

१६ असार, काठमाडौं । असारे झरीसँगै नेपाल प्रहरीमा नयाँ आईजीपीका लागि दौडधुप शुरु भएको छ । वर्तमान प्रहरी महानिरीक्षक अर्थात आईजीपी ठाकुरप्रसाद ज्ञवाली ३० बर्षे सेवा हदका कारण  असार २४ गते अनिवार्य अवकाश पाउँदै छन । उनले बिदा लिएपछि नयाँ आईजीपी को बन्ने भन्ने चासो बढेको छ ।

यसपटक दुईजना मात्रै आईजीपी बन्ने दौडमा छन् । एआईजी शैलेश थापा क्षेत्री र हरिबहादुर पाल । अबको एक हप्तापछि दुई जनामध्ये एकजना नेपाल प्रहरीको २८ औँ आईजीपी बन्दैछन् ।

यसअघिसम्म आईजीपी दौड आरोप, प्रत्यारोपका साथै अस्वस्थ्य प्रतिष्पर्धामा सिमित छ । तर यसपटक भने त्यति चर्को विवाद छैन । दुईजनामध्ये एकजना आईजीपी बन्ने भन्दै राजनीतिक रुपमा पनि ठूलो दाउपेच छैन । यद्यपी दुबै जनाले भित्रभित्रै राजनीतिक लबिङ तीब्र पारेका छन ।

खासगरी आईजीपी बनाउन गृहमन्त्री, प्रधानमन्त्री र सत्तारुढ पार्टीको नेतृत्व एकमत हुनुपर्छ । धेरैजसाे बार्गेनिङका रुपमा पनि सत्तारुढ पार्टीका अध्यक्ष वा प्रधानमन्त्रीले आफ्नो ‘फेवर’को मान्छेलाई आईजीपी बनाउने प्रचलन छ । तर यसपटक थापा र पाल दुबैको राजनीतिक पृष्ठभूमि स्पष्ट रुपमा खुलेको छैन ।

सम्भावना थापाको बढी, तर…..

शैलेश थापा क्षेत्री प्रहरीमा इमान्दार अधिकृत हुन । उनकाे भित्री साँठगाँठ र चलखेल त्यति धेरै बाहिर आएकाे पनि छैन् । सर्वेन्द्र खनाल आईजीपी रहेका बेला उनी नेपाल प्रहरीको प्रवक्ता थिए । लामो समय प्रहरी हेडक्वार्टरमा बसेका उनको पत्रकारसँग पनि राम्रो सम्बन्ध छ ।

जुनसुकै पत्रकारको फोन पनि सजिलै उठाउने र दिन मिल्नेसम्मका सुचना उपलब्ध गराउने थापा पत्रकार र प्रहरी अधिकारीको रोजाईमा पनि पर्छन । सत्तारुढ नेकपासँग नजिक मानिने थापाको ‘कनेक्सन’ प्रधानमन्त्री ओलीसम्मै छ ।

नेकपाका खास नेताहरुसँग विशेष सम्बन्ध रहेका कारण उनलाई आईजीपी बनाउन प्रधानमन्त्री ओलीलाई खासै गाह्रो छैन । तर यसबीचमा उनका प्रतिष्पर्धी पालले कुनै चलखेल नगरेमा थापा स्वतः नेपाल प्रहरीको २८ औँ आईजीपी बन्नेछन ।

वरिष्ठताका आधारमा पनि थापा पालभन्दा अगाडी छन । राजनीतिक पहुँचमा भन्दा इमान्दार भएर जनताको सेवा गर्न रुचाउने थापा प्रहरी संगठनको छवि उचो पार्न चाहने व्यक्ति हुन । भित्री रुपमा राजनीतिक दलका नेताहरुसँग मिलेर स्वार्थ लिने र खोज्ने प्रवृत्ति थापामा छैन ।

स्पष्ट वक्ता र कुशल प्रहरी अधिकृत भएका कारण पनि उनी अबको आईजीपी बन्ने मुख्य दाबेदार हुन । तर फोहोरी खेल भनेर चिनिने राजनीतिक दाउपेचले कसलाई आईजीपी बनाउँछ भन्ने एकिन छैन । यसअघि प्रहरीमा उच्च योगदान तथा इमान्दारिता देखाएपनि रमेश खरेललाई छाडेर सर्वेन्द्र खनाललाई सरकारले आईजीपी बनाएको थियो ।

नेपाल प्रहरीमा वरिष्ठता मिचेर आफु अनुकुलका व्यक्तिलाई आईजीपी बनाइएका थुप्रै उदाहरण छन । सोही कारण आईजीपी बन्नुअघि प्रहरी अधिकारीले राजनीतिक पहुँच र नेताहरुलाई निकै रिझाउनुपर्ने बाध्यता पनि छ । त्यसमा थापा कति लागिपरेका छन ? भन्ने कुरा उनी आईजीपी भएपछि मात्रै थाहा हुनेछ ।

प्रहरीमा इन्स्पेक्टर, डीएसपी, एसपी, एसएसपी र डीआईजी हुँदा थापाले गरेका थुप्रै काम प्रशंसनीय मानिन्छन । तर प्रहरीमा इमान्दारका नाममा औषत कामलाई प्राथमिकता दिने चलन हराउदै गएको छ ।

तर पनि इमान्दारिता र प्रहरी संगठनको छबि उचो बनाउन मानव स्रोत एवं प्रशासन विभागको नेतृत्वबाटै थापा आईजीपी बन्ने सफल दौडमा छन ।

हरिबहादुर पाल : प्रहरीभित्रको प्रवृत्ति

प्रहरीभित्र हरिबहादुर पाल प्रवृत्ति नै बनेको छ । सेवा अवधिको अधिकांश समय मैदानमा खटिएका हरिबहादुर पाल जब्बर स्वभावका आक्रामक प्रहरी अधिकारी हुन । खासगरी राजनीतिक पहुँच र साँठगाँठमा रमाउने पाल द्वन्द्वकालमा कर्णालीमा खटिएका थिए ।

तत्कालिन नेकपा माओवादीको ‘बंकर’ मानिने रोल्पामै गएर काम गरेका पालसँग फिल्डको अनुभव धेरै छ । तर उनको स्वभाव प्रहरी संगठनभित्र त्यति धेरै पाच्य मानिदैन । अपराध अनुसन्धान तथा कार्य विभागको नेतृत्वमा रहेका पाल आईजीपीको दौडमा कमजोर छैनन् ।

विगतमा प्रजातान्त्रिक धारमा रहेका उनले आफू आईजीपी बन्नैका लागि नेकपाको ‘क्याम्प’मा छिरिसकेका छन । व्यापारिक घरानाका व्यक्तिसँग विशेष सम्बन्ध बनाइराख्ने पाल व्यापारिक स्वार्थमा अगाडी देखिन्छन । खासगरी प्रधानमन्त्री ओलीलाई पटक पटक विवादमा तान्ने यति होल्डिङ्ससँग पालको विशेष सम्बन्ध छ ।

यतिका मालिक स्वर्गीय आङछिरिङ शेर्पा जीवित रहेको खण्डमा उनी स्वतः आईजीपी बन्थे भन्ने केही राजनीतिकर्मीको टिप्पणी छ । शेर्पा ताप्लेजुङमा भएको हेलिकोप्टर दुर्घटनामा तत्कालिन पर्यटनमन्त्री रविन्द्र अधिकारीसँगै मृत्युवरण गर्न पुगेका थिए ।

शेर्पाको निधनसँगै पालको आईजीपी बन्ने सम्भावना कमजोर बनेको हो । यद्यपी शेर्पाका नातेदारहरुको प्रधानमन्त्री ओलीसँग राम्रो सम्बन्ध रहेकाले साेही सम्बन्धका भरमा पाल आईजीपी बन्न पनि बेर लाग्दैन । तर यसका लागि नेकपाका अध्यक्ष प्रचण्ड र गृहमन्त्री रामबहादुर थापा बादलको कम्तीमा समर्थन चाहिन्छ ।

त्यसमाथि यति होल्डिङसका कारण पटक पटक विवादमा तानिएका प्रधानमन्त्री ओली यसपटक त्यो आलोचनाबाट बच्न थापालाई नै आईजीपी बनाउन पनि सक्छन । यी अनेकन चाँसो, चिन्ता, चलखेल र दौडधुपका बाबजुद नेपाल प्रहरीको २८ औँ आईजीपी को बन्छ ? भन्ने कुरा एकहप्तापछि सबैलाई थाहै भैहाल्नेछ ।

तर कम्तीमा यसपटक चाँही चलखेल र भनसुनका आधारमा नेपाली प्रहरीलाई बदनाम हुनबाट जोगाउने गरी आईजीपी छानियोस भन्ने सबैको चाहना छ ।