यस्ताे छ कमल थापाको कथा

आफूलाई ‘परम्परागत शक्तिको धरोहर बोकेको पार्टी’ भनी दावी गर्ने राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) मा हालै भएको महाधिवेशनले राष्ट्रिय राजनीतिमा सकारात्मक र उत्साहजनक सन्देश दिंदै नौलो तरङ्ग उठायो, जुन तरङ्गलाई राजनीतिक लहरको रुपमा हेर्न चाहन्छन आमनागरिकहरू । विगत डेढ दशकदेखि राप्रपाको अध्यक्षको आसनमा एकछत्र ढलीमली गर्दै आएका कमल थापालाई उनीभन्दा १० वर्ष कान्छा जनजाति–पुत्र राजेन्द्र लिङ्देनले १९९ मतले हराएर नेतृत्व आफ्नो हातमा लिन सफल भएका छन् ।

राप्रपा भन्ने पार्टी कमल थापा प्रवृत्तिको ‘उद्योग’ भईरहेको अवस्थामा राजेन्द्रले त्यो हैसियत खोसिदिए । कमल थापा आफूले सांसद पद बेचेर बनाइएका एक झुन्ड मानिसको बलमा संविधानसभा भित्र सौदावाजी र संविधानविरोधी जोरजुलुममा लागेका थिए । किनकि उनलाई यो लोकतन्त्रको संवाहक हुनु छैन, उनी यस लोकतन्त्रका फगत उपभोक्ता हुन् र त्यसको लागि राप्रपा उनको उद्योग ।

उनलाई चाकरी अति मनपर्छ र चम्चागिरी चाहिन्छ । पार्टीलाई एक मालिक र सहस्र दासको अखडा बनाउन कसरत गर्दै आएका तिनै कमल थापाको कथा हो यो, जसको छोटकरी नाम पनि ‘क.था.’ हुन्छ । आफूले पार्टी कुनै हालतमा नफुटाउने भन्दै सार्वजनिक सभामा श्रीमद भागवदगिता हातमा लिएर कसम खाएका कमल थापा त्यसलाई पालन गर्न तयार छन् ? भन्ने अब अर्को परीक्षामा उनी उभिएका छन् ।

कमल थापाको ‘एको ऽहम् द्वितियो नास्ति, न भूतो न भविष्यति’ भन्ने खालको मान्यताले गर्दा यसले दोस्रो संविधानसभामा जनताबाट पाएको जनसमर्थन चौथो पार्टीको हैसियत सदावहार नदी होइन, मनसूनभरि उर्लिने खहरेजस्तो हुनपुग्यो । अहिलेको नेपालमा राजावादीले बनाएका गणतन्त्रवादी र गणतन्त्रवादीले आर्जेका राजावादी छन् । राजतन्त्रका कतिपय पिशाचहरू ‘राजावादी’ को कल्की लगाइरहेका छन्, जसका नाइके हुन् कमल थापा ।

के नेपाललाई हिन्दुराज्य बनाउनुपर्छ भन्ने नारा राप्रपाको मौलिक एजेन्डा हो ? भ्रममा नपरौँ, होइन । एमाओवादीको टाङ्मुनि छिरिसकेका संसदवादी दलहरूले ०४७ को संविधानलाई च्यातेर रद्दीको टोकरीमा पुर्याएपछि ८१ प्रतिशत हिन्दुबहुल जनताको प्रिय भए पनि यो एजेन्डालाई राज्यले बेवारिश बनाइदियो । ‘सडकमा आप लिएकोलाई औँलो दिनेले लैजान्छ’ भन्ने उखान झैँ ठूलो जनाधार बोकेको यस एजेन्डालाई ‘प्रतिगमनको इन्जिन’ बन्न दिने त एमाओवादीलगायत आजका ‘परिवर्तनकारी शक्ति’हरू नै हुन् । त्यसैले ०४७ को संविधानले प्रत्याभूत गरेका यी प्रावधान कमल थापा प्रवृत्तिको कमाइ होइन, यसबाट उनीहरू भाग्यमानी भएका मात्र हुन् ।

राप्रपाले बोकेका एजेण्डालाई जनताले मन पराएका छन् । सामान्य जनताका मनमा एकनासले बसेको धारणा के हो भने यहाँ कुनै न कुनै राजतन्त्र रहे मुलुकको भलै हुने थियो । ‘गणतन्त्रवादी’ हरूको बाह्रमासे रत्यौली हेर्दाहेर्दा वाक्कदिक्क भएका जनतामा यो धारणा प्रगाढ हुनु स्वाभाविक हो ।

जब राजावादीको नसुध्रेको मति देखिन्छ, तब गणतन्त्र नै ठीक भन्न थाल्छन् जनता । कमल थापाको ‘एको ऽहम् द्वितियो नास्ति, न भूतो न भविष्यति’ भन्ने खालको मान्यताले गर्दा यसले दोस्रो संविधानसभामा जनताबाट पाएको जनसमर्थन चौथो पार्टीको हैसियत सदावहार नदी होइन, मनसूनभरि उर्लिने खहरेजस्तो हुनपुग्यो । अहिलेको नेपालमा राजावादीले बनाएका गणतन्त्रवादी र गणतन्त्रवादीले आर्जेका राजावादी छन् । राजतन्त्रका कतिपय पिशाचहरू ‘राजावादी’ को कल्की लगाइरहेका छन्, जसका नाइके हुन् कमल थापा ।

हो, देशमा राजतन्त्रबारे अभावको प्रभाव देखिन थालेको छ । मानिसहरू राजसंस्था खोजिरहेका छन् र खोजी बढिरहेको छ । एमाओवादीबाट फुटेर बनेको मोहन वैद्य नेतृत्वको नेकपा–माओवादी, नारायणमान बिजुक्छें नेतृत्वको नेपाल मजदूर किसान पार्टी (नेमकिपा), एमालेका संस्थापक तर आजकाल नेकपा (माले) नामक एक सानो पार्टीका नेता सीपी मैनालीले कुनै न कुनै रुपको राजतन्त्र चाहिएको आशय व्यक्त गरिसके ।

पार्टी महामन्त्री हुँदै यिनले अध्यक्ष राणासँग गम्भीर मतभेद देखाए, पार्टी अफिस नारायणचौर (नक्साल) स्थित भवनमा आफ्नो कार्यकक्षमा लगाएको ताला यिनले एक हुल समर्थक र डनहरू लगी फुटाएर पार्टीप्रति जबरजस्तीको ब्यवहार देखाएका थिए ।

यसबाट अहिलेका नालायक नेताहरूको होस–हवास खाइदिने कारक बनेको हो । त्यसैले उनीहरू पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रलाई जेल हाल्नुपर्छ भन्नेसम्मका कुरा गरेर रन्थनिएको हालत देखाइरेका छन् । कमल थापाले पनि पार्टी अध्यक्षमा आफ्नो पराजयको कारण आफ्ना अन्तवर्ती बेइमानी, कमजोरी, भ्रष्टाचारी चरित्र र तानाशाही शैलीलाई स्वीकार्न चाहेनन् । पराजयको दोष राजा ज्ञानेन्द्रतिर ईंगित गर्दै ‘निर्मल निवास’ तिर थोपरे ।

पञ्चायतकालमा यिनलाई ‘ब्यवस्थाको प्रोडक्टलाई नै मुलुकको पहिलो प्रधानमन्त्री बनाउने’ भनी शरच्चन्द्र शाहहरूले राजा वीरेन्द्रलाई विन्ती गरेर यिनलाई प्रधानमन्त्रीमा ग्रुम गर्ने सिलसिलामा नेतृत्व कुशलताबारे अध्ययन र तालिमका लागि बेलायत पठाइएको थियो । त्यो बेलाका हार्डलाइनर दरबारियाहरूको मान्यता थियो, पञ्चायतकालमा जति पनि प्रधानमन्त्री भए ती सबै कांग्रेस वा कम्युनिष्टबाट आएका सेकेण्डह्याण्ड कार्यकर्ता मात्र प्रधानमन्त्री बने । पञ्चायतले उत्पादन गरेको मान्छे प्रधानमन्त्री नै भएन । यसका लागि कमल थापालाई अगाडि सारियो । तर त्यो अवसर नआउँदै पञ्चायत ढल्यो ।

राजतन्त्रको सम्भावनामा चुमजुम्रा टाँसिएजस्तो भएका छन् ‘राजावादी पिशाच’ हरू जो मालिकको नाकमा झिँगा बस्यो भनेर त्यसलाई धपाउन तरबार चलाउने खालका नोकर भएपछि मालिकको के गति हुनु ! पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रको समस्या नै यही भयो । राजतन्त्रको सम्भावनामा राजावादी पिशाचको घात परिरहेको अहिलेको अवस्था हो ।

राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीको २०५४ सालमा भएको दोस्रो (वीरगञ्ज) महाधिवेशनले सूर्यबहादुर थापालाई अध्यक्ष निर्वाचित गरेको थियो भने प्रकाशचन्द्र लोहनी, पशुपति शम्शेर राणा र कमल थापालाई क्रमशः उपाध्यक्ष, महासचिव र प्रवक्तामा नियुक्त गरियो । २०५९ सालमा पोखरामा भएको राप्रपाको तेस्रो महाधिवेशनबाट पशुपति शम्शेर अध्यक्ष र कमल थापा महामन्त्री भएका थिए । पार्टी महामन्त्री हुँदै यिनले अध्यक्ष राणासँग गम्भीर मतभेद देखाए, पार्टी अफिस नारायणचौर (नक्साल) स्थित भवनमा आफ्नो कार्यकक्षमा लगाएको ताला यिनले एक हुल समर्थक र डनहरू लगी फुटाएर पार्टीप्रति जबरजस्तीको ब्यवहार देखाएका थिए ।

२०६२ सालमा राप्रपाको विशेष महाधिवेशन काठमाडौंमा बोलाइयो । यो उनकै समुहको हर्कत थियो । त्यो महाधिवेशनमा अध्यक्ष पशुपति शम्शेरमाथि अविश्वास प्रस्ताव पारित गरियो, र सोही महाधिवेशनबाट यिनी पार्टी अध्यक्ष र पद्मसुन्दर लावती उपाध्यक्ष भए । २०६३ साल कार्तिकमा क.था.ले अध्यक्ष पदबाट राजीनामा दिए र पार्टी अध्यक्षमा ल्याइयो २०३६ सालमा जनमत संग्रहको अभियानमा बहुदल पक्षमा लागेका पूर्वपञ्च तथा गिरिजाप्रसाद कोइरालाका नातेदार रवीन्द्रनाथ शर्मालाई । तर उनको कमजोर स्वास्थ्य स्थितिका कारण २०६४ को फागुनमा शर्मा अध्यक्ष पदबाट हटे र सो पद पुनः क.था.लाई नै दिइयो ।

कमल थापा जाँड–रक्सी, चुरोट खैनी सेवन गर्दैनन् । नेपाली राजनीतिमा खुव प्रचलित सुन्दरी मोह पनि यिनमा छैन । लेख–पढ र चिन्तनमा यिनी औसतभन्दा माथि नै छन्, खेलकूदमा त कुरै भएन । फुटबल र टेनिसका राम्रा खेलाडी हुन् यी । राजनीतिक संस्कारमा यिनी प्रजातन्त्रवादी होइनन् । त्यो संस्कार पाउन यिनले अझै दश पाथी नून खानुपर्छ ।

नेपालमा राजतन्त्रको सम्भावना नरहेको होइन । राजतन्त्र फर्कियो भने जनताले त्यसलाई सहज रुपमा लिनसक्छन्, तर फर्काइदिने कसले ? राजतन्त्र फर्किने फर्काउने कुरा अब यहाँका जनताका हातमा त रहेन भने विदेशीका दास भइसकेका दलहरूबाट होला भन्न झन् सकिन्न ।

राजतन्त्रको सम्भावनामा चुमजुम्रा टाँसिएजस्तो भएका छन् ‘राजावादी पिशाच’ हरू जो मालिकको नाकमा झिँगा बस्यो भनेर त्यसलाई धपाउन तरबार चलाउने खालका नोकर भएपछि मालिकको के गति हुनु ! पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रको समस्या नै यही भयो । राजतन्त्रको सम्भावनामा राजावादी पिशाचको घात परिरहेको अहिलेको अवस्था हो । कमल थापाको अवस्था त्यही भयो कि यिनी राजतन्त्रको सम्भावनामा खेल्नसक्ने खेलाडी बन्लान् भनेको त राजावादी पिशाचका नाइके मात्र बन्नपुगे ।