प्रेम के हो ? कसरी अनुभव गर्ने ?

२३ बैशाख,काठमाडाैं । प्रेम मानव जीवनको भावनात्मक शब्द हो । तर, यसलाई परिभाषित गर्न असम्भव छ । प्रेमलाई शब्दमा व्याख्या गरेर साध्य छैन । जसरी हामीले हावामा उडिरहेको फुलहरुको सुगन्ध देख्न सक्दैनौं तर अनुभव गर्न सक्छौं । त्यस्तै प्रेम पनि एक भावना हो । यसलाई महसुस गर्न सक्छौ । प्रेमको व्यक्ति पिच्छे फरक,फरक धारण र परिभाषा हुुन्छ । यही नै भन्ने तथ्य सहितको परिभाषा भने छनै ।

जुन प्रेम आकर्षणबाट सुरु हुन्छ, त्यो क्षणिक हुन्छ । त्यसको आयु हुदैन । कति खेर कहाँ नेर सकिन्छ पत्तै हुदैन । आकर्षण घटदै गएमा या समाप्त भएमा प्रेम लुप्त हुन्छ । जुन प्रेम सुख, सुविधाबाट प्राप्त हुन्छ, घनिष्ठता त हुन्छ तर, सधैका लागी उत्साह, आनन्द र खुशी भने मिल्दैन ।यो सिमित समय सम्मका लागी मात्र हुन्छ ।

प्रेम त अनन्त हुन्छ । तपाई प्रेमको जति नजिक जानुहुन्छ, त्यती नै आकर्षण लाग्छ । प्रेम आकाश जस्तै अनन्त छ, जसको कुनै सिमा छैन् । प्रेमको कुरा हर कोहीले गर्छन् तर यसलाई महसुस र बुझ्ने विरलै भेटिन्छन् ।

प्रेमको रुप
प्रम भनेको निश्वर्थ हुन पर्छ । दिने दिने मात्र केही कुराको आशा नगरीएको एउटी आमाले आफ्ने सन्तानलाई गर्न माया जस्तो पवित्र, निश्चल हुन पर्छ । बच्चा जव आफ्नो आमाको गर्भबाट बाहिर आउँछ । उसको लागि प्रेमको अर्थ आमा हुन्छ ।साचो माया गर्न एक प्रेमीको लागि उसको प्रेमिका सबै थोक हुन्छ । उदाहरणको लगि लैला–मजनु, रोमियो–जुलियट, मुना–मदन आदि ।

प्रेम दुःखदायी या सुख जस्तो नि हुनसक्छ यो तपाईमा तपाईको पाटनरमा निर्भर गर्छ । एउटाले मात्र चाहेर सहयात्रा समधुर हुदैन । तपाईलाई थाहा छ । प्रेम प्राप्त गर्नु मात्र हैन । गमाउनु पनि प्रेम हो । किनकी, प्रेम प्राप्त गर्नको लागि केही गुमाउनु पनि पर्छ । बदलामा केहि नपाइकन केहि गुमाउनुमा केहि कष्ट हुँदैन् भने यसको मतलव तपाईको उ प्रति सच्चा प्रेम हो ।

प्रेम अनमोल हुन्छ । तर, निःशुल्क पाइन्छ । तपाईले तय गर्न सक्नुहुन्न, प्रेम कहिले, कहाँ र कति बेला हुन्छ । प्रेम न त बेच्न सकिन्छ न किन्न । कसैले पनि कसैलाई प्रेम गर्न बाध्य पार्न सकिदैन् । प्रेम एक सर्वशक्तिशाली अनुभुति हो । कतिपयले आफ्नो भावनाको प्रकट गर्नको लागि यसको उपयोग या दुरुपयोग पनि गर्न सक्छन् ।

प्राचिन ग्रिक वासीले प्रेमलाई ७ शब्दमा परिभाषित गरेका छन्

स्टोगे प्राकृतिक स्नेह जुन प्रेम हामी आफ्नो परिवारलाई दिन्छौं ।
इरोज यौन या कामुक इच्छा । यो सकारात्मक या नकारात्मक पनि हुन सक्छ ।
अगप विना शर्तको स्वाभाविक प्रेम
ल्युडस क्रिडात्मक प्रेम, बच्चाको प्रेम, छेडखानी या फ्लर्टिङ
प्राग्मा दिर्घकालीन प्रेम, जुन विवाहित जोडीमा हुन्छ ।
फिलिया मानसिक प्रेम
फिलौटिया स्वयंमा प्रेम

हामी जुन कुरा अनुभव गर्छौ, त्यसलाई हाम्रोे मस्तिष्कको दायाँ भागले नियन्त्रण गर्छ भने हाम्रो भाषालाई मस्तिष्कको बायाँ भाग कन्ट्रोल गर्छ । यदि हामी धेरै पटक र भिन्न परिस्थितिमा भनिरहन्छौं कि म तिमीलाई माया गर्छु । यसले प्रेम कमजोर पारिदिन्छ । जस्तैः हामी दिनभरिमा एउटै कुरा भन्न सक्छौं । आई लभ म्युजिक, आई लभ आइसक्रिम, आई लभ क्रिकेट, आई लभ यु जस्ता शब्द प्रयोग गर्छौ । वास्तकितामा यो प्रेमको भावना शायद नै हुन्छ ।

एक वैज्ञानिकको अनुसार;
प्रेम एक केमेस्ट्री हो । जैविक रुपमा यो एक न्युरोलोजिकल स्थिति हो । जस्तै, भोक या प्यास । तर, यसलाई हामी धेरै समयसम्म अनुभव गर्न सक्छौं । धेरैजसोले भन्ने गर्छन, प्रेम अन्धो हुन्छ । किनभने यसमा हाम्रो कन्ट्रोल हुँदैन् ।

प्रेम अस्थाई यौनइच्छा हो, जसमा केहि रसायन टेस्टोस्टेरोन र ओस्ट्रोजन हुन्छ । सच्चा प्रेममा मस्तिष्कबाट अन्य रसायनको मिश्रण फेरोमोस, डोपामाइन, नोरएपिनफ्राइन, सेरोटोरिन, अक्सीटोसिन, वेसोप्रेसिन निस्कन्छ ।

एक दार्शनिकका अनुसारः
प्रेम एक भावुक प्रतिबद्धता हो । यो कुनै व्यक्ति, समाज, देश या प्रकिृतिसँग हुन सक्छ ।

एक उपन्यासकारका अनुसारः
प्रेमबाट ठुल्ठुला उपन्यास र कथाको जन्म लिन्छ । प्रेम यहि कुरामा निर्भर रहन्छ कि तपाई कोसँग कुन परिस्थितिमा हुनुहुन्छ र कति सुरक्षित हुनुहुन्छ । तपाईलाई त्यति नै जरुरी लाग्छ, जसरी साँस फेर्नको लागि हावाको आवश्यकता हुन्छ । यसलाई गुमाउँदा तपाईलाई शारिरक र मानसिक पिडा हुन्छ ।

एक मनेवैज्ञानिकका अनुसारः
प्रेम एक प्राकिृतिक शक्ति हो । त्यसमा हाम्रो धेरै कन्ट्रोल हुँदैन् । जस्तो मौसम, चन्द्रमा या सौर्यमण्डल । जसमा हाम्रो कन्ट्रोल हुँदैन् । केहि व्यक्तिका अनुसार प्रेम दुई व्यक्तिकोबीच एक असाधारण सम्बन्ध हो जुन परस्पर विश्वास, सम्मान र स्नेहसँग जोडिएको हुन्छ । र जति गहिरो हुन्छ त्यतिनै प्रेम गहिरो हुन्छ ।

किंग सोलेमनको भनाईः
जुन तरिकाले तपाईले पानीमा आफ्नो प्रतिबिम्व देख्नुहुन्छ । पुरुषको मन पनि त्यस्तै हुन्छ । तपाइलाई कसले प्रेम गर्छ भने तपाईको मनमा उसको प्रेमको महसुस हुने गर्छ ।

प्रेम भनेको दुई आत्माको पवित्र मिलनलाई माया भनिन्छ । स्वार्थपूर्ण गरिएको प्रेम भनेको धोका हो । आज महिलामाथि जतिपनि घटना भएका छन् सवै एकातर्फको प्रेमको कारणले गर्दा भएको देखिन्छ । एउटा पुरूषले गर्ने मायामा कि स्वार्थमा गरेको हुन्छ वा जीवनसाथी पाउनका निमित्त गरेको हुन्छ ।