जनता लडाएर लोकतन्त्र ? नेताहरुको दम्भले पुनः सामाजिक द्वन्द्वको खतरा

जनतासँग प्रत्यक्ष सम्बन्ध राख्ने स्थानीय तहको निर्वाचन सकिएको छ । सिंहदरबार घरदैलोमा ल्याउने अभियान अन्तर्गत मतदान भयो ।पालिकाहरुका प्रतिनिधि चुन्न मतदान भएर मत गणनासमेत सुरु भएको छ । परिणाम जे आउला तर यसपटकको निर्वाचनमा ठूला दलका नेताहरुको दम्भका कारण समाजमा पुनः अर्को खाले द्वन्द्वको बीउ रोपिन खोजेको देखिएको छ ।

एमाले अध्यक्ष केपी ओलीको जसरी पनि माओवादी केन्द्र र त्यसका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ एवं एमालेबाट अलग भएर बनेको एकीकृत समाजवादी र त्यसका अध्यक्ष माधवकुमार नेपाललाई धूलो चटाउने दम्भका कारण अहिले एमाले कार्यकर्ता भौतिक रुपमै आक्रमणमा उत्रिएका छन् ।

त्यस्तै प्रचण्ड र नेपालको दम्भ पनि कम रहेन । उनीहरुका पार्टी कार्यकर्तालाई पनि जसरी पनि केपी ओलीको तेजोबध गर्ने योजना अनुसार आफ्ना कार्यकर्तालाई लड्न तम्तयार बनाए । जसले गर्दा देशका विभिन्न ठाउँमा झडप भए । माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादीसँग अधिकांश स्थानीय तहमा गठबन्धन गरेर अघि बढेकाले यो द्वन्द्वमा कांग्रेसका कार्यकर्ता पनि मिसिन पुगे । देउवालाई पनि सत्ता र शक्ति चाहिएकै छ ।

यसले स्थानीय जनप्रतिनिधिहरुले निर्वाचित भएर विकास, निर्माण र जनताको पक्षमा काम गर्लान्, सामाजिक सद्भाव बढाउलान् भन्दा पनि सामाजिक द्वन्द्व र भोट अनुसार विभेदको खेती नै गरेर समय बिताउने हुन् कि भन्ने खतरा बढेर गएको छ । जसले जहाँ सक्यो त्यहाँ अनियमितता बढाउने हुन् कि भन्ने त्रास बढाएको छ ।

स्थानीय निर्वाचन शान्तिपूर्ण र आपसी सद्भाव बढाउने हुनुपर्ने हो । दलहरुले स्थानीय जनताको आवश्यकता अनुसार विकास निर्माण, शिक्षाको गुणस्तर बढाउने, स्वास्थ्य सेवा विस्तार र गुणस्तर बढाउने योजना बनाउनुपर्ने हो । यी कुरालाई वास्ता नगरेर सामान्य मानवीय आवश्यकताका सेवा सुविधा नभएका गाउँ तथा शहरलाई स्मार्ट बनाउने, पूरै डिजिटलाइज्ड बनाउने, औद्योगिक गाउँ बनाउने जस्ता घोषणापत्र बनाएको देखियो ।

जुनसुकै दलका प्रतिनिधिले जिते पनि मिलेर काम गर्नुपर्छ, सामाजिक सद्भाव राख्नुपर्छ भन्ने कुरा भुलेर कसरी प्रतिस्पर्धी सिध्याउने मानसिकता बढाउँदै लगेको देखियो । यसले भौतिक आक्रमणका घटना बढे । देशका ३७ स्थानमा झडपका घटना भए । निर्वाचनका क्रममा भएका झडप रोक्न देशका ५१ ठाउँमा प्रहरीले हवाई फायर नै गर्नुपर्यो । उदयपुरमा गोली लागेर एक युवकको मृत्यु नै भयो । प्रहरी जवान पनि घाइते भए भने एकजना अर्का बालक पनि घाइते भएको समाचार आएको छ । देशका अरु अनेकौं स्थानमा पनि झडपमा परी नागरिक घाइते बन्न गएका समाचार आएका छन् ।

परिवारमा फाटो ल्याइदिए, नातासम्बन्धमा फाटो ल्याइदिए, समाजमा फाटो ल्याइदिएर वर्षौं सँगै बसेका, दुःखसुख साटेर जीवन गुजारेका छिमेकी र आफन्तलाई शत्रु बनाइदिए । पण्डित एक अर्काका लागि बिटुला भए, छोरी ज्वाइँसमेत शत्रु बने । केही समय यस्तो दुष्टताले घर जमायो ।

कसले बुथ कब्जा गर्ने ? कसले फर्जी मत हाल्ने भन्ने होडमा बाँके र हुम्लामा एमाले र माओवादीका कार्यकर्ताबीच भएको खुकुरी हानाहानमा एक दर्जनभन्दा बढी व्यक्ति घाइते भएका छन् । तनहुँको व्यास नगरपालिकाका मेयर र उम्मेदवारमाथि नै आक्रमण गरियो । तराईका कतिपय स्थानमा मतपेटिका लुटेर दौड्दै गरेका तस्बिर सार्वजनिक भएका छन् । यति मात्रै होइन देशका अनेकौं स्थानमा यिनै पार्टीका कार्यकर्ताबीच विभिन्न निहुँमा गम्भीर खालका झडप भएका छन् ।

यसले के देखाउँछ भने तत्कालीन एमाले र माओवादी केन्द्र मिलेर बनेको नेकपा फुटेपछि केपी ओली, प्रचण्ड र नेपाल तथा तिनको पक्ष र विपक्षमा लाग्ने नेताहरुको मनमा विकास भएको चरम दुष्टता र अति अहंमको परिणाम हो यो । यसमा नेपाली कांग्रेसका नेताहरुले पनि आफ्ना कार्यकर्तालाई संयमित राख्न, सिष्टता कायम गराउन सकेनन् । यो निर्वाचनले उसको छवि पनि धमिल्याइदिएको छ । दलका नेताहरुमा पलाएको अति दम्भ र दुष्ट मानसिकताका कारण प्रदेश र संघको निर्वाचनमा पनि यो क्रम बढेर जाने सम्भावना धेरै छ । यो राष्ट्र र नेपाली समाजका लागि अत्यन्तै दुखद कुरा हो ।

सोझा जनता हो कि क्या हो भनेर मर्न मार्न तयार भएर लागे । समाजमा तीव्र द्वन्द्व फैलियो । ठूलो धनजनको क्षति भयो । जब माओवादी सत्तासीन भयो, जनताका आँखा खुले । जातीय, सामाजिक द्वन्द्वले त उस्तै सामाजिक हैसियत, उस्तै आर्थिक क्षमता, उस्तै जीवनचर्या भएका जात-जातिबीचको लडाइँले त हाम्रै क्षति पो गरिहेको रहेछ भन्ने बुझे । नेताहरुले त सत्ता र शक्ति प्राप्त गर्न पो हामीलाई लडाएका रहेछन् भन्ने उनीहरुलाई स्पष्ट भयो ।

दलका नेताहरुले आफूलाई प्रजातन्त्रवादी वा लोकतन्त्रवादी भनेपनि आफ्नो दम्भ र महत्वाकांक्षा पूरा गर्न सधैं जनतालाई लडाउने र समाजमा आपसी फाटो पार्ने प्रयास गरे । २०४६ सालको पहिलो जनआन्दोलनपछि जनतालाई तीव्र रुपमा कांग्रेस र कम्युनिष्टमा विभाजन गर्ने अभियान चलाए । परिवारमा फाटो ल्याइदिए, नातासम्बन्धमा फाटो ल्याइदिए, समाजमा फाटो ल्याइदिएर वर्षौं सँगै बसेका, दुःखसुख साटेर जीवन गुजारेका छिमेकी र आफन्तलाई शत्रु बनाइदिए । पण्डित एक अर्काका लागि बिटुला भए, छोरी ज्वाइँसमेत शत्रु बने । केही समय यस्तो दुष्टताले घर जमायो । पछि समाजका आँखा खुले, होइन हामी त पार्टीका भरौटे लठैत भएर हाम्रा सम्बन्ध बिगार्नपट्टि पो लागेछौं, छिमेकी, नातासम्बन्ध, सद्भाव त हाम्रो मुटु रहेछ, नेताले अन्धो बनाएछन् भन्ने बुझे र फेरि सद्भाव बढाए । नेपाली पनको अस्तित्व कायम रह्यो ।

माओवादीहरुले सामन्ती व्यवस्था, भ्रटाचार र विभेदविरुद्ध लड्ने भन्दै जातीय विद्वेषलाई आफ्नो शक्ति आर्जनको हतियार बनायो । सोझा जनता हो कि क्या हो भनेर मर्न मार्न तयार भएर लागे । समाजमा तीव्र द्वन्द्व फैलियो । ठूलो धनजनको क्षति भयो । जब माओवादी सत्तासीन भयो, जनताका आँखा खुले । जातीय, सामाजिक द्वन्द्वले त उस्तै सामाजिक हैसियत, उस्तै आर्थिक क्षमता, उस्तै जीवनचर्या भएका जात-जातिबीचको लडाइँले त हाम्रै क्षति पो गरिहेको रहेछ भन्ने बुझे । नेताहरुले त सत्ता र शक्ति प्राप्त गर्न पो हामीलाई लडाएका रहेछन् भन्ने उनीहरुलाई स्पष्ट भयो । अब त सबै पहिलेकै जस्तै सद्भाव बढाउन लागि रहेका छन् । जनताका कोही शत्रु नहुने अवस्था आयो । अहिले द्वन्द्वपीडितको एकतादेखि सामाजिक सद्भाव नेपालको मौलिक अवस्थामै पुगेको छ ।

मधेशको हकअधिकार कायम गर्ने नाममा मधेशी र पहाडीबीच ठूलो द्वन्द्व सिर्जना गरियो । पहाडीमूलका नागरिकलाई तराईबाट लखेट्ने अभियान नै चलाउन उस्काए नेताहरुले । तराई मधेशका जनताले त्यसै गरे । पहाड र तराईबीचको सद्भाव नराम्रोसँग खल्बलियो । उनीहरुलई पनि तत्कालै होस आयो, हामी त नेताका खेलौना पो बनेछौं । दुवै समुदाय भाइभाइ पो रहेछौं । एउटाको अस्तित्व रहे अर्काको अस्तित्व पनि रहने रहेछ भन्ने स्पष्ट भए । अहिले तराईबासी र पहाडीबासीबीच द्वन्द्व छैन ।

अहिले फेरि एमाले कम्युनिष्ट र प्रचण्ड, माकुने कम्युनिष्ट, त्यसमा कांग्रेस पनि एक अर्कालाई सिध्याउने ? कस्तो डरलाग्दो र खतरनाक दुष्टता ? यसले जनतालाई कुनै पनि रुपमा फाइदा गर्ने छैन । ओलीको शक्ति बढे उनी सर्वेसर्वा बन्नेछन्, प्रचण्ड, माकुनेले शक्ति र सत्ता हासिल गरे उनीहरु नै मालिक बन्नेछन् । यही द्वन्द्वमा जनतालाई सधैं लड्नुबाहेक केही प्राप्त हुने छैन । न समानता न जनवाद, न विकास न समृद्धि । लगभग दुई तिहाई बहुमतको नेकपा सरकारको रवैया कसले देखेन र ? संविधानलाई आफ्नो पक्षमा पार्न जस्तो व्याख्या गरे पनि हुने त रहेछ नि । नेताहरु जनताका कति ठूला शत्रु ? जनताले यसलाई समयमै बुझ्नु अति आवश्यक छ है ।