लिङदेनको १४ सीटसहित संसदीय यात्रा सुरु, थापाको यात्रामा पूर्णविराम !

२३ मंसिर, काठमाडौं । पञ्चायतकालदेखि नै राजनीतिमा प्रभाव जमाउँदै आएका राप्रपा नेपालका अध्यक्ष कमल थापाको संसदीय राजनीतिक यात्रामा पुर्णविराम लागेको छ । पार्टीको महाधिवेशनमा हारको वेदनाले पार्टी विभाजन गर्न पुगेका थापाको पार्टीले आम निर्वाचन २०७९ मा नराम्रो हार व्यहोर्न पुग्दा उनको राजनीतिक यात्रा रोकिएको छ । उनी राजेन्द्र लिङदेनका अगाडि लज्जास्पद अवस्थामा पुगेका छन् ।

गत मंसिरमा सम्पन्न पार्टीको महाधिवेशनमा अध्यक्ष पदमा उठेका थापा अर्का उम्मेदवार राजेन्द्र लिङदेनसँग पराजित भएका थिए । पराजित भएपछि उनले लिङदेनको नेतृत्वलाई असहज मान्दै पार्टी फुटाएर राप्रपा नेपाल गठन गरेका थिए । सुरुमा उनले लिङदेनलाई निकै ठूलो धक्का दिने अनुमान गरिएपनि उनले सोचेअनुसार नेताहरुले साथ दिएनन् । अधिकांश राम्रा नेताहरु लिङदेनकै पक्षमा देखिए ।

मंसिर ४ को आम निर्वाचनमा उनले नेकपा एमालेसँग चुनावी सहकार्य गर्दै एमालेको सुर्य चिह्नबाट चुनाव लडेका थिए । तर, सधैं जित निकाल्दै आएका उनको क्षमता एमालेको सहयोगले पनि थापालाई जित दिलाउन सकेन । यो निर्वाचनमा उनी पराजित मात्र भएनन्, उनको पार्टीले समानुपातिक मतमा ३० हजार पनि कटाउन सकेन । थापाले देशभरीबाट ३० हजार मतसमेत नपाउँदा उनले छोडेर गएका लिङदेन भने १४ सीटसहित संसदमा पुगेका छन् ।

निर्दलीय पञ्चायती व्यवस्थाको अन्त्य सँगै गठन भएको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीको इतिहासले ३० बर्ष भन्दा बढी समय व्यतित गरिसकेको छ ।तीन दशकको अवधिमा पटकपटकको विभाजन झेलेको राप्रपा कुनै समय सत्ता राजनीतिको निर्णायक शक्ति समेत बनेको थियो । जसको उपयोग थापाले मजैले गरेका थिए । गणतन्त्र स्थापनापछि पुरानै एजेन्डासहित हरेक जसो चुनावमा प्रतिस्पर्धा गदै आएका थापाले अघिल्लो पटक पनि राप्रपालाई राष्ट्रिय पार्टी बनाउन सकेका थिएनन् ।

उनी राप्रपा नेपाल पार्टी खोलेर गएपछि पुरानो राप्रपा चम्किएको छ । राप्रपाले प्रतिनिधिसभाको प्रत्यक्षतर्फ ७ सीट जितेको छ भने समानुपातिकमा पनि ७ सीट नै पााएको छ । राप्रपाका अध्यक्ष लिङदेन १४ सीट लिएर संसदमा पुग्दा थापा भने घर न घाटको अवस्थामा आइपुगेका छन् । २०४६ सालको राजनीतिक परिवर्तनपछि पूर्वपञ्च भनिएकाहरुको पार्टीको पहिचान बनाएको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी राप्रपाले निकै उतारचढाव झेल्दा थापा पनि सााथमै रहेका थिए । उनकै नेतृत्वमा तीन पटक पाार्टी विभाजन पनि भएको थियो ।

बहुदलीय व्यवस्था बहाली भएपछि राप्रपा थापा र राप्रपा चन्दको नामबाट दुई पार्टी बनेका थिए । पूर्व प्रधानमन्त्री सुर्यवहादुर थापाको पार्टी र अर्का पूर्व प्रधानमन्त्री लोकेन्द्रवहादुर चन्दको पार्टीले २०४८ को आम निर्वाचनमा खासै उल्लेख्य प्रदर्शन गर्न सकेनन् । त्यतिबेला थापा नेतृत्वको पार्टीले १ सीट जित्यो भने चन्द नेतृत्वको पार्टीले ३ सिटमा विजयी भयो । उक्त निर्वाचनपछि उनीहरूले पार्टी एकतासमेत गरेका थिए । २०५१ को मध्यावधि निर्वाचनमा सो पार्टीले प्रतिनिधिसभामा २० सीट जित्न सफल भयो र संसदको तेस्रो ठूलो दलको रुपमा स्थापित भएको थियो ।

त्यसबेला कुनै पनि दलले बहुमत प्राप्त गर्न नसक्दा चन्द नेतृत्वमा रहेको एउटा समूह एमालेसँग गठबन्धन सरकारमा सामेल भएपछि दलमा पुन विभाजनको श्रुङखला सुरु भएको थियो । एमालेसँग गठबन्धन सरकारमा सामेलपश्चात २०५३ फागुन २९ गते चन्द तेस्रो पटक नेपालका प्रधानमन्त्री बने । सूर्यबहादुर थापाको नेतृत्वमा रहेको समूहले काग्रेससँग गठबन्धन गरेको थियो । गठबन्धन गरेर सरकारमा सामेल हुने विषयले पुन राप्रपाभित्र फुटको अवस्था आयो ।

पार्टीले लोकेन्द्र बहादुर चन्द र नौ समर्थकलाई निष्कासन पनि गर्याे । पछि चन्दले आफ्नै पार्टी सुरु गरे । २०५६ को निर्वाचनमा पनि दुबै पक्ष एक्ला एक्लौ सहभागी भए । सूर्यबहादुर थापाले ११ सीट जिते भने लोकेन्द्र बहादुर चन्द नेतृत्वको पार्टीले कुनै पनि सीट जित्न सकेन । पुन चुनावपश्चात यी दलबीच फेरि एकीकरण भयो । दोस्रो पटक भएको एकीकरणको केही समयमै पुन २०६१ मा पार्टी पुन विभाजित भयो ।

पार्टीका पूर्व अध्यक्ष थापाले राष्ट्रिय जनशक्ति पार्टी नामक नयाँ दलको गठन गरे । २०६३ मा राष्टिय प्रजातन्त्र पार्टीको विभाजनको रुपमा कमल थापाले राष्टिय प्रजातन्त्र पार्टी नेपाल दल गठन गरे । संविधानसभा पहिलो निर्वाचन २०६४ मा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले समानुपातिकतर्फ ८ सीट जितेको थियो । जसको पार्टीको नेतृत्व पशुपति शमशेर जवराले गरेका थिए । कमल थापा नेतृत्वको राष्टिय प्रजातन्त्र पार्टी नेपालले ४ सीट जितेको थियो ।

२०७० मा राष्ट्रिय जनशक्ति पार्टी, राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीसँग गाभियो । त्यसबेला सूर्यबहादुर थापाले पार्टीको नेतृत्व गरेका थिए । दोस्रो संविधानसभामा सो दलले प्रत्यक्षमा ३ र समानुपातिकतर्फ १० सीट सहित १३ सीट जितेको थियो भने राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी नेपालले समानुपातिकमा २४ सीट जत्दै दोस्रो संविधानसभाको चौथो ठूलो राजनीतिक दल बन्न पुग्यो ।

२०७३ मंसिर ६ मा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी नेपाल र राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीबीच एकता भयो र पार्टीको नाम राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी राखियो । एकीकरणपश्चात २०७३ फागुनमा पार्टीको अध्यक्षमा कमल थापा चुनिएपछि गत २०७४ को निर्वाचनमा थापाकै नेतृत्वमा पार्टी चुनावमा सहभागी बन्यो । प्रतिनिधिसभा निर्वाचन २०७४ मा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले केबल एक सीट जितेको थियो । जसमा राजेन्द्र लिङ्देन मात्र निर्वाचित भएका थिए ।

समानुपातिकमा तीन प्रतिशत पार गर्न असफल भएपछि सो पार्टी राष्ट्रिय पार्टी हुन असमर्थ भयो । यसले १, ३ र ६ प्रदेश सभामा एक एक सीट जितेको थियो । यसपटकको निर्वाचनमा राप्रपाले प्रतिनिधिसभाको प्रत्यक्षतर्फ ७ स्थानमा जीत हाशिल गरेको छ भने समानुपातिकमा पनि सातै सीट पाएको छ । नतिजा अनुसार नेपाली कांग्रेस पहिलो, एमाले दोस्रो, माओवादी केन्द्र तेस्रो, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी चौथो, राप्रपा पाँचौं, जसपा छैटौं पार्टी र एकीकृत समाजवादी सातौं पार्टी बनेका छन् । एक वर्षअघि राप्रपाको अध्यक्षमा पराजित भएपछि पार्टी त्यागेर हिँडेका कमल थापाको राप्रपा नेपाल पार्टी भने अस्तित्वहीन भएको छ ।