माओवादीसँग निकटता बढाउने प्रयासमा कांग्रेस, एमाले झन् आक्रामक

१५ माघ, काठमाडौं । नेपाली राजनीतिमा पछिल्लो चर्चाको बिषय बनेको छ राष्ट्रपति पद । पछिल्ला राजनीतिक घटनाले पनि राष्ट्रपतिमा नयाँ को आउलान् भन्ने चासो र चर्चा बढ्दै गएको छ । राष्ट्रपति कुन दलले कसले उठाउने बाहिरी रुपमा चर्चा भएपनि निश्चित रुपमा यो पार्टीबाट यो अनुहार हुने भन्ने टुंगो लागिसकेको छैन ।

दलका नेताहरु यतिबेला राष्ट्रपतिका लागि आफैं र निकट नेतामार्फत लबिङ सुरु गरिसकेका छन । हुन त अनुमानका भरमा बाहिर केही नेताको चर्चा भएपनि कुन पार्टीबाट राष्ट्रपतिको लागी को उम्मेदवार भन्ने बिषय कुनै पनि दलले टुंग्याएका नै छैनन । माओवादीसँग निकटता बढाउने प्रयास गरिरहेको कांग्रेसप्रति प्रमुख सत्ता घटक एमाले झन् आक्रामक बनेको छ । नयाँ सरकार गठनअघिसम्म सहकार्यको विषयमा छलफलमा रहेका कांग्रेस र एमाले पछिल्लो समय एक–अर्काप्रति आक्रामक बनेका हुन् ।

सिधा अर्थमा भन्नु पर्दा अहिले चर्चाकै बिषय भनेको राष्ट्रपति निर्वाचनको लागी दुई दलबीच द्वन्द्व सुरु भएको छ । फागुन अन्तिम साता हुने राष्ट्रपति निर्वाचनसम्म पुग्दा यो द्वन्द्व अझै विकराल नहोला भन्न सकिदैन । दुवै दल राष्ट्रपतिमा आफूले चाहेको उम्मेदवार निर्वाचित गर्ने तयारीमा लागेका छन् । यसका लागि निर्णायक मतभार रहेको माओवादीलाई आफ्नो पक्षमा पार्ने कोशिशमा कांग्रेस र एमाले दुवै लागी परिरहेका छन ।

यता एमालेले पटकपटक सत्ता गठबन्धनमा सहमति भइसकेकाले आफ्नो उम्मेदवारमा राष्ट्रिय सहमति हुनुपर्ने बताउँदै आएको छ भने कांग्रेसले प्रमुख सबै पद एमालेको पोल्टामा पुगे एकलौटी हुने भन्दै आफूले पाउनुपर्ने धारणा राख्दै आएको छ । एमालेसँग गठबन्धन गरेर प्रधानमन्त्री बनेका पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डलाई विश्वासको मत दिएको कांग्रेसले राष्ट्रपति निर्वाचनमा आफूले अघि सार्ने उम्मेदवारलाई माओवादीले सघाउने अपेक्षा लिएको छ । यसका लागि कांग्रेसले संवाद पनि अघि बढाएको छ ।

नयाँ सरकार गठन हुनुअघिसम्म एउटै गठबन्धनमा रहेका कांग्रेस र माओवादीबीच पछिल्लो समय बढ्दै गएको निकटताबाट एमाले नेताहरू झस्किएका छन । पुष १० मा नयाँ समीकरण बन्नुअघिसम्म एमालेको आलोचनाको केन्द्रमा माओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड थिए । कांग्रेस भने गठबन्धन छाडेर गएको माओवादीभन्दा एमालेप्रति बढी आक्रोशित देखिएको छ । प्रदेश तथा अन्यत्र एमालेले उम्मेदवार उठाएका पदमा आफ्नो उम्मेदवार उठाएको कांग्रेसले माओवादीका उम्मेदवारलाई भने साथ दिइरहेको छ ।

नयाँ सत्ता समीकरण बनाउने बेला एमालेले राष्ट्रपति र सभामुख तथा माओवादीले प्रधानमन्त्री पद लिने सहमति भएको थियो । सत्ता साझेदार दलले राज्यशक्तिका अन्य पदमा भागबन्डा गर्न बाँकी नै छ । उपराष्ट्रपतिमा माओवादीले मुख्य दाबी गर्दै आएको छ । तर प्रधानमन्त्रीमा दाहाललाई समर्थन गरेको जसपाले सरकारमा जान उपराष्ट्रपति पद दाबी गरिरहेको छ ।

प्रधानमन्त्री केही समय मात्रै हुने भएकाले उपराष्ट्रपति पद आफैंले राख्नुपर्ने मत माओवादीका आकांक्षीको छ । स्रोतका अनुसार जसपा अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले संसदीय दल नेता रामसहाय यादवलाई उपराष्ट्रपति बनाएर उनको निर्वाचन क्षेत्रमा उपचुनाव लड्न चाहेका छन । अध्यक्ष यादव सप्तरी २ मा पराजित भएका थिए । रामसहाय भने बारा २ बाट निर्वाचित भएका हुन ।

राष्ट्रपति भण्डारीको कार्यकाल फागुन २९ मा सकिँदै छ । उनी ०७४ फागुन २९ मा दोस्रो पटक राष्ट्रपति निर्वाचित भएकी थिइन । उपराष्ट्रपति पुन भने ०७४ चैत ४ मा चुनिएका हुन । राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको कार्यकाल पाँच वर्षको रहने संवैधानिक व्यवस्था छ । निर्वाचन आयोगले फागुन तेस्रो साता राष्ट्रपतिको निर्वाचन गर्ने तयारी गरिरहेको छ । राष्ट्रपति हुन संघीय संसद्को सदस्य हुन योग्य भएको, कम्तीमा ४५ वर्ष उमेर पूरा भएको र कुनै कानुनले अयोग्य नभएको हुनुपर्ने व्यवस्था संविधानमा लेखिएको छ ।

संघीय संसद र प्रदेशसभा सदस्य मतदाता रहेको निर्वाचन मण्डलबाट राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको निर्वाचन हुन्छ । संघीय सांसदको ७९ र प्रदेश सांसदको ४८ मतभार कायम गरिएको छ । प्रतिनिधिसभाका २ सय ७५, राष्ट्रिय सभाका ५९ र प्रदेशसभाका ५ सय ५० सांसद गरी यो निर्वाचनमा कुल ८ सय ८४ मतदाता हुन्छन् । राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति फरक लिंग वा समुदायको हुनुपर्ने संवैधानिक व्यवस्था छ ।