नयाँ बजेट अगाडि सरकारको आम्दानी ८ खर्ब पनि पुगेन
नेपालबहस संवाददाता
जेठ १४, २०८० आइतबार १३:२:१
१४ जेठ, काठमाडौं । सरकार बजेट तयारीको अन्तिम घडीमा छ । सोमबार आगामी आर्थिक वर्षको वार्षिक बजेट संसदमा प्रस्तुत हुँदैछ । बजेट निर्माण गरिरहेको अर्थ मन्त्रालयको कोर टीमले आज आइतबार आम्दानीको मुख्य स्रोत राजश्व र करका दरहरूबारे अन्तिम निर्णय गर्दैछ । आज करका दरमा तलमाथि हुने भएकाले उद्योगी व्यवसायीहरूले विशेष चासो पनि राखेका छन् ।
चालू आर्थिक वर्ष सकिन डेढ महिना मात्र बाँकी रहँदा सरकारको आम्दानी भने ८ खर्ब पनि कटेको छैन । शुक्रबारसम्म सरकारको कुल आम्दानीमा सरकारले नयाँ आर्थिक वर्षको बजेट सार्वजनिक गर्ने अघिल्लो दिनसम्म कुल ७ खर्ब ८३ अर्ब रूपैयाँ मात्र आम्दानी भएको छ । यो चालू आर्थिक वर्षमा तय भएको लक्ष्यको ५५.८३ प्रतिशत मात्र हो । यो अवधिमा सरकारले कर, गैर कर, अनुदान र अन्य आय सबैमा लक्ष्यभन्दा कम आम्दानी गरेकाले कुल आम्दानी लक्ष्यको प्रगति करिब ५६ प्रतिशत मात्र भएको हो ।
अर्थतन्त्रका बाह्य सूचक सकारात्मक भए पनि पुँजीगत खर्च र राजश्व संकलन नाजुक रहेकाले सरकारी वित्त संकटको अवस्थामा छ । चालू आर्थिक वर्ष सकिन करिब डेढ महिना बाँकी रहँदा लक्ष्यको करिब ५६ प्रतिशत मात्र आम्दानी भएको छ भने पुँजीगत खर्चको अवस्था पनि निराशाजनक छ । यस्तो अवस्थामा सरकार आगामी आर्थिक वर्षको बजेट बनाइरहेको छ । चालु वर्षको साढे १० महिनामा भएको आम्दानी सोही अवधिको चालू खर्चभन्दा कम हुनाले सरकारी वित्तको नाजुक रहेको देखाउँछ ।
यता, सरकारले चालू आर्थिक वर्षको भन्दा सानो आकारको बजेट ल्याउने बताइरहेको छ । स्रोतमा देखिएको संकुचन र कार्यान्वयन क्षमतामा देखिएका कमजोरीका कारण सरकारले आगामी आर्थिक वर्ष ०८०/८१ को बजेट सानो आकारको ल्याउने जानकारी दिएको हो । अर्थ मन्त्रालयले चालू आर्थिक वर्षको भन्दा करिब ५ प्रतिशतबराबरले आकार घटाएर बजेटलाई अन्तिम रूप दिइरहेको मन्त्रालयका कर्मचारी बताउँछन् ।
राष्ट्रिय योजना आयोगका उपाध्यक्ष संयोजक रहने स्रोत अनुमान समितिले आगामी आर्थिक वर्षको बजेटका लागि १६ खर्ब ८८ अर्बको सिलिङ दिएको छ । जुन चालू आवको बजेटको भन्दा ६ प्रतिशतले कम हो । चालू आवमा सरकारले १७ खर्ब ९३ अर्ब ८३ करोड बराबरको बजेट ल्याएको थियो । आगामी आवका लागि १७ खर्ब ननाघ्ने गरी बजेटलाई अन्तिम रूप दिने प्रयास भइरहेको अर्थ मन्त्रालयका एक अधिकारीले बताए । बजेट सिलिङकै नजिक रहेर तयार भइरहेको उनको भनाइ छ ।
१५ जेठमा संघीय संसदमा बजेट पेस गर्नुपर्ने संवैधानिक व्यवस्था रहेको छ । सोही व्यवस्थाअनुसार अर्थ मन्त्रालयले बजेटलाई अन्तिम रूप दिइरहेको छ । संसदमा बजेटका सिद्धान्त र प्राथमिकता प्रस्तुत भइसकेका छन्, नीति–कार्यक्रमसमेत पास भइसकेको छ भने सिद्धान्त र प्राथमिकता एवं नीति–कार्यक्रममा आधारित भएर बजेट बनिरहेको छ । बजेट तयारी भइरहँदा १२ खर्ब ५७ अर्ब राजस्व संकलन हुने प्रारम्भिक अनुमान गरेको छ । वैदेशिक सहायता २ खर्ब १ अर्ब र आन्तरिक ऋण २ खर्ब ३० अर्ब मात्रै परिचालन गर्न सकिने अनुमान गरेको छ ।
सोही आधारमा आयोगले १६ खर्ब ८८ अर्बको सिलिङ दिएको हो । तर, आगामी वर्ष राजस्व संकलन १२ खर्बभन्दा बढी हुन नसक्ने राष्ट्र बैंकलगायतका निकायले सुझाव दिएका छन् । त्यस्तै, आन्तरिक ऋण पनि दुई खर्ब ५० अर्बभन्दा नबढाउन उनीहरूले सुझाव दिएका छन् । सरकारले राजस्व बढाउन करको दरमा हेरफेर गर्ने सम्भावना रहेको भन्दै उद्यमी–व्यवसायीले चासो दिइरहेका छन् ।
विगतमा कुनै एक व्यावसायिक घरानालाई लाभ मिल्ने गरी करका दर हेरफेर हुने गरेको प्रवृत्ति देखिएका कारण कतिपय उद्योगी–व्यवसायी भने सशंकित देखिएका छन् । अहिले विद्युतीय सवारीसाधन तथा एसेम्बलिङ उद्योगमा दिँदै आएको कर छुटमा हेरफेर गर्ने, विलासिताका वस्तुको भन्सार दर बढाउने तथा नेगेटिभ लिस्टका सामग्रीमा थप कर लगाउने गरी बजेट तयारी भइरहेको छ । करका दरमा के–के हेरफेर गर्ने भनेर १४ गते मात्रै टुंगो लगाउने यसअघि नै तयारी गरिएको थियो ।
सरकारको आम्दानी भने महालेखा नियन्त्रक कार्यालयको तथ्याङ्कअनुसार शुक्रबारसम्म कुल ७ खर्ब ८३ अर्ब रूपैयाँ मात्र आम्दानी भएको छ । गत शुक्रबारसम्म सरकारले १ खर्ब ३५ अर्ब ४४ करोड रूपैयाँ पुँजीगत खर्च गरेको छ । यो वार्षिक लक्ष्यको करिब साढे ३५ प्रतिशत मात्र हो तर गत वर्षको यही अवधिको पुँजीगत खर्चभन्दा धेरै हो । गत आर्थिक वर्षको यही अवधिमा सरकारको पुँजीगत खर्च लक्ष्यको करिब ३३ प्रतिशत थियो । गत शुक्रबारसम्म सरकारको चालु खर्च ८ खर्ब २१ अर्ब रूपैयाँ छ ।
नेपालबहस संवाददाता
नेपालबहस डटकमको अंग्रेजी संस्करणका साथै अनलाइन टिभी पनि सञ्चालित छ । फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । नेपालबहसमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
लेखकबाट थपसरकारको प्राथमिकताः गोलीगठ्ठा उत्पादनमा स्वदेशमै आत्मनिर्भर
जेठ १, २०८१ मंगलबार
प्रधानमन्त्री छोरी कार्यक्रम सुन्दा हाँसे सांसद
जेठ १, २०८१ मंगलबार
अवनतिको बाटो फेर्न लागेको राजनीति र सुरक्षा चासो
सुबोधकुमार अधिकारी
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
विद्यार्थी मृत फेला परेपछि आक्रोशित भिडद्वारा स्कुलमा आगलागी
नेपालबहस संवाददाता
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
फोर्ब्सद्वारा प्रकाशित सु ब्रिजम्यानको ‘द सीक्यू एज’ नेपालमा सार्वजनिक
जेठ ५, २०८१ शनिबार
डीआईजी बढुवाको छलाङले प्रहरीमा चरम नैराश्यता, विवादको घेरामा लामिछाने
जेठ ५, २०८१ शनिबार
ढाका बुनेर आत्मनिर्भर बन्दै तनहुँका उद्यमी
जेठ ५, २०८१ शनिबार
तनहुँको म्याग्दे गाउँपालिका–२ जामुने क्षेत्रमा सडक कालोपत्र
जेठ ५, २०८१ शनिबार
गाजाको जबलियामा ७० भन्दा बढी ठाउमा इजरायलको बमबारी
जेठ ५, २०८१ शनिबार