पारस शाहलाई खिस्याउँदा नेताका सन्तानतिर सोझिने प्रश्न

‘पारस शाह मलाई मन पर्छ’,कलाकार भरतमणि पौडेलले पुर्व युवराज पारस शाहको क्यारिकेचर गरेको भिडियोमा दुई वर्षअघि एक युवतीले गरेको प्रतिक्रिया हो यो । अर्थात्, चकलेटी अनुहारका पारसले युवा जमातको मन मात्र जितेका थिएनन्, राजपरिवारको धङधङीबाट टाढा रहन सक्ने सरल स्वभाव प्रदर्शन गर्दै रहे । आफ्नो क्यारिकेचर गर्दा उत्पन्न नकारात्मक र सकारात्मक पक्षलाई पारसले सहजै स्वीकार गरेर कलाकार भरतमणिलाई ढाडस दिएर पठाएका थिए ।

भर्खरै सकिएको दशैंको टीकाको दिन पारस शाहले चुरोट तानेको विषय सामाजिक संजालमा चर्चा बन्यो । खासगरि, उनलाई खिस्याउने र तल गिराउने एकथरिको प्रतिक्रियामा राजतन्त्रप्रति दोषारोपण थियो । गणतन्त्र आएपछि राजपरिवारका सदस्य पछ्याएर विभिन्न समाचार बनाउने क्रम चुलिँदो छ । अर्थात्, राजसंस्थाको महत्व मिडियादेखि सामाजिक संजालमा उति नै प्राथमिकतामा छ । व्यवस्था बदलिएपछि निवर्तमान शासकका बारेमा चर्चा सेलाउने गर्छ । विश्वभरका पूर्व शासकहरुको अध्ययन गर्दा त्यो पाइन्छ । तर, नेपालमा भने जनताको अझै पनि राजसंस्था र यसका सम्बन्धित व्यक्तिप्रति यति धेरै चासो किन जीवित रहेको छ, यो निकै महत्वपूर्ण विषय बनेको छ ।

किनकी, कुनै व्यवस्था अन्त्य भएपछि त्यसका पात्र स्वतः ओझेलमा पर्छन् । तर, राजपरिवारका सदस्यहरूको चर्चा झन दिनप्रतिदिन किन उकालो लागिरहेको छ ? यो गम्भीर सवालतिर फर्कन गणतन्त्रकै पात्रतिर फर्कनुपर्छ । 
                           नेताको गिरेको साख

यो पंक्तिकारले आलेखमा कुन तन्त्र ठीक र कुन बेठीक भन्न खोजेको विल्कुल होइन र नेपालको राजपरिवारसँग कुनै लेनादेना पनि छैन । यो आलेखमा वर्तमान शासक पक्षधरले आफ्ना ठूला गल्ती लुकाउन किन बेलाबेलामा पूर्व शासकतिर फर्कने गर्छन् भन्ने संकेत गर्न खोजिएको मात्र हो । पारस शाहप्रति नकारात्मक टिप्पणी गर्नेहरूले मुलभुत दुई विषय भुलेका छन् । पहिलो, राजतन्त्रपछिको गणतन्त्र व्यवस्थाले बनाएको विश्वको नम्वर वान गरिब देश नेपाल र दोस्रो गणतन्त्रमा नेताहरूका सन्तानको रजगज । जब, गणतन्त्र व्यवस्थालाई सम्पूर्ण रुपमा बदनाम गर्नेहरूले नै निष्क्रिय रहेको राजतन्त्रको आलोचना गरिरहँदा राजपरिवारका सदस्यहरू जनताको मन मनमा अझै जीवित रहेको प्रमाणित गर्दैन र ? किनकी, कुनै व्यवस्था अन्त्य भएपछि त्यसका पात्र स्वतः ओझेलमा पर्छन् । तर, राजपरिवारका सदस्यहरूको चर्चा झन दिनप्रतिदिन किन उकालो लागिरहेको छ ? यो गम्भीर सवालतिर फर्कन गणतन्त्रकै पात्रतिर फर्कनुपर्छ । 

यी तीनवटै विवाहमा प्रकाश विवादित मात्र थिएनन्, उनलाई पटक पटक पार्टीले कानुन विपरितका कार्य नगर्न अनुरोध गर्दा नेताहरूलाई नै धम्क्याउने गर्थे । पछिसम्म पहिलो पत्नीबाट जन्मिएको छोरालाई नागरिकता दिन नसकेको विवाद चुलिएपछि पार्टी भित्र अध्यक्ष प्रचण्डले ठूलो हैरानी खेप्नु परेको थियो ।

पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ अहिले प्रधानमन्त्री छन् । तर, यी प्रचण्ड तिनै हुन्, जसलाई अष्ट्रेलियन सरकारले २०७३ असार १० गते भिसा दिन अस्वीकार गरेको थियो । एनआरएनए अष्ट्रेलियाद्धारा निमन्त्रणा गरिएका प्रचण्डलाई भिसा नदिनुको खास कारण बाहिरिएको थियो । अष्ट्रेलिया घुम्न प्रचण्ड सपरिवार सामान प्याक गरेर बसेका थिए । पत्नी सीता र छोरा प्रकाश सहित घुम्न जान लागेका प्रचण्डलाई अघिल्लो दिन भिसा दिन नसक्ने जानकारी आएपछि दाहाल परिवार झसंग भएको थियो । कारण थियो युद्ध अपराधको मुद्दा र छोरा प्रकाशको बहुविवाह विवाद । अष्ट्रेलियन सरकारले चारित्रिक दाग लागेका व्यक्तिलाई उच्चस्तरीय भ्रमणको सूचीमा राख्दैन ।

पूर्व प्रधानमन्त्री भएको नाताले उनको सपरिवारका सदस्यको छवि जोडिने भएकोले यो विषयतर्फ अष्ट्रेलियन राजदूतावासले संकेत गर्दै भिसा दिन अस्वीकार गरेको थियो । हुन त यहाँ दिवंगत व्यक्तिका विषयमा टिप्पणी गर्न खोजिएको होइन । हामी, दिवंगत आत्मालाई पितृ देवता मान्छौं । त्यसैले, जीवित प्रकाश दाहालको विषय मात्र संकेत गरिएको हो । कुरो हो, २०६९ साल असार २१ गतेको । तत्कालीन एकीकृत नेकपा माओवादीको केन्द्रीय कमिटीको बैठक बस्यो । बैठकले दुई वर्षसम्म साधारण सदस्य पनि नरहने गरि प्रकाश दाहाललाई कारबाही गर्यो । त्यसपछि केही समय प्रकाश भारतमा बस्न थाले ।

बैठकले प्रकाशमाथि आरोप लगाएको थियो,‘राज्य कोषको पैसा दुरुपयोग गरि सगरमाथा भ्रमणमा जानु, विवाहित व्यक्तिले पार्टी कार्यकर्ता बिना मगरसँग अन्तरंग सम्बन्ध राख्नु ।’ पछि प्रकाशले उनै बिना मगरसँग तेस्रो विवाह गरेका थिए । यी तीनवटै विवाहमा प्रकाश विवादित मात्र थिएनन्, उनलाई पटक पटक पार्टीले कानुन विपरितका कार्य नगर्न अनुरोध गर्दा नेताहरूलाई नै धम्क्याउने गर्थे । पछिसम्म पहिलो पत्नीबाट जन्मिएको छोरालाई नागरिकता दिन नसकेको विवाद चुलिएपछि पार्टी भित्र अध्यक्ष प्रचण्डले ठूलो हैरानी खेप्नु परेको थियो । यो विषय माओवादीको तत्कालीन बैठकका निर्णयहरूमा अभिलेखिकरण भएर बसिरहेको छ ।

पूर्व उप्रधानमन्त्री ईश्वर पोखरेलका छोरा स्वराज मेडिकल सामग्री खरिद प्रकरणदेखि सुनकाण्डसम्म मुछिएर अनुसन्धानमा तानिएका छन् । दुई महिनाअघि पूर्व प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाकी श्रीमती आरजु देउवा सुनकाण्डमा मुछिएका विषय बाहिर आएको छ भने उनले राजनीति शक्तिका आडमा धम्कीपुर्ण भाषा बोलेको कांग्रेस बैठकमा समेत उजागर भएको थियो ।  

उता, पूर्व प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालाले पनि आफ्नो छोरी सुजाताका कारण अनेक विवाद झेलेका थिए । कुरो हो, आज भन्दा १३ वर्ष अघिको । अदालतमा एउटा मुद्दा दायर भएको थियो हातहतियार तथा खरखजाना र ज्यान मार्ने प्रयासको मुद्दा । सुरुमा यो मुद्दा गणतन्त्र पक्षधरले पारस शाह विरुद्ध दायर गरेका थिए । तर, अदालतले पारस शाहलाई सफाइ दियो । यही मुद्दा गएर रुबेल चौधरीतिर सोझियो । रुबेल चौधरी नेपाली कांग्रेसकी नेतृ सुजाता कोइरालाका ज्वाइँ हुन् । चितवनको टाइगर टप्स रिसोर्टमा भएको गोलीकाण्डले रुबेलको चर्तिकला यतिमा मात्र सीमित थिएन । भीओआइपी कल बाइपास मुद्दामा रुबेल सोझै जोडिएका थिए । यो मुद्दामा आफ्ना ज्वाँईंलाई जोगाउन सुजाताले राजनीति शक्ति प्रयोग गरेका विषय त्यतिबेला छापाहरूमा प्रकाशित भएका थिए ।

नेताहरूका सन्तानका विवादास्पद छवि यतिमा मात्र रोकिएको छैन । आजभन्दा दुई महिनाअघिको कुरा हो । सुनकाण्ड लगायतका फौजदारी मुद्दामा पुर्वउपप्रधानमन्त्री कृष्णबहादुर महराका छोरा राहुल महरा जेल चलान भएका छन् । अर्का उपप्रधानमन्त्री टोपबहादुर रायमाझीका छोरा सञ्जीव रायमाझी ठगी काण्डमा जेलमै छन् । पूर्वगृहमन्त्री रामबहादुर थापा ‘बादल’का छोराको मुद्दा अनुसन्धानकै क्रममा छ । उता पूर्व उपराष्ट्रपति नन्दबहादुर पुनका छोरा दीपेश पुन जनतालाई ठगी गरेको आरोपमा पक्राउ सूचीमा छन् । शेरबहादुर देउवाका छोरा जयवीर देउवा टेलिकम क्षेत्रका ठेक्का प्रकरणमा मुछिएका घटना बाहिर आएका छन् । पूर्व उप्रधानमन्त्री ईश्वर पोखरेलका छोरा स्वराज मेडिकल सामग्री खरिद प्रकरणदेखि सुनकाण्डसम्म मुछिएर अनुसन्धानमा तानिएका छन् । दुई महिनाअघि पूर्व प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाकी श्रीमती आरजु देउवा सुनकाण्डमा मुछिएका विषय बाहिर आएको छ भने उनले राजनीति शक्तिका आडमा धम्कीपुर्ण भाषा बोलेको कांग्रेस बैठकमा समेत उजागर भएको थियो । 

                एउटा औंलो राजातिर, चार औंला छोटेहरुतिर

भनिन्छ, एउटा औंला अरूलाई देखाउँदा चार औंलाले आँफैलाई गिज्याइरहेको हुन्छ । आज गणतन्त्रवादीहरु चौगुना बढी दोषी बनिसकेका छन् । २००७ सालको परिवर्तनपछि तत्कालीन राजा महेन्द्रले बाहेक अन्य राजाले प्रत्यक्ष शासन गरेनन् । अर्थात, ०४६ सालपछिको नयाँ संविधानले राजालाई आलङ्कारिक मात्र बनाएको थियो । जहाँसम्म महेन्द्रकालको कुरा छ, नेपालको विकास र हालका ९० प्रतिशत संरचना त्यही कालमा सम्पन्न भएका हुन् । राजा महेन्द्रको शासनकाल नेपालको विकासमा उर्वर समय थियो । यो विषय व्यवहारतः जनताले ब्यहोरेका छन् भने विश्वका विभिन्न प्रतिवेदनमा समेत उल्लेख छ । वीरेन्द्र राजा भएपछि मुलतः शासन व्यवस्था जनतामै केन्द्रित थियो । यो कार्यकाललाई राजाले शासन गरेको कानुनतः पुष्टि हुँदैन । उता, ज्ञानेन्द्र शाह राजा भएपछि माओवादी युद्धले मुलुक अर्के मोडमा पुगिसकेको थियो । यो कार्यकाल पनि राज्य शक्तिमा नेताहरुकै हालीमुहाली रहेको तथ्यहरूले स्पष्ट पार्छ । 

हेपाहा प्रवृत्तिका गणतन्त्रवादीहरुले हालका छोटे नेतातिर नै तेर्सिएका अनेकौं प्रश्न ख्यालै गरेका छैनन् । भविष्यमा यी प्रश्नहरू छरपष्ट बाहिर आउनेवाला छन् । देश दोहन गर्नेहरू नै गणतन्त्रका कथित मसिहा बनेको देख्दा आज लोकले नै लाज मानिरहेको छ । किनकी, पारस शाहले हजारौं नागरिक मारेर र खर्बौंको सम्पति नष्ट गरेर जिन्दगी चलाएका होइनन् ।

अतः पारस शाहका भिन्न शैली राजसंस्थासँग जोडिनुपर्ने कुनै अर्थ थिएन । उनको शैलीप्रति स्वयं ज्ञानेन्द्र र परिवारका सदस्यले रुचाएका छैनन् । ज्ञानेन्द्र शाहले दलहरूका नेताहरूले झैं पारस शाहको पक्षपोषण गरेका पनि छैनन् । तर, यहाँ पारसका क्रियाकलापलाई ‘राजतन्त खतम गणतन्त्र राम्रो’ भाष्य तयार गर्न खोजिएको छ । हो, स्वयं पारस शाह आफ्ना गतिविधिमा नियन्त्रण चाहन्छन् । उनी यसका लागि कहिले आध्यात्मिक बने त कहिले एकान्तमा बस्न रुचाए । उनका बारेमा आएका अप्रमाणित विषयलाई जोडेर राजतन्त्र खतम थियो भन्नुभन्दा पहिले के अहिलेको गणतन्त्रको अनुहार बाहिर आउँदैन ? २००७ सालपछि राजाको प्रत्यक्ष शासनकाल जम्मा ११ वर्ष (२०१७–२०२८) थियो । बाँकी कुनै न कुनै रुपमा जनताको प्रतिनिधि बनेर नेताहरूले नै सरकार चलाउँदै आएका हुन् । तर, आज गणतन्त्रवादीहरुले राजाको शासनकाल भनेर दोष दिँदै आएका छन् । 

हो, राजतन्त्र काल र हालको गणतन्त्र शासन औसतमा उस्तै छ । जनताका समस्या हल हुन सकेका छैनन् । यहाँ सवाल के हो भने यो देशको बाधक राजा हो भन्दै राजतन्त्र हटाउनेले किन जनतालाई सुख दिन नसकेको त ? यदि राजतन्त्र काल जस्तै हुनु थियो भने यो खर्बौैको सम्पति खरानी बनाएर हजारौं जनताको बलि चढाएर गणतन्त्र किन ल्याएको ? गणतन्त्रका नेताहरूले देशलाई बर्बादी बनाएको बारेमा अर्को आलेखमा चर्चा गरौंला । तर, पारस शाहप्रति जुन उपहास यो व्यवस्थाका पात्रले गर्दै आएका छन्, उनीहरू स्वयंतिर फर्केर हेर्दाका चरित्र केलाउने अवस्था सुरु भइसकेको छ । अढाई सय वर्ष देशको अभिभावक बनेको राजसंस्थाका परिवार र पारस शाहको सामान्य शैलीप्रति एक पटक गम्भीर बनेर सोचौं त ।

के पारस शाह ठाँटिएर र आफूलाई बडप्पन देखाउन सक्दैनथे ? उनी त सामान्य नागरिक सरह घुमिरहेका छन् । उनले कुनै राजतन्त्र फर्काउने दवाव दिएका पनि छैनन् । आफ्नै तालमा जिन्दगी बिताइरहेका छन् । तर, हेपाहा प्रवृत्तिका गणतन्त्रवादीहरुले हालका छोटे नेतातिर नै तेर्सिएका अनेकौं प्रश्न ख्यालै गरेका छैनन् । भविष्यमा यी प्रश्नहरू छरपष्ट बाहिर आउनेवाला छन् । देश दोहन गर्नेहरू नै गणतन्त्रका कथित मसिहा बनेको देख्दा आज लोकले नै लाज मानिरहेको छ । किनकी, पारस शाहले हजारौं नागरिक मारेर र खर्बौंको सम्पति नष्ट गरेर जिन्दगी चलाएका होइनन् । यो प्रश्न त अहिलेकै शासकतिर गर्नुपर्ने होइन र ???