२५ वर्षसम्म तिर्न मिल्ने गरी सिटिजन्स बैंकले दिन्छ घरकर्जा, फिक्स ब्याजदरका कारण ग्राहकको आकर्षण

पछिल्लो समय सिटिजन्स बैंक घर कर्जा लक्षित केही स्किमहरु ल्याएका करण बैंकमा कर्जा माग्न आउनेको संख्या बढिरहेको छ । हरेक मानिसको आधारभूत आवश्यकता हो, घर । घर कहाँ बनाउने र कस्तो बनाउने भन्ने कुरा तय भएपनि लगानी नभएका कारण धेरै मानिस अझै पनि अलमलमा परिरहेका छन् । घरका लागि जग्गा अनिवार्य हुने भएकाले जमिन हुनेले मात्र आफ्नो घर बनाउन पाउने भन्ने दुविधा पनि छ । यो दुविधालाई चिर्दै सिटिजन्स बैंकले जग्गा भएको ठाउँमा घर बनाउन, घर मात्रै किन्न र घरका लागि जग्गा मात्र पनि किन्न पनि कर्जा दिने व्यवस्था गरेको छ ।   

सामान्य व्यवसाय गर्ने वा जागिर खाने मानिसले घर किन्न वा बनाउन सिटिजन्स बैंकबाट कर्जा लिन सक्छन् । आफूसँग केही रकम छ, तर त्यति रकमले घर बनाउन सम्भव नभएर बसिरहेका धेरै मानिस हुन्छन् । तर उनीहरुलाई बैंकको कर्जाबारे जानकारी हुँदैन । यही कुरालाई मध्यनजर गर्दै नेपालबहसले सिटिजन्स बैंकले दिने घर कर्जाका विषयमा बैंकका कन्जुमर बैंकिङ युनिटका प्रमुख धिरजराज जोशीसँग कुराकानी गरेको छ । प्रस्तुत छ उनीसँग गरिएको कुराकानीको सम्पादित अंशः 

घरको सपना बोकेर बसिरहेका मानिसलाई तपाइहरुले सिटिजन्स बैंक छ भन्नु भएको छ, कसरी दिन्छ बैंकले घर कर्जा ?

हामीले राष्ट्र बैंकले दिएको निर्देशनभित्र बसेर घर कर्जा दिने हो । जो कोहिले पनि तोकिएका मापदण्ड पुरा गरेर सिटिजन्स बैंकबाट घर कर्जा लिन सक्नुहुन्छ । घर किन्नका लागि वा घर बनाउनका लागि हामीले कर्जा प्रवाह गर्छौ । कर्जा लिने व्यक्तिको अर्को बैंककमा लोन छ भने त्यसलाई सारेर पनि सिटिजन्स बैंकले कर्जा व्यवस्थापन गरिदिन्छ । कतिपयले आफूलाई पायक पर्ने वा अरु कारणले पनि कर्जा सार्न चाहिरहेका हुन्छन् । हामी त्यसलाई घर कर्जाको रुपमा सारिदिन्छौ । 

अर्को हाम्रो सिटिजन्स बैंकको प्रोडक्ट पेपर अनुसार ५ लाखदेखि ५ करोडसम्मको रकम घर कर्जाको लागि दिन सक्ने प्रावधान बनाएका छौँ । तर, कस्तो छ यसको प्रावधान भने नेपाल राष्ट्र बैंकले २ करोडसम्म कर्जालाई आवासीय कर्जा भनेको छ । आवासीय घर कर्जा अन्तर्गत राखेको कर्जामा जोखिम भार पनि कम हुन्छ अर्थात् बैंकको क्यापिटल चार्ज यसमा कम लाग्छ । २ करोडभन्दा माथिको कर्जामा क्यापिटल चार्ज पनि बढी लाग्छ । बैंकलाई पनि जोखिम कम हुने भएकाले २ करोडसम्मको घर कर्जा दिन सहज छ । ब्याजदर पनि कम हुन्छ । समग्र बैंकिङ उद्योगमै घर कर्जामा खराब कर्जाको अनुपात कम हुन्छ । घर भनेको मान्छेको अपनत्वको विषय पनि भयो । त्यसैले घर कर्जामा जोखिम कम हुने गरेको हो । सिटिजन्स बैंकले आम्दानी, निर्माण मुल्यांकन, लागत र धितो आदि कुराहरूको विश्लेषण गरी राष्ट्र बैंकको निर्देशन अनुसार सबै कुरा हेरेर कर्जा दिन्छ ।   

घर किन्न वा बनाउन २ देखि ५ करोडसम्मको कर्जामा दिने त भन्नु भो । तर, २ वा सोभन्दा माथि कर्जा लिने व्यक्तिले आफूसँग यसको कति प्रतिशत रकम देखाउनुपर्छ वा जम्मा हुनुपर्दछ ? 

घर कर्जाकै कुरा गर्ने हो भने पनि कतिसम्म आम्दानी गर्न सक्ने अवस्थामा कतिसम्म कर्जा दिन सकिन्छ भन्ने कुरा आउँछ । कति आम्दानी हुनेलाई कतिसम्म कर्जा दिन सकिन्छ भन्नका लागि भुक्तानी-आम्दानी अनुपात तोकिदिएको हुन्छ र त्यस अनुसार नै कर्जा दिइने हो । विशुद्ध घर कर्जाको हकमा यो भन्दा अगाडि कस्तो थियो भने बैंकले क्यालकुलेट गर्दा इएमआई ५० हजार आयो भने कर्जा लिने व्यक्तिको आम्दानी त्यसको दोब्बर १ लाख हुनुपर्ने व्यवस्था थियो । तर, यसलाई अहिले सहजता दिएर आम्दानी-भुक्तानी अनुपात ७० प्रतिशत बनाइएको छ । ऋणीले पहिलो घर किन्दैछ भने किन्न चाहेको सम्पत्तिको कुल मूल्यांकनको ७० प्रतिशतसम्म हामी कर्जा दिन सक्छौ । 

घर कर्जा लिन सिटिजन्स बैंक नै किन आउने ?

घर कर्जाका लागि सिटिजन्स बैंक नै किन आउने भन्दा त्यो त ग्राहकले छान्ने कुरा भयो । हामीले भन्नु पर्दा हाम्रो बेसरेट पनि कम्पटीटीभ छ । अहिले सिटिजन्स बैंकले ८.९९ प्रतिशतमा कर्जा दिइरहेको छ । सिटिजन्स बैंकले ८.९९ प्रतिशतको फिक्स रेटमा कर्जा दिनुभन्दा अगाडि पनि यस्तै दुई वटा स्किम ल्याएको थियो । त्यसलाई बजारले राम्रोसँग एसेप्ट पनि गरेको थियो । अर्को कुरा हाम्रो १९७ वटा शाखा कार्यालयहरू छन् । यी सबै शाखाबाट आफूलाई जहाँ पायक पर्छ, त्यहाँबाट घर कर्जा ग्राहकले लिन सक्छन् । सहज रुपमा ऋणीले सेवा लिन सक्नुहुन्छ । सबै शाखामा यो सुविधा छ । त्यहाँ गएर प्रक्रिया सुरु गरेको खण्डमा सहज रुपमा घर कर्जा पाइन्छ ।      
                      
कर्जा लगानीका लागि धेरै क्षेत्रहरू भइरहेको अवस्थामा सिटिजन्स बैंकले घर कर्जालाई प्राथमिकता दिनुको कारण चाँही के हो ?

हाम्रो सिटिजन्स बैंक वा अरु बैंकहरू पनि घर कर्जामा फोकस हुनुको कारण भनेको यो अरु भन्दा सुरक्षित छ भन्ने नै हो । घर भनेको कुरा दुःख गरेर बनाएको हुन्छ । आफू बस्ने घरलाई कसरी कर्जामूक्त बनाउन सकिन्छ भनेर व्यक्तिले कर्जा चुक्ताका लागि हरहमेसा प्रयास गरिरहेको छ । ऋणीले कर्जालाई कसरी चुक्ता गर्ने भनेर हरसमय सोचिरहेको हुन्छ । अर्को नेपाल राष्ट्र बैंकले पनि रिक्स वेटेज (जोखिम भार) कम गरेर ग्राहकलाई सजिलो हुने गरी मापदण्ड बनाइ दिएको छ । यसैले कम जोखिम तथा कर्जामा हुने जोखिम भार कम भएका कारण सिटिजन्स बैंकले पनि घर कर्जामा फोकस गरेको हो । 

जस्तो कि म घर पछि बनाउँछु अहिले जग्गा मात्रै किन्छु भनेर कोही सिटिजन्स बैंकमा कर्जा माग्न आयो भने उसले पाउँछ कि पाउँदैन ? 

जग्गा मात्रै किन्न पनि हामीले कर्जा दिन्छौ । तर, यसलाई रियल स्टेटमा लगेर काउन्ट गर्नुपर्ने हुन्छ । यो रेसिडेसिन्यल कर्जा अन्तर्गत नभएर जग्गा मात्रै किन्दा रियलस्टेट कर्जा अन्तर्गत भयो । हामीले जग्गा किन्नेलाई सहुलियत नदिने भन्ने कुरा आउँदैन तर, घर कर्जामा जस्तो सुविधा कम छ । राष्ट्र बैंकले पनि मापदण्ड तोकेको छ । त्यो मापदण्ड अनुसार सिटिजन्स बैंकले जग्गा मात्रै किन्न पनि कर्जा दिन्छ । 

घर कर्जा दिने कुरा त भयो, तर, ब्याजदरको स्थिति कस्तो छ, कति वर्षको कतिसम्म चार्ज गर्नुहुन्छ ? 

ब्याजदर कति हुने भन्ने कुरा कर्जा लिने व्यक्तिले कुन समयभित्र तिर्न सक्छ भन्नेमा पनि भर पर्ने कुरा हो । सामान्यतया लामो अवधिको कर्जामा ब्याजदर बढी हुन्छ । सिटिजन्स बैंकको हकमा पनि त्यही हो । म पाँच वर्षमै तिर्छु , ब्याज खर्च बढि हुन्छ, लामो समयसम्म राख्दिन भन्यो भने त्यही अनुसार हुने भयो । मेरो आम्दानीले पुग्दैन र पछिसम्मको समय राखेर कर्जा लिन्छु भन्यो भने त्यही अनुसारको ब्याजदर लागु हुने भयो । 

ऋणीले घर कर्जा २५ वर्षसम्मको लागि पनि लिन सक्छ । ऋणीको आम्दानी र कर्जाको अनुपात हेरेर किस्ता निर्धारण गरिएको हुन्छ । अर्को ब्याजदरको कम्पोनेन्ट कस्तो छ भने एउटा आधार दर छ, एउटा प्रिमियम दर छ । प्रिमियम दर परिवर्तन हुँदैन, त्यही नै रहिरहन्छ भने आधार दर चाही परिवर्तन भइरहन्छ । आधार दर हरेक महिनामा परिवर्तन भइरहने हुन्छ । बजारका कारण, बैंकको कस्ट अफ फण्डका कारण महिना महिनामा आधार दर परिवर्तन हुन्छ । तर, प्रिमियम दर सुरुमा जति फिक्स भयो, त्यो त्यही नै कायम रहन्छ । त्यसकारण भोलि मेरो प्रिमियम एकदमै बढेर जान्छ कि भनेर चिन्ता लिनुपर्ने अवस्था अहिले छैन । आधार दर मात्रै हो बजार अनुसार घटबढ हुने । अर्को माथि भनिए झैं सिटिजन्स बैंकले ८.९९ प्रतिशतमा घर कर्जा दिइरहेको छ । उक्त ब्याजदर सात वर्षसम्म यथावत् रहन्छ भने सात वर्षपछि आधार दरमा एक प्रतिशत मात्र थप हुन्छ ।   

ग्राहकले त सिटिजन्स बैंकले दिने घर कर्जा र लिने ब्याजदरमा अरु बैंकभन्दा सुविधा खोजिरहेका हुन्छन्, केही नयाँ कुरा छ ? 

छ, फिक्स रेटमा कर्जा दिएका छौं र दिन्छौ । सिटिजन्स बैंकले अहिले ७ वर्षसम्म परिवर्तन नहुने ब्याजदर भनेर फिक्स रेटमै कर्जा दिएको छ । हामीले ७ वर्षसम्म परिवर्तन नहुने गरी ८.९९ प्रतिशत ब्याजदरमा घर कर्जा दिएका छौँ । यो एकपटक कायम भएको दर ७ वर्षसम्म परिवर्तन हुँदैन । ७ वर्षपछि त्यो समयको आधार दरमा एक प्रतिशत थप हुन्छ । त्यसो भएकाले ग्राहकलाई अहिले सिटिजन्स बैंकबाट घर कर्जा लिन उपयुक्त समय पनि छ । कर्जा लिएको व्यक्तिले भोलि आफ्ना कमाई बढाउँदै लग्यो भने ७ वर्षभित्रमा कर्जा तिर्न पनि सक्यो । यदि तिर्न सकेन भने उसले पाइरहेको दरमा १ प्रतिशत मात्र थपिने भयो । यो फिक्स रेट भनेको सात वर्षसम्मको मात्र कर्जा अवधि भन्ने होइन, कर्जाको अवधि २० वा २५ वर्षको भएपनि सुरुको ब्याजदर सात वर्षसम्म फिक्स छ र त्यसपछि आधार दरमा एक प्रतिशत थप हुने हो । 

कर्जाका लागि धितो पनि आवश्यक होला, सिटिजन्स बैंकले लिने धितोमा कस्तो मापदण्ड छ ?

कम्तीमा पनि ८ फिटको गाडी जाने बाटो हुनुपर्यो । ८ फिटकाे गाडी जाने बाटाे भयो भने हामी कर्जाका लागि धितो स्वीकार गर्नसक्छौ । जहाँ नक्सा पास पनि सहज रुपमा हुनसक्छ र त्यसमा पिच सडक नै चाहिन्छ भन्ने छैन, कच्ची वा ग्राभेल मात्र भएको पनि हुन्छ । अन्य मापदण्ड भनेको प्रचलित नियमअनुसार हुने हो । 

कतिपयलाई जानकारी नभएको हुनसक्छ, सिटिजन्स बैंकमा घर कर्जा लिन आउने ग्राहकले के के कागज पत्र ल्याउनुपर्छ ? 

कर्जा लिन आउने व्यक्तिले कस्तो र कुन अवस्थाको घर जग्गा किन्न खोज्दैछ वा कस्तो जग्गामा घर बनाउन खोजिरहेको छ, त्यो स्पष्ट हुनुपर्यो । त्यो घर वा जग्गाको लालपूर्जा, चार किल्ला, ब्लु प्रिन्ट, नागरिकता चाहियो । यसमा अरु सबै हेरिसकेपछि व्लु प्रिन्ट चाहि बैंक आफैंले निकाल्छ । यति कागजपत्र तयार भएपछि आम्दानीको समेत कागज हेरेर धितोको मुल्यांकन हुन्छ (प्रोपर्टी भ्यालुएसन) धितोको मुल्यांकन भइसकेपछि के कति कर्जा दिन सकिन्छ भनेर तय गर्न सकिन्छ । भ्याल्लुएसन गरि सकेर बैंकले यतिसम्म कर्जा दिन सक्छ भनेपछि नपुग्ने पैसा ऋणीले थप्नुपर्यो । 

पर्चेजको कुरा यसरी हुने भयो भने कन्स्ट्रक्सनका विषयमा आफूसँग जग्गा छ, त्यसमा घर बनाउनुपर्यो भने पहिला त्यसको नक्सा पास ल्याउनुपर्यो । नक्सा पासको कागज पाएपछि बैंकले भ्याल्लुएटर पठाएर त्यसको अनुमानित लागत निकाल्छौ । त्यो अनुसार कति कर्जा दिन सकिन्छ भन्ने कुरा निकालिन्छ । यसमा बैंकले एकैचोटी पैसा दिने होइन । घर बन्दै जान्छ, त्यो अनुसार बैंकले स्वीकृत गरेकाे रकम दिँदै जान्छ । यसमा कस्तो छ भने एक करोडको कन्स्ट्रक्सन कस्ट निस्कियो भने बैंकले त्यति नै फाइनान्स गर्न पनि सक्छ । यसरी घर बनाउने सन्दर्भमा सिटिजन्स बैंकले १०० प्रतिशत नै कर्जा लगानी गर्न सक्छ । 

बैंकले दिने कर्जा, धितो र कागजपत्रका विषयमा त यी कुरा भए । तर, बैंकले यी सबै काम गरेवापत सेवा शुल्क कति लिन्छ नी ? 

बैंकले कति सेवा शुल्क लिने भन्दा पनि नेपाल राष्ट्र बैंकले नै सेवा शुल्क भनेर ०.७५ प्रतिशत ताेकिदिएको छ । राष्ट्र बैंकले तोकेको भन्दा बढी शुल्क बैंकले लिँदैन र लिन पनि मिल्दैन । यो भन्दा बाहेक भ्याल्लुएसन गर्दा पनि थोरै शुल्क लाग्छ, जुन भ्याल्लुएटरलाई नै दिने शुल्क हो । मालपोतमा रोक्का गर्दा सरकारी रेट अनुसारकै शुल्क तिर्नुपर्छ । यसमा बैंकले लिने शुल्क भनेको मात्र सेवा शुल्क हो । यसरी गर्दा शुल्क धेरै लाग्छ की भनेर डर मान्नु पर्दैन सबै नर्मल शुल्कमै  काम हुन्छ ।   एडभोटेरियल