उम्मेदवारको निर्वाचन खर्च सीमा बढ्ने, आयोगले राजनीतिक दलसँग छलफल गर्दै

११ असोज, काठमाडौं । आगामी प्रतिनिधि सभा तथा प्रदेश सभा सदस्य निर्वाचनका लागि प्रत्यक्षतर्फका उम्मेदवारले गर्ने निर्वाचन खर्चको सीमा बढाउने तयारी गरिएको छ । निर्वाचन आयोगले उम्मेदवारले गर्ने खर्च वैज्ञानिक बनाउन आवश्यक सूत्र तयार गरी खर्च सीमा तय गर्न लागेको हो ।

आयोगले राजनीतिक दलसँगको छलफल तथा सुझावको आधारमा खर्च सीमा पुनरवलोकन गर्ने बताएको छ । राजनीतिक दलहरुसँग आज ११ बजेदेखि आयोगमा छलफल हुँदैछ । आयोगले तयार गरेको सूत्र बमोजिम प्रतिनिधि सभा अन्तर्गत प्रत्यक्षतर्फका उम्मेदवारको न्यूनत्तम २४ लाख तथा अधिकत्तम ४१ लाख खर्च कायम हुनेछ । सूत्र बमोजिम ४१ लाख हुन आएपनि अधिकत्तम खर्च ३३ लाख कायम गर्नेगरी सीमा तय गर्ने तयारी गरिएको छ । तर आयोगले साबिकमा रहेको खर्चलाई न्यूनत्तम सीमा राख्ने गरी खर्च निर्धारण गर्ने तयारी गरेको हो ।

निर्वाचन आयोगको कानुन तथा राजनीतिक दल व्यवस्थापन महाशाखाका प्रमुख यज्ञप्रसाद भट्टराईले असोज ११ गते राजनीतिक दलका पदाधिकारीसँग उक्त विषयमा छलफल गरिने बताए । “तत्कालै खर्च सीमा यति तोकियो भन्न सकिन्न, दलसँगको छलफलमा आएका सुझाबको आधारमा आयोगले निर्णय गर्नेछ,” उनले बताए ।
आम निर्वाचन २०७४ मा प्रतिनिधि सभा सदस्य पदका उम्मेदवारले २५ लाख खर्च गर्न पाउने सीमा तोकिएको थियो । सूत्र अनुसार अधिकत्तम ४१ लाख खर्च गर्न पाउने मुनासिव देखिएपनि अधिकत्तम सीमा ३३ लाख मात्रै कायम गर्ने गरी तयारी गरिएको छ । आयोगले खर्च सीमा तोक्न तीन वटा मापदण्ड बनाएको छ । प्रवक्ता शालिग्राम शर्मा पौडेलले भने, “मतदाता सङ्ख्या, क्षेत्रफल र मतदान केन्द्रको सङ्ख्यालाई आधार बनाइएको छ ।”

आयोग स्रोतका अनुसार खर्च सीमा तय गर्न निर्वाचन क्षेत्रमा रहेका मतदाताको कुल सङ्ख्याका लागि ५५ प्रतिशत भार निर्धारण गरिएको छ । निर्वाचन क्षेत्रको क्षेत्रफल अन्तर्गत २५ प्रतिशत र मतदान केन्द्रका लागि २० प्रतिशत भार दिइने गरी सूत्र तयार गरिएको हो । १६५ वटा निर्वाचन क्षेत्रलाई पाँच समूहमा विभाजन गरी खर्च तोकिने तयारी गरिएको छ । आयोगको तयारी बमोजिमको खर्च स्वीकृत भए अधिकत्तम ३३ लाख खर्च गर्न पाउने अधिकांश हिमाली तथा पहाडका निर्वाचन क्षेत्र हुनेछन्। पूर्वी पहाड र तराई मधेशका निर्वाचन क्षेत्रहरु भने २९ लाख र ३१ लाख खर्च गर्न पाउने सीमाभित्र पर्नेछन् । २५ लाख र २७ लाख खर्च गर्न पाउने अधिकांश निर्वाचन क्षेत्र काठमाडौँ उपत्यकाभित्रका छन् ।

आयोगले तय गरेको आधार बमोजिम प्रदेश सभा सदस्यतर्फ एक जना प्रदेश सभा सदस्यतर्फ न्यूनत्तम १४ लाख र अधिकत्तम ३८ लाख खर्च सीमा हुन आउँछ । तर प्रदेश सभा सदस्य निर्वाचन, २०७४ मा भने उम्मेदवारको खर्च सीमा १५ लाख थियो । तर आगामी निर्वाचनका लागि न्यूनत्तम १५ लाख र अधिकत्तम २३ लाख खर्च पाउने गरी सीमा निर्धारणको तयारी गरिएको छ ।

प्रदेश सभामा सात वटै प्रदेशमा ३३० वटा निर्वाचन क्षेत्र छन् । १५ लाखसम्म खर्च गर्न पाउने निर्वाचन क्षेत्रको सङ्ख्या ५५ रहेका छन् । सूत्र बमोजिम सबैभन्दा १७ लाख खर्च गर्न पाउने निर्वाचन क्षेत्र १५२ वटा छन् । ६४ वटा प्रदेश सभा निर्वाचन क्षेत्रमा १९ लाख, ३१ वटामा २१ लाख र २८ वटा निर्वाचन क्षेत्रमा २३ लाख खर्च गर्न पाउने सीमा राख्ने तयारी गरिएको छ ।