देउवा र शेखरबीच फेरी टक्कर, जीवन ल्याएर श्रेष्ठलाई राष्ट्रियसभा लाने तयारी

२४ मंसिर काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसको शीर्ष नेतृत्वलाई तीन पुरुष मिलाउन सकस परेको छ । तीन पुरुषलाई लिएर कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा र इतरसमूहका नेता डा. शेखर कोइरालाबीच यसै विषय पुनः टक्कर परेको छ । सहमतिका लागि आज कार्यसम्पादन समितिको बैठक पनि राखिएको छ ।

प्रत्यक्षमा प्रतिनिधित्व नभएको दलित र मुस्लिम कलष्टरलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने पक्षमा कोइराला उभिएपछि सभापति देउवा थप संकटमा परेका छन् । क्लस्टर अनुसार कति महिला छनोट गर्ने भन्ने अधिकार आयोगले सम्बन्धित दललाई दिएकाले कोइरालाको दवावमा देउवाले एक सिट व्यवस्थापन गर्ने संकेत पनि दिएका छन् ।

नेताका अनुसार कांग्रेसमा प्रत्यक्ष निर्वाचित आदिवासी जनजाति समुदायको प्रतिनिधित्व सीता गुरुङले गरेकाले महिला आदिवासी जनजातितर्फ एक सिट कम गर्ने तयारीमा देउवा पुगेका छन् । आदिवासी जनजाती तर्फको एक सीट कम गरी त्यसमा सहमामन्त्री जीवन परियारलाई समावेश गर्ने विकल्पमा कोइराला पनि सहमत हुने बताइएको छ । अर्को विकल्पका रूपमा श्रेष्ठलाई राष्ट्रिय सभामा लैजाने गरी परियारको नाम समावेश गर्ने सम्भावनामाथि पनि देउवा र कोइरालाबीच छलफल भइरहेको छ ।

सभापति देउवा खसआर्य, मधेशी र आदिवासी जनजाती कोटाको पहिलो नम्बरमा रहेकाहरुलाई सांसद बनाउन चाहिरहेका छन् भने कोइराला पार्टीमा शून्य रेहको दलित र मुस्लिम कोटाबाट संसदमा प्रतिनिधित्व गराउनुपर्ने पक्षमा देखिएका छन् । देउवाको पार्टी प्रवक्तासमेत रहेका डा. प्रकाशशरण महत, बिमलेन्द्र निधि र गोपालमान श्रेष्ठलाई ल्याउनुपर्ने जिकिर छ ।

यसो गर्दा दलित र मुीसलम नपर्ने भन्दै यी दुइको प्रतिनिधित्व हुनैपर्ने पक्षमा कोइराला रहेका छन् । आजको बैठकमा पनि यही विषयमा विवाद हुने देखिएको छ । देउवा दलित र मुस्लिममध्ये एक राख्नै पर्ने भए महिला कोटा घटाउने पक्षमा देखिएका छन् । पिछडिएको क्षेत्रबाहेक ६ कलष्टरबाट तीन पुरुषसहित समानुपातिकतर्फ कांग्रेसले पाएको ३२ सीट मध्ये २९ सीटमा महिला पठाउनुपर्ने बाध्यता नै छ ।

समानुपातिकतर्फका नाम निर्वाचन आयोगमा बुझाउने अन्तिम दिनसम्म पनि कांग्रेसले नाम छनोट गर्न सकेको छैन् । समानुपातिकमा पाएका ३२ मध्ये २९ सिट महिलाका लागि छुट्याउनुपर्ने भएपछि बाँकी तीन पुरुषतर्फका नाममा सहमति जुटाउन नेतृत्वलाई समस्या देखिएको छ । महिला प्रतिनिधित्वमा समानुपातिकको बन्दसूचीअनुसार नाम छनोट गर्दा खासै समस्या देखिएको छैन् ।

सांसद बनाउनुपर्ने सूचीमा रहेका अधिकांश पुरुषमध्येबाट तीनजनाको नाम छनोट गर्न भने गाह्रो भइरहेको नेताहरु बताउँछन् । समावेशी समानुपातिक ६ वटा क्लस्टरमध्ये पुरुषतर्फ खस–आर्यमा प्रकाशशरण महत, आदिवासीमा गोपालमान श्रेष्ठ, मधेसीमा विमलेन्द्र निधि, दलितमा जीवन परियार, मुस्लिममा फर्मुल्लाह मन्सुर र थारूतर्फ योगेन्द्र चौधरीको नाम एक नम्बरमा छ । उनीहरूमध्ये परियार र मन्सुर सहमहामन्त्री हुन् भने महत, निधि र श्रेष्ठ पूर्वपदाधिकारी हुन् ।

दलित र मुस्लिम क्लस्टरतर्फबाट प्रत्यक्षमा पुरुषको प्रतिनिधित्व शून्य भएकाले समानुपातिकबाट दलित र मुस्लिम पठाउन सभापति देउवालाई कोइरालाको दवाव छ । तर, सभापति देउवाको प्राथमिकतामा महत, श्रेष्ठ र निधि परेका छन् । सहमहामन्त्री मन्सुर पनि पदाधिकारी तहमा देउवाकै पक्षर हुन् । देउवा पक्षधर भएपनि कोइरालाले मुस्लिमा छुटाउन नमिल्ने बताएका छन् ।

पुरुषको प्रतिनिधित्व गराउँदा पार्टीभित्र इतरसमूहको नेतृत्व गरिरहेका कोइरालाई पनि अटाउनुपर्ने बाध्यता देउवामा छ । जसमा दलित क्लस्टरतर्फ सहमहामन्त्री परियार एक नम्बरमा छन् । प्रत्यक्षतर्फ एकजना दलितलाई पनि टिकट दिइएन् । गठबन्धनको कारण देखाउँदै कांग्रेसले संघमा ९१ सीट र प्रदेशमा एक सय ८६ सिट लिँदा पनि एक सीट नपाउँदा दलित समुदाय विच्किएको छ ।

यसले पनि सहमहामन्त्री परियारलाई समेट्नुपर्ने दवाव देउवामा छ । मुस्लिमतर्फ मोहम्मद फिरदोस आलमले रौतहट २ बाट टिकट पाएका थिए । तर, उनी पराजित हुँदा कांग्रेसले प्रत्यक्षबाट मुस्लिमतर्फको प्रतिनिधित्व शुन्य भएको छ । परियारलाई पन्छाएमा कांग्रेसमा थप असन्तुष्टि स्पष्ट छ । संविधान र निर्वाचन प्रणालीको मर्मअनुसार पनि तीनमध्ये एकजना दलित पुरुषको प्रतिनिधित्व हुनुपर्ने अनिवार्य छ ।

समानुपातिकबाट दलित महिला मात्रलाई समावेश गरेर जाँदा पनि संविधानको भावनाविपरीत नै हुने नेताहरु बताउँछन् । संविधानले महिला र दलितलाई प्राथमिकता भनेको छ । २९ सिट महिलाले पाउने भएपछि तीन सिटमध्ये एकमा दलित पुरुषको प्रतिनिधित्व अनिवार्य हुनुपर्ने अडान कोइरालको छ ।